Mỗi năm chúng ta đưa khoảng 1.500-2.000 thuyền viên làm thuê trên những con tàu viễn dương. Bên cạnh việc đối diện với nạn cướp biển, bạo hành, ngược đãi, bị ép buộc làm việc quá thời gian quy định và trong điều kiện nguy hiểm, thuyền viên còn bị xù lương, nợ lương. Phần lớn thuyền viên Việt Nam trình độ văn hóa hạn chế nên không như những thuyền viên của các quốc gia khác khi bị xâm hại quyền và lợi ích họ nhờ Liên đoàn Lao động vận tải quốc tế ITWF (International Transport Workers Federation) can thiệp, mà chỉ cắn răng chịu đựng.

Theo quy định, nếu doanh nghiệp nợ lương thì người lao động phải gửi đơn lên phòng lao động - thương binh và xã hội quận, huyện, sau đó phòng sẽ chuyển đơn cho thanh tra lao động. Thanh tra lao động mới mời đại diện doanh nghiệp lên và tổ chức hòa giải, nếu mời hai lần mà đại diện doanh nghiệp không lên hoặc hòa giải không thành thì người lao động tiếp tục thưa ra tòa dân sự. Tòa gửi thư mời doanh nghiệp lên nhưng nếu mời nhiều lần mà đại diện doanh nghiệp không lên thì tòa án chỉ có thể đình chỉ giải quyết vụ việc.

Vấn đề là tại sao Luật hình sự quy định chỉ cần chiếm đoạt 500.000 đồng đã bị khởi tố, xử phạt tù. Trong khi doanh nghiệp chậm trả lương, không trả lương, gây hậu quả nặng nề cho đời sống vật chất, tinh thần của người lao động nhưng các cơ quan chức năng lại bó tay. Việc cơ quan chức năng tiếp tục xem chuyện không trả lương cho người lao động là vấn đề dân sự quả thật là chưa hợp tình và rất không hợp lý.

Khởi kiện ra tòa dân sự đối với hành vi nợ lương là cần thiết và đúng luật. Tuy nhiên việc các cơ quan chức năng cho rằng trong tất cả mọi trường hợp hành vi nợ lương, chiếm đoạt tiền lương, không trả lương cho người lao động vẫn không đủ cơ sở khởi tố hình sự là chưa hợp đạo lý.

Bộ luật hình sự hiện hành không quy định tội danh cụ thể nào liên quan đến việc nợ lương - không trả lương cho người lao động của chủ doanh nghiệp, nên cần thiết phải có luật để xử lý hình sự trong trường hợp vi phạm nghiêm trọng. Đối với người lao động thì doanh nghiệp là một pháp nhân nợ tiền lương nên chỉ có thể khởi kiện dân sự, nhưng đối với “trật tự xã hội” thì chủ doanh nghiệp, ban giám đốc, người đại diện pháp luật và kế toán trưởng là những người có trách nhiệm phải trả lương cho người lao động. Việc liên tục không trả lương cho người lao động là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng. Người lao động chính là bị hại trong vụ án bị xâm phạm nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp. Các nhà làm luật nên sớm có quy định về việc xử lý hình sự trong một số trường hợp nợ lương người lao động nhằm tạo điều kiện cho cơ quan điều tra khởi tố vụ án, khởi tố bị can để điều tra về hành vi này.