23h đêm một ngày cuối tháng 9, trên đường Kinh Dương Vương (phường An Lạc, TP.HCM), trời mưa tầm tã. "Ting". Tiếng thông báo bất chợt phát ra từ điện thoại, shipper xe công nghệ Công Tài (25 tuổi, quê miền Tây) khoác vội áo mưa lên người, vít ga chạy đi.

"Đêm mới là ca chính"

Đơn hàng vừa "nổ" là một tô phở, Tài ứng trước 42.000 đồng tiền túi để trả cho quán, phí vận chuyển gần 13.000 đồng cho chặng đường chưa đầy 2,5km. Vốn là công nhân da giày, gần một năm nay Tài đăng ký làm shipper. Khác với số đông, Tài chỉ mở app sau 21h đêm và chạy đến sáng hôm sau. "Tìm hiểu kỹ rồi, đêm mới là giờ vàng. Đừng nghĩ khuya là hết việc, đơn hàng hơi bị được đó", Tài nói.

Tài mở app khoe bảng thu nhập, cũng để chứng thực lời nói. Từ điện thoại, bảng doanh thu ngày của Tài khá cao so với nhiều shipper làm ban ngày. Cao nhất có thể lên tới 1 triệu đồng, thấp nhất khoảng 450.000 đồng. Trong khi ban ngày kẹt xe, đông shipper, hôm nào nhiều anh chỉ được khoảng 600.000 đồng.

Đơn hàng đêm cũng đủ loại, từ bánh mì, bánh tráng trộn, trà sữa đến gà nướng, cháo, bún phở. Không chỉ vậy, nhiều đơn hàng mà Tài giao vào giữa đêm còn có giá trị lớn, cồng kềnh như tủ giường, ghế sofa, áo quần, điện thoại, máy tính. Khách hàng đa dạng, nhưng nổi trội là những khách hàng trẻ mới lớn, vì họ có thói quen "cày đêm", nên đói và "sống" về đêm.

Ông Năm (quê Ninh Bình, đang trọ ở phường Dĩ An, TP.HCM) cho biết đã duy trì đều đặn thói quen mở app từ 20h hôm nay đến 6h sáng hôm sau. Trải qua đủ thứ nghề, khi bước qua tuổi 53, ông chọn bám trụ lại TP với nghề xe ôm công nghệ. Sau khi bật app tới 10 tiếng mỗi ngày, thu nhập ông Năm thường vào khoảng 400.000 - 600.000 đồng.

"Tuổi này mà chạy ban ngày không nổi, đường chật xe đông, ồn ào là tôi chịu. May sao ban đêm khách cũng tốt, giao đồ ăn, đưa đón mấy cô cậu đi làm, đi chơi đêm cũng vui lắm", ông Năm tâm sự.

Cung cấp dịch vụ lạ

Vũ Đức Anh (28 tuổi, hiện sống và làm việc tại Hà Nội), nhà sáng lập Công ty TNHH MTV Cần một người bạn (Need A Friend), cho biết đang ăn nên làm ra với dịch vụ "cho mượn đôi tai và nghe tâm sự của người lạ". Đây là dịch vụ ra đời từ chính nhu cầu có thật của nhiều người trẻ hiện nay, mong muốn được giãi bày tâm sự, trút hết nỗi lòng, khó khăn, uất ức cùng ai đó.

Theo Đức Anh, hiện Need A Friend đang cung cấp 3 gói dịch vụ. Gói dịch vụ cơ bản có giá 300.000 đồng/mỗi giờ. Ở gói này, khách hàng cứ kể còn Đức Anh chỉ được lắng nghe, thông qua nhiều hình thức trực tuyến hoặc trực tiếp.

Gói chuyên nghiệp thì có nhiều dịch vụ cao cấp hơn ngoài việc lắng nghe, bởi nhiều khách hàng cần và muốn cảm nhận được sự đồng cảm, chia sẻ, hỗ trợ, bảo vệ hay thậm chí là "chỉ đường". Giá cho mỗi giờ của dịch vụ chuyên nghiệp là 500.000 đồng. Giá gói dịch vụ có thể giảm nếu khách hàng đặt theo gói nhiều tiếng hoặc theo tháng, theo năm.

