Bằng việc tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) và Internet vạn vật (IoT), thùng rác thông minh DaNa Green không chỉ tự động phân loại rác mà còn tạo động lực thay đổi thói quen của người dùng, mở ra hướng đi mới cho kinh tế tuần hoàn và đô thị thông minh.

Xuất phát từ một thói quen "bỏ đại cho xong"

Nhóm sáng chế DaNa Green gồm Nguyễn Việt Hoàng, Hồ Ngọc Khánh Quỳnh, Nguyễn Ngọc Phương Nhi (Khoa thương mại điện tử, Trường ĐH Kinh tế - ĐH Đà Nẵng) và Hoàng Lê Anh Tuấn, Châu Chí Hiếu (Khoa công nghệ thông tin, Trường ĐH Bách khoa - ĐH Đà Nẵng).

Nguyễn Việt Hoàng - trưởng nhóm - cho biết ý tưởng bắt đầu từ những quan sát rất đời thường: "Ở nhiều khu vực công cộng đã có thùng rác phân loại, có hướng dẫn rõ ràng, nhưng phần lớn người dân vẫn vứt rác không đúng ngăn. Không phải họ cố ý, mà vì không biết món rác đó thuộc loại nào hoặc ngại mất thời gian". Thực tế này cũng phản ánh bức tranh chung của công tác phân loại rác tại nguồn ở Việt Nam.

Từ vấn đề đó, nhóm sinh viên đã phát triển dự án "Hệ thống thu gom rác thải bằng thùng rác thông minh tích hợp AI và IoT", gọi tên là DaNa Green, với tinh thần "khi rác không chỉ để thải".

Thành viên Hoàng Lê Anh Tuấn cho biết về cấu tạo, thùng rác hình hộp chữ nhật cao khoảng 1,2m, dài gần 1m, rộng 30-40cm, chia thành các ngăn dành cho rác tái chế (nhựa, giấy, kim loại) và rác khác. 

Khi người dùng bỏ rác vào, camera AI sẽ quét hình ảnh, phân tích và nhận diện loại rác. Sau đó, hệ thống điều khiển động cơ xoay đưa rác rơi đúng vào ngăn tương ứng. Tất cả chỉ trong vòng 1-1,5 giây.

"AI được huấn luyện bằng dữ liệu hình ảnh thực tế của các loại rác tái chế phổ biến. Độ chính xác hiện đạt khoảng 90-95%. Những loại rác hiếm gặp hoặc khó nhận diện sẽ được đưa về ngăn khác để tránh sai sót. 

Song song đó, hệ thống IoT tích hợp cảm biến theo dõi mức độ đầy của từng ngăn. Khi thùng gần đầy, dữ liệu sẽ tự động gửi về nền tảng quản lý, giúp đơn vị thu gom chủ động sắp xếp lịch vận chuyển, tránh tình trạng tràn rác hoặc thu gom không hiệu quả", Tuấn nói.

Thay đổi hành vi từ điều nhỏ nhất

Một điểm khác biệt của DaNa Green là cơ chế khuyến khích người dùng phân loại rác. Trên màn hình thùng rác có mã QR để người dùng quét tích điểm. Mỗi lần bỏ rác tái chế đúng cách, hệ thống sẽ ghi nhận điểm thưởng, có thể đổi các phần quà nhỏ như bình nước, vật dụng thân thiện môi trường. 

Việt Hoàng chia sẻ: "Chúng tôi nhận thấy nếu chỉ kêu gọi ý thức thì rất khó. Nhưng khi có yếu tố thú vị, có phần thưởng, đặc biệt với trẻ em, hành vi sẽ thay đổi rõ rệt".

Thực tế thử nghiệm cho thấy điều này phát huy hiệu quả. Khi đặt thùng rác tại một trung tâm tiếng Anh, nhiều phụ huynh chủ động hướng dẫn con bỏ rác đúng cách để tích điểm đổi quà. Ở khu phố đi bộ An Thượng - nơi tập trung đông du khách và người nước ngoài, không ít người tỏ ra ngạc nhiên, thích thú khi thấy một chiếc thùng rác "thông minh" và đánh giá cao hình ảnh một Đà Nẵng hướng đến thành phố môi trường.

Là người trực tiếp trải nghiệm sản phẩm trong khuôn viên trường, Nguyễn Thị Minh Anh - sinh viên năm 3, Trường đại học Kinh tế (ĐH Đà Nẵng) - nhận xét: "Thùng rác rất lạ và tiện. Bình thường chúng tôi hay ngại phân loại vì không chắc rác đó thuộc nhóm nào. Nay bỏ vào là máy tự nhận diện, lại còn được tích điểm đổi quà nên thấy vui và có động lực hơn. Tôi nghĩ nếu triển khai rộng trong trường học thì hiệu quả giáo dục rất tốt".

Theo nhóm dự án, trên thế giới đã có mẫu thùng rác thông minh tương tự nhưng có giá từ 10.000-12.000 USD. Trong khi đó, thùng rác DaNa Green do nhóm sinh viên chế tạo theo tính toán giá thương mại chỉ khoảng 2-5 triệu đồng, chỉ nhỉnh hơn giá một thùng rác nhựa dung tích lớn thông thường.

Việt Hoàng cho hay bài toán lớn nhất của nhóm là làm sao công nghệ phải rẻ, đủ bền và phù hợp với điều kiện Việt Nam. Khó khăn lớn nhất là kinh phí hạn chế, trong khi việc gia công phần cứng, mang sản phẩm đi thử nghiệm thực tế ở nhiều địa điểm tốn nhiều thời gian và chi phí.

Sinh viên làm ống nghe AI giá mềm giúp theo dõi bệnh phổi tại nhà

RespirAI dùng cảm biến và AI để lọc nhiễu, phân tích âm phổi theo thời gian thực, giúp nhận diện các bệnh như COPD, viêm phổi và hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán từ xa.