"Ăn riết cũng ghiền, nhiều khi đi xa thấy nhớ mùi, đi lâu thấy thèm vị”.

Kèm theo câu đó là một bức ảnh chụp quầy thức ăn của một tiệm cơm, với gần 30 khay đồ ăn đa dạng các món từ tôm ram, thịt kho, trứng chiên, đậu hũ nhồi thịt, chả cá chiên, khổ qua xào trứng, cá kho…

Nhấn like cho bức ảnh một cái, tôi nghĩ “chẳng phải đúng quá hay sao?”.

Tôi lên TP.HCM trọ học rồi đi làm đến nay đã ngót nghét đã gần 20 năm. Những năm tháng sinh viên, tiệm cơm bình dân ở gần chợ Vườn Chuối, quận 3, là nơi tôi thường xuyên ghé nhất, có khi ngày hai bữa trưa, tối.

Hộp cơm lúc đó hình như cỡ 8.000 đồng, thực đơn nhiều món từ thịt nướng đến bò xào hành cần, cá kho, canh chua, canh khổ qua…

Đi khắp cả cái thành phố này, hay cả đất nước này, chắc không một khu nào mà không có các quán cơm như vậy.

Cũng không có một tên gọi nào chính thức cho các tiệm ăn này, cùng lắm thì là cơm bình dân, cơm tiệm, cơm quán, cơm bụi…

Chưa kể, dù chẳng “dây mơ rễ má" gì với nhau, thì thực đơn trăm quán đều gần như một, cũng là cá kho, thịt chiên, sườn nướng, bò xào, tép ram, rau xào, đậu hũ xốt cà…

Cũng chẳng có gì lạ lùng, bởi đó đều là những món “cơm nhà" hằng ngày của người Việt. Có chăng là thay vì ở nhà tự nấu, người ta đi quán, đi tiệm ăn cho nhanh.

Hình ảnh quen thuộc nhất của các tiệm cơm này là một chiếc tủ kính sáng bóng đặt trước quán, bên trong để chừng chục khay inox đựng thức ăn.

Khách vào quán chọn món mình thích rồi ra bàn đợi, lát sau sẽ được phục vụ một combo gồm cơm, thức ăn mình đã chọn, rau xào và canh ăn kèm.

Trong công việc của mình, tôi thường xuyên viết về các món ăn Việt Nam bằng tiếng Anh cho người nước ngoài đọc.

Mỗi khi nhắc đến các quán ăn kiểu này, tôi sẽ giải thích rằng đây là nơi bán những món ăn thường thấy trong bữa cơm hằng ngày của người Việt.

Không phải cơm tấm, bánh mì, phở, gỏi cuốn, hay bánh xèo, mà chính những món canh, mặn, rau, đó mới là cái mà người Việt ăn trong bữa cơm gia đình hằng ngày.

Tất nhiên, với người sành ăn, món ăn ở các quán cơm này đôi khi không thể sánh được với cơm nhà nấu, vì dù ngon cách mấy chúng vẫn có một vị gì đó rất… quán, nhưng với nhiều người, những tiệm cơm bình dân đó vẫn là lựa chọn hàng đầu cho những bữa thèm “cơm nhà” mà không có thời gian và điều kiện để nấu.

Từ cơm bình dân đến quán sang chảnh

Việc “đi quán ăn cơm nhà" ngày nay cũng có nhiều lựa chọn hơn.

Không chỉ có mặt ở các quán cơm bình dân, căng tin công ty, quán cà phê có cơm trưa văn phòng, ẩm thực cơm nhà cũng hiện diện trong các quán ăn và nhà hàng có phần sang trọng hơn.

Ẩm thực cơm nhà Việt Nam cũng dần ghi dấu trong lòng bạn bè quốc tế bên cạnh nhiều món ăn nổi tiếng của Việt Nam.

Còn nhớ năm 2011, báo chí đưa tin nữ minh tinh điện ảnh Angelina Jolie ghé chân thưởng thức rau luộc, thịt kho tại Cục Gạch Quán ở TP.HCM.

Năm 2014, blogger du lịch nổi tiếng người Mỹ Mark Wiens cũng dừng chân tại TP.HCM và thưởng thức ẩm thực nơi đây.

Anh từng đăng một video lên kênh YouTube của mình với tựa đề “Thức ăn đường phố Việt Nam: Cơm bình dân - Cơm và các món ăn kèm điển hình".

Trong video, Mark ghé một quán cơm bình dân và gọi hai phần cơm với bò xào ớt chuông, mực xào chua ngọt, đậu hũ nhồi thịt và cá kho.

“Ăn giống như một món thịt viên của Ý được bọc một lớp đậu hũ rồi chan nước xốt cà chua mằn mặn lên vậy", Mark tấm tắc khen ngon sau khi ăn một miếng đậu hũ nhồi thịt.

“Tôi rất thích đồ ăn và không khí ở đây", Mark nói.

Rồi mới đây nhất, Tầm Vị - nhà hàng "phục vụ những mâm cơm nhà miền Bắc" ở Hà Nội - cũng được trao 1 sao Michelin khi cẩm nang ẩm thực này đặt chân đến Việt Nam.

“Họ phục vụ các món ăn miền Bắc cùng với một số món ăn miền Trung và miền Nam. Một số món ăn nổi bật ở đây do cẩm nang Michelin giới thiệu có thể kể đến món chả ốc ăn kèm rau thơm và bún với nước mắm, hay canh cua mùng tơi mang hương vị cua phảng phất cùng nước canh thanh mát”, cẩm nang Michelin giới thiệu.

Nhớ cơm nhà, sau chuyến du lịch xa

Những chuyến du lịch xa kết thúc, nhiều gia đình vừa trở về đã lao vào dọn dẹp nhà cửa và nổi lửa làm ấm lại căn bếp, vì vậy siêu thị là kênh được người tiêu dùng lựa chọn bởi hội tụ tất cả các nhu cầu mua sắm cho một gia đình.