Biểu tình đòi sự thật cho cái chết của nhà báo Khashoggi bên ngoài Nhà Trắng (Mỹ) ngày 20-10 - Ảnh: REUTERS

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đứng chung thuyền với các lãnh đạo châu Âu, yêu cầu Saudi Arabia phải có thêm câu trả lời chính xác chuyện gì đã xảy ra với ông Khashoggi.

Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ nghi ngờ Khashoggi, một công dân Saudi Arabia và thường trú nhân ở Mỹ, đã bị giết chết trong cơ quan lãnh sự bởi một nhóm các điệp viên Saudi trước khi bị phanh thây.

Vụ Khashoggi đã gây ra sự phẫn nộ quốc tế, đe dọa mối quan hệ chính trị và kinh doanh giữa các cường quốc phương Tây và Saudi Arabia, nước xuất khẩu dầu mỏ số 1 thế giới, một đồng minh của Mỹ.

Lời giải thích mới

Trong lúc Saudi Arabia đang phải đối mặt với sự hoài nghi quốc tế về lời lý giải cho cái chết của nhà báo Khashoggi, một quan chức cao cấp giấu tên của Riyadh đã đưa ra một "phiên bản mới" của câu chuyện.

Dựa trên "các tài liệu tình báo", quan chức này cho biết một nhóm 15 người Saudi đã vào bên trong lãnh sự quán, chuốc thuốc mê và bắt cóc ông Khashoggi.

Tuy nhiên, khi bị phản kháng, những người nói trên đã siết cổ ông này tới chết. Một người trong nhóm sau đó lấy quần áo của ông Khashoggi, mặc vào và đi ra ngoài như thể ông ta đã rời lãnh sự quán.

Quan chức này khẳng định những gì xảy ra với ông Khashoggi là dựa trên một tài liệu tình báo hướng dẫn cách "đưa những nhà bất đồng chính kiến Saudi Arabia về nước", tuy nhiên thực tế đã đi sai và những gì xảy ra là ngoài ý muốn.

Theo kế hoạch, chính quyền Riyadh sẽ thuyết phục ông Khashoggi - một người chỉ trích mạnh mẽ Thái tử Saudi Mohammed bin Salman (MbS) - trở về nước như một phần trong chiến dịch ngăn chặn các thành phần bất đồng chính kiến.

Khi được Hãng tin Reuters hỏi tại sao lời lý giải của chính quyền Riyadh liên tục thay đổi, vị này cho biết phản ứng ban đầu của chính phủ dựa trên "thông tin sai lệch được báo cáo nội bộ vào thời điểm đó".

Một nửa sự thật

Tổng cộng 18 người Saudi Arabia đã bị bắt sau thừa nhận lần đầu tiên của chính quyền Riyadh về cái chết của ông Khashoggi. Năm quan chức bị sa thải, bao gồm Saud al-Qahtani, một cố vấn của hoàng gia, người được xem như cánh tay phải của thái tử MbS, và phó giám đốc tình báo Ahmed Asiri.

Đức gọi đó là lời giải thích "không đầy đủ" và đặt câu hỏi liệu các quốc gia có nên tiếp tục bán vũ khí cho Saudi Arabia hay không, trong khi Pháp và Liên minh châu Âu thúc giục một cuộc điều tra chuyên sâu để tìm hiểu điều gì đã xảy ra với nhà báo cộng tác với tờ Washington Post sau khi ông vào Tổng lãnh sự quán Saudi Arabia ở Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) vào ngày 2-10 để làm các giấy tờ cần thiết cho việc kết hôn.

"Chúng tôi hi vọng sự minh bạch từ Saudi Arabia về hoàn cảnh của cái chết của ông... Thông tin có sẵn về các sự kiện trong lãnh sự quán Istanbul là không đầy đủ" - Thủ tướng Đức Angela Merkel nhấn mạnh trong tuyên bố chung với ngoại trưởng Đức ngày 20-10.

Trong một cuộc phỏng vấn với tờ Washington Post, Tổng thống Trump nói rằng "rõ ràng là có sự lừa dối, và đã có những lời nói dối".

Còn khi được hỏi trong một chuyến đi đến bang Nevada (để nói chuyện với người dân) rằng liệu có hài lòng về việc các quan chức Saudi đã bị sa thải vì cái chết của Khashoggi, ông Trump nói thẳng: "Không, tôi không hài lòng cho đến khi chúng tôi tìm ra câu trả lời. Nhưng đó là bước đầu tiên, đó là bước đầu tiên tốt. Nhưng tôi muốn nhận được câu trả lời".

Tổng thống Trump, người có mối quan hệ thân thiết với thái tử MbS, trong những ngày đầu khủng hoảng, đã gọi câu chuyện của Saudi về những gì xảy ra với Khashoggi là đáng tin cậy.

Chính quyền Riyadh không đưa ra bất kỳ bằng chứng nào ủng hộ cho lời lý giải của họ cũng như không đề cập chuyện gì đã xảy ra với thi thể của nhà báo Khashoggi sau cuộc "ẩu đả".

Một nửa sự thật không thể là sự thật. Ông Khashoggi chết là một sự thật, nhưng vì sao chết và như thế nào là câu hỏi quốc tế vẫn còn đợi Saudi Arabia trả lời "một cách hợp lý".

Khác Mỹ, Đức ngưng bán vũ khí cho Saudi Arabia về vụ Jamal

TTO - Thủ tướng Đức Angela Merkel ngày 21-10 phát biểu tại trụ sở Đảng của mình tại Berlin rằng Đức sẽ không xuất khẩu vũ khí cho Saudi Arabia trong bối cảnh cái chết bí ẩn của nhà báo Jamal Khashoggi chưa được làm rõ.