Đây là chia sẻ của GS Nguyễn Anh Trí, đại biểu Quốc hội TP Hà Nội, tại tọa đàm trực tuyến "Tăng thuế thuốc lá - Lợi ích kép cho ngân sách và sức khỏe", do báo Dân Trí tổ chức ngày 5-6 tại Hà Nội.

Lao động sẽ chuyển đổi sang ngành nghề khác

Theo GS Trí, câu chuyện thuế thuốc lá đã được Quốc hội thảo luận qua hai kỳ họp, trong đó có cân nhắc đến thực tế là không thể thực hiện đột ngột, bởi hàng vạn người đang làm việc trong lĩnh vực trồng trọt và sản xuất thuốc lá.

Không có lý do gì để chậm trễ trong việc tăng thuế. Tại sao một ngành sản xuất ra chất độc vẫn tồn tại và đeo bám Việt Nam?

Ông cho rằng, truyền thông cần có trách nhiệm giáo dục để người dân hiểu và rời bỏ ngành nghề này, còn các nhà quản lý phải có giải pháp tạo sinh kế mới cho người lao động.

Chia sẻ thêm về vấn đề này, bà Sarah Bales, chuyên gia Hội Kinh tế Y tế Việt Nam nói cần nhìn nhận đúng về tác động của việc giảm tiêu dùng thuốc lá đến thị trường lao động.

Theo bà, nguy cơ mất việc không đến từ việc giảm tiêu dùng, mà chủ yếu do quá trình cơ giới hóa và tự động hóa trong sản xuất thuốc lá. Trong ngành nông nghiệp liên quan đến thuốc lá, ước tính hiện chỉ còn khoảng 8.000 lao động làm việc toàn thời gian, và diện tích trồng thuốc lá cũng đang giảm hằng năm.

Thêm vào đó, ngành công nghiệp thuốc lá Việt Nam đang phụ thuộc đến 64% vào nguyên liệu nhập khẩu, nên nếu tiêu dùng giảm, điều đầu tiên bị ảnh hưởng là nhập khẩu. Điều này mang lại khoảng thời gian phù hợp để cơ cấu lại ngành và hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, đặc biệt ở các địa phương chịu ảnh hưởng trực tiếp.

Cần sớm tăng thuế

Tại tọa đàm, TS Nguyễn Huy Quang, trưởng ban tư vấn, phản biện và giám định xã hội - Tổng hội Y học Việt Nam, cho hay trong các dự thảo trước, Chính phủ đưa ra Quốc hội 2 phương án. Phương án 1 là năm 2026 tăng lên 2.000 đồng/bao, các năm tiếp theo mỗi năm tăng 2.000 đồng/bao, để năm 2030 tăng lên 10.000 đồng/bao. Phương án 2 là tăng khởi điểm 5.000 đồng.

Với mức độ tăng như thế này thì chưa đạt kỳ vọng, mục tiêu chiến lược quốc gia phòng chống tác hại thuốc lá đưa ra, mới đạt hơn 37%. Vì thế, WHO, Bộ Y tế đề xuất tăng 5.000 đồng sau đó tăng thêm để đến năm 2030 giá 1 bao thuốc lá 15.000 đồng mới đạt kỳ vọng như chiến lược đề ra.

Phương án mới giãn ra đến năm 2027 tăng khởi điểm 2.000/bao, đến năm 2031 tăng đến 10.000 đồng/bao, như vậy việc này có chậm đi, càng chậm bao nhiêu thì tỉ lệ hút thuốc lá của người mới bắt đầu hút càng nhanh, tác hại đến kinh tế, xã hội càng tăng.

Hơn 100.000 người Việt tử vong do thuốc lá mỗi năm, nhân viên y tế nói không với thuốc lá

'Hơn ai hết những người làm trong ngành y hiểu rõ mối nguy hại của thuốc lá, đặc biệt là các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang lan rộng trong giới trẻ'.