Măng cụt được mệnh danh là nữ hoàng trong vương quốc trái cây - Ảnh: Getty

Đối với người dân các nước Việt Nam, Thái Lan… măng cụt là loại trái cây ngon nhưng không quá hiếm. Có lẽ do quen thuộc nên chúng ta ít khi "nghiền ngẫm" hương vị của nó, nhưng cách nửa vòng Trái đất, cây bút Kat Thompson viết trên tờ báo ẩm thực Thrillist (Mỹ) thế này:

"Tưởng tượng mà xem, một loại quả có vị phối giữa đào và dâu tây, bên trong chia thành từng múi như quả quít, và mọng nước như quả vải. Nghe qua cứ như một tạo vật trong trí tưởng tượng. Vậy mà nó có tồn tại đấy, tên nó là măng cụt - loài cây bản địa của vùng Đông Nam Á. Hương vị chỉ có thể dùng một từ tuyệt trần".

Tương truyền rằng vào cuối những năm 1800, Nữ hoàng Anh Victoria từng hứa sẽ phong tước hiệp sĩ cho bất cứ ai mang về được loại quả tím sậm, tươi ngon của vùng đất Đông Nam Á. Tất nhiên không ai làm được điều này vào thời đó.

Câu chuyện nhắc đến sự tích Dương Quý Phi - một trong tứ đại mỹ nhân Trung Quốc. Do người đẹp mê quả lệ chi (quả vải) của vùng đất phía Nam, vua Đường Huyền Tông thường xuyên bắt dân Nam cống nạp vải về thành Trường An. Người thời đó đặt ngoại hiệu cho vải là “phi tử tiếu” - tức nụ cười Dương Phi.

Măng cụt có nhiều dược tính độc đáo được người dân các nước Đông Nam Á sử dụng - Ảnh: Healthline

Trở lại với măng cụt, người ta tin loài cây này có nguồn gốc ở quần đảo Sunda của Indonesia, rồi sau đó được thuần hóa và trồng ở Thái Lan, Myanmar. Ngày nay, phần lớn Đông Nam Á đều trồng được, bao gồm Việt Nam, Malaysia, Philippines, và cả vùng tây nam Ấn Độ.

Ở Thái Lan, măng cụt được mệnh danh là "nữ hoàng" trái cây, đứng ngay bên cạnh "nhà vua" sầu riêng. Trong kinh nghiệm dân gian của người Thái, măng cụt có nhiều giá trị dinh dưỡng và cả dược tính có thể giúp chữa bệnh.

Quý nó đến thế, nên người Thái đặt tên cho một trong những sự kiện âm nhạc lớn nhất nước là... "Đại nhạc hội Măng Cụt"!

Cây bút R. W. Apple Jr của báo New York Times (Mỹ) từng viết: "Không có loại quả nào ngon một cách lạ kỳ và say sưa… như cái hương vị chua ngọt cân bằng hoàn hảo của trái măng cụt chín".

Quả măng cụt đang phát triển trên cây - Ảnh: Gardening

Măng cụt là loài cây nhạy cảm. Nó chỉ sinh trưởng trong vài khí hậu nhất định, bởi vậy các nỗ lực mang măng cụt đến các môi trường tương tự ở Mỹ như bang Florida, California và Hawaii không mấy thành công.

Loại quả này cũng không giữ được lâu trong vận chuyển; nó hư rất nhanh, thành ra giá cũng cao hơn nếu bán ở những nơi không phải vùng bản địa. Các siêu thị châu Á ở New York, Los Angeles... bán măng cụt với giá 930.000 đồng/kg, trong khi ở Thái Lan chỉ khoảng 70.000 đồng VN!

Dù mắc như vậy, tìm măng cụt tươi ở Mỹ cũng không dễ. Trước năm 2007, nhập khẩu măng cụt là bất hợp pháp vì người ta sợ loài ruồi giấm châu Á lây lan vào Mỹ. Sau đó, măng cụt nhập khẩu phải trải qua quy trình chiếu xạ trước khi lên kệ siêu thị để đảm bảo an toàn.

Ngoài ra, mùa măng cụt không kéo dài như các loại quả khác: từ tháng 4 đến tháng 7 là hết. Hành trình xa xôi từ châu Á đến Mỹ đôi khi quá dài đối với loại quả mong manh và chóng hư này.

"Nếu bạn chưa từng nếm thử măng cụt, hương vị đó đảm bảo một chuyến đi đến Đông Nam Á. Lớp thịt trắng, mềm của nó tan trong miệng. Nó ngọt nhưng không gắt. Nó chua nhưng không làm môi nhăn… Măng cụt xứng đáng là nữ hoàng trái cây" - nhà phê bình Kat Thompson mô tả như thế.