Một nhóm các nhà khoa học quốc tế vừa công bố phát hiện gây chấn động: một tầng chứa nước ngọt khổng lồ nằm sâu dưới đáy Đại Tây Dương, trải dài dọc bờ Đông nước Mỹ, từ bang New Jersey tới Maine. 

Đây được xem là một trong những phát hiện địa chất quan trọng nhất trong