Khung giờ khách hàng sử dụng dịch vụ của Need A Friend dàn trải từ sau 17h đến 4h sáng hôm sau, khách đa dạng nhưng bạn trẻ khá nhiều. Hiện tại, lượng khách và doanh thu của Need A Friend trong quý 2-2025 đã tăng gấp 3 lần so với đầu năm, khoảng 20 - 30 triệu đồng/tháng.

Gen Z kiếm tiền trong bóng đêm

Thanh Khoa (29 tuổi, ngụ phường An Phú Đông, TP.HCM) nói vui cũng đang sống theo lối "ngủ ngày cày đêm". Đúng một phần vì Khoa đang tập trung vào làm theo dạng MMO (kiếm tiền trực tuyến), từ kinh doanh online, tiếp thị liên kết. Công việc chủ yếu diễn ra qua điện thoại, máy tính, trên các sàn thương mại điện tử như Amazon, TikTokshop, đa số chỉ liên quan tới khách hàng quốc tế, châu Âu và Mỹ.

Một mảng nữa theo dạng MMO mà Khoa đang tập trung là dropshipping - bán hàng mà không cần nhập hàng, sản phẩm sẽ được chuyển trực tiếp từ nhà cung cấp đến khách hàng. Ngoài việc đã có cửa hàng trên các sàn, Khoa phải liên kết với các xưởng, đặt hàng (chủ yếu là quần áo) xưởng sản xuất. Mỗi khi có đơn, thông tin đơn hàng được chuyển thẳng đến xưởng. Xưởng có nhiệm vụ lên đơn, kết nối cùng đơn vị vận chuyển để giao hàng đến khách.

Ngoài phí sàn, chi phí sản xuất, muốn có đơn thì Khoa cũng phải bung tiền để quảng cáo. Nặng nhất vẫn là 1.001 loại phí ở các sàn thương mại quốc tế, từ phí tài khoản, phí giới thiệu, phí vận chuyển hay phí hoàn thiện đơn hàng. Cũng vì đó mà mọi lợi nhuận phụ thuộc hết vào khoản chênh lệch mệnh giá tiền (đồng USD, euro...).

Với Ngọc Khải (20 tuổi, sinh viên ngành thiết kế tại TP.HCM), đêm xuống cũng là lúc "cày" kiếm tiền với việc thiết kế bán thời gian (freelancer). Lý do cũng rõ ràng vì mới là sinh viên năm hai, bắt đầu nhập môn chuyên ngành nên thời gian trong ngày Khải phải ưu tiên cho việc học. Nhưng phần lớn lý do đến từ việc các khách hàng của Khải toàn ở châu Âu. Nhiều lần Khải đã phải ra tiệm Internet để làm việc xuyên đêm. "Giờ đêm của mình là ban ngày của khách, mà khách online giờ nào thì mình phải chiều khách giờ đó", Khải cười.

Vì đã theo nghề thiết kế (từ thiết kế đồ họa, thời trang, nội thất...) từ rất sớm nên Khải đã có rất nhiều khách quen là các công ty dịch vụ ở nước ngoài. Trước đây khi chưa có công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), đơn đặt hàng chờ Khải xếp dài. Tuy nhiên khi AI ra đời, đơn hàng đã ít lại.

Dù thế, Khải nói vẫn tự tin vì đã tìm được lối đi riêng và thấy bình thường khi gen Z cày đêm đã thành một xu hướng. Thế hệ Khải tận dụng các nền tảng AI để phác thảo ý tưởng, gợi ý màu sắc, bố cục nhanh hơn, từ đó có thời gian tập trung vào phần ý tưởng, tinh chỉnh lẫn định hướng thẩm mỹ. Khải cũng như nhiều bạn trẻ gen Z và cho hay đang sống tốt với công việc của mình... về đêm.

Chinh phục thế hệ tiêu dùng trẻ gen Z khó lắm đấy!

Với khả năng nắm bắt xu hướng nhanh chóng, thế hệ tiêu dùng trẻ (gen Z) đang góp phần tái định hình cách thức doanh nghiệp tiếp cận thị trường, xây dựng thương hiệu và quản trị nguồn nhân lực.