Thủ tướng Abe là nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên thăm Philippines từ khi ông Duterte nhậm chức - Ảnh: AFP

Theo AFP, chuyến thăm hai ngày của ông Abe đến Philippines, bắt đầu hôm 12-1, cũng là lần đầu tiên một nhà lãnh đạo nước ngoài đến đây kể từ khi ông Duterte nhậm chức hồi năm ngoái. Điều này cho thấy Nhật muốn khẳng định vai trò đối tác thương mại và viện trợ hàng đầu của Đông Nam Á.

“Thân thiết hơn Mỹ”

Không còn nhiều thời gian nếu ông Abe muốn củng cố quan hệ với Philippines vì nhiều dấu hiệu cho thấy Tổng thống Duterte đang “xa lánh” Mỹ và ngả về phía Nga, Trung Quốc. Cả Matxcơva và Bắc Kinh đã có những động thái đón tiếp nồng nhiệt cú “xoay trục” của Manila.

“Về vấn đề chống ma túy, chúng tôi muốn hợp tác với Philipines để nghĩ ra các biện pháp hỗ trợ” - ông Abe ngỏ lời với Tổng thống Duterte thông qua người phiên dịch. Nhà lãnh đạo xứ Mặt trời mọc nói Nhật có thể giúp đỡ các chương trình cai nghiện và cơ sở vật chất.

Đây có lẽ là cách tiếp cận khá cởi mở từ phía Tokyo trong khi Mỹ liên tục chỉ trích cuộc chiến ma túy của Manila là “ngoài vòng pháp luật”. Đáp lại lời ngỏ, ông Duterte chào đón sự giúp đỡ của Nhật.

“Giữa lúc Philippines đang theo đuổi mục tiêu hủy diệt các băng nhóm buôn bán ma túy, chúng tôi chào đón thiện ý của Nhật hỗ trợ các biện pháp giải quyết chi phí xã hội tốn kém của việc cai nghiện” - ông Duterte đáp lời cởi mở.

Tại buổi chiêu đãi Thủ tướng Abe tối 12-1, Tổng thống Duterte cũng đưa ra tín hiệu khẳng định mối quan hệ với Nhật mạnh mẽ hơn với Mỹ - đồng minh quốc phòng lâu năm của họ. “Nhật là một người bạn thân thiết hơn cả anh em. Điều này có nghĩa Nhật là một người bạn không giống với bất cứ ai khác” - nhà lãnh đạo Philippines nói một cách ẩn ý.

Hai nhà lãnh đạo cũng tuyên bố sẽ thúc đẩy kim ngạch giao thương giữa hai nước, vốn ở mức 18 tỉ USD năm 2015. Ông Abe bên cạnh đó công bố kế hoạch của Nhật giúp đỡ Philippines cải thiện hạ tầng nay đã cũ kỹ, đặc biệt tại thủ đô Manila.

Hai nhà lãnh đạo dự kiến sẽ thảo luận vấn đề tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc - Ảnh: AFP

Hợp tác an ninh

Chủ đề an ninh hàng hải cũng được đề cập trong hội đàm giữa Thủ Tướng Abe và Tổng thống Duterte. Nhật đang có tranh chấp với Trung Quốc ở Biển Hoa Đông, trong khi Philippines đang muốn giải quyết vấn đề chồng lấn yêu sách chủ quyền với Trung Quốc ở Biển Đông.

Quân đội và lực lượng tuần duyên Philippines không được trang bị tốt nên những năm gần đây đã tiếp nhận sự giúp đỡ từ Nhật trong công tác an ninh hàng hải.

Năm ngoái, Tokyo đã tặng Philippines hai tàu tuần tra lớn và cam kết sẽ cho thuê thêm máy bay huấn luyện bên cạnh việc đảm bảo cung cấp 10 tàu tuần duyên đã cam kết với chính quyền tiền nhiệm của ông Benigno Aquino.

Ông Duterte thông báo cả hai nước đều hy vọng công tác chuyển giao các thiết bị “quan trọng” sẽ tiến hành nhanh chóng.

“Xây dựng năng lực, chuyển giao và nâng cấp trang thiết bị sẽ là trọng tâm của sự hợp tác” - ông Duterte nói về hợp tác an ninh với Nhật.

Thủ tướng Abe trong cuộc gặp với ông Duterte cũng tuyên bố Nhật hoan nghênh việc Philippines tái khởi động quan hệ với Trung Quốc nhưng cũng nhấn mạnh Biển Đông vẫn là mối quan tâm của tất cả các nước trong khu vực.

“Vấn đề Biển Đông liên quan trực tiếp đến hòa bình và ổn định khu vực. Đây là mối quan tâm của tất cả cộng đồng quốc tế” - ông Abe nói.

Có thể thấy cách tiếp cận của Nhật thực dụng và "dễ gần" hơn cách của Mỹ với Philippines vốn bị công kích mạnh mẽ từ khi ông Duterte lên nắm quyền hồi giữa năm 2016.