Tàu đắm ở Hội An có thể là một bảo vật tàu cổ chưa từng có, độc đáo nhất Việt Nam

THÁI BÁ DŨNG

Sau một thời gian nghiên cứu, các chuyên gia khảo cổ vừa đưa ra nhiều thông tin đáng chú ý về lai lịch con tàu gỗ nghi là tàu cổ bất ngờ nổi lên ở bãi biển Hội An cuối năm 2023.

Theo các thông tin ban đầu, con tàu nghi tàu cổ có niên đại hàng trăm năm. Không chỉ một tàu bị đắm mà có thể còn một tàu khác tương tự đang nằm ở gần đó.

Bảo vật về tàu cổ ở Đông Nam Á?

Ngày 7-5, một lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Nam cho biết đang yêu cầu các cơ quan theo dõi, bảo vệ hiện trường nơi vị trí con tàu gỗ bị đắm vừa được phát hiện tại bãi biển Hội An cuối năm 2023.

Trung tâm Quản lý bảo tồn di sản văn hóa hội An cũng đã báo cáo kết quả nghiên cứu về con tàu được đơn vị này phối hợp với chuyên gia từ Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TP.HCM).

Báo cáo cho biết con tàu gỗ bị đắm có kích thước lớn, cấu trúc mạnh mẽ, kết hợp giữa truyền thống đóng tàu Đông Nam Á với Trung Quốc.

Tàu được làm từ gỗ bằng lăng, kiền kiền tại Đông Nam Á và gỗ thông từ Trung Quốc; dùng chất xảm trét ngăn chặn sự xâm nhập của nước biển.

Những đặc điểm quan trọng này cho phép tàu thực hiện những chuyến hải trình dài ngày như hoạt động thương mại trên biển hoặc thậm chí hải chiến.

Các nhà khoa học cũng nhận định nhiều khả năng con tàu đắm có chiều dài trên 17,8m với khoảng 12 khoang.

Về niên đại tàu, đến nay tuy chưa có kết quả xác định niên đại tuyệt đối nhưng các dữ kiện cho thấy khả năng cao con tàu đắm có niên đại giữa cuối thế kỷ 14 đến thế kỷ 16.

Đáng chú ý, các nhà khoa học nhận định rằng con tàu đắm ở Hội An có thể là một bảo vật tàu cổ vì được phát hiện trong trạng thái gần như nguyên vẹn.

"Nhờ may mắn của lịch sử mà con tàu gỗ còn giữ được cấu trúc khá nguyên vẹn mà rất nhiều con tàu truyền thống Biển Đông, Đông Nam Á và ở Trung Quốc được phát hiện không có may mắn này.

Sự tồn tại của tàu đắm không chỉ là minh chứng cho lịch sử hàng hải sôi động trước khi tiếp xúc với hàng hải phương Tây mà còn là "bảo vật" tàu cổ cực kỳ hiếm hoi đến nay còn được bảo tồn nguyên vẹn nhất ở Việt Nam, Đông Nam Á và Đông Á" - báo cáo điều tra nêu.

Còn có một tàu đắm khác đang nằm gần đó?

Qua nguồn tin của ngư dân địa phương cùng các di vật ở quanh hiện trường, các nhà khoa học cho rằng rất có khả năng vùng biển từ Tân Thành tới Cửa Đại cách mép nước khoảng 1km, độ sâu khoảng 14 - 15m còn tồn tại một con tàu đắm khác.

Di vật của con tàu này có thể chủ yếu là gốm sứ Chương Châu và một ít từ Đức Hóa, chảo gang có khung niên đại tập trung vào khoảng 1560 đến những năm 1630 vào cuối thời nhà Minh.

Riêng con tàu đắm đang được điều tra, các nhà khoa học cho rằng dù một số cấu kiện đã mục nhão nhưng khi được khai quật thì khả năng phục dựng cấu trúc của tàu là rất cao.

"Hiện tại chưa phát hiện di vật trong con tàu, song bản thân sự tồn tại của con tàu tương đối nguyên vẹn chính là di sản tàu thuyền quan trọng nhất, độc đáo nhất Việt Nam. Đến nay chưa có con tàu nào được phát hiện có cấu trúc được bảo tồn khá nguyên vẹn như tàu gỗ này.

Tàu đắm được phát hiện lần này là bằng chứng vật chất độc đáo minh chứng cho một thời kỳ thương mại nhộn nhịp ở Biển Đông là một phần của "Con đường thương mại trên biển".

Việc phát hiện tàu đắm không chỉ là một phát hiện khảo cổ học quan trọng, mở ra cơ hội nghiên cứu về lịch sử hàng hải và thương mại.

Ngoài ra cũng cho thấy con tàu là một di sản văn hóa biển quý giá của Việt Nam, góp phần làm phong phú thêm kho tàng di sản văn hóa tại Hội An - một di sản văn hóa thế giới được UNESCO công nhận" - báo cáo nêu.

Tỉnh Quảng Nam thận trọng về con tàu đắm

Một lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Nam cho biết những thông tin nghiên cứu về con tàu đắm ở biển Hội An mới chỉ là bước đầu. Ngành văn hóa Quảng Nam đang thận trọng theo dõi, chờ báo cáo chính thức. Hiện nay con tàu đắm vẫn yên vị ở nơi được phát hiện chứ chưa thể tổ chức khai quật.

Như Tuổi Trẻ Online thông tin, cuối năm 2023 một số người dân ở Hội An trong lúc dạo biển đã phát hiện phần khung con tàu gỗ bị đắm trước đó nổi lên trên mặt cát ở khu vực phường Cẩm An. Vụ việc được báo cơ quan chức năng.

Từ đó đến nay chính quyền và ngành văn hóa Quảng Nam tổ chức nhiều hoạt động như nghiên cứu lai lịch, mời chuyên gia về đánh giá thông tin... Con tàu cũng được bảo vệ nghiêm ngặt.

Xác tàu bất ngờ hiện lên trên bờ biển, dân Hội An tin là tàu cổ

Khung một chiếc tàu lạ giống như ghe bầu bất ngờ trồi lên dưới lớp cát bờ biển Hội An khiến nhiều người xôn xao. Đơn vị quản lý bảo tồn di sản đã được yêu cầu vào cuộc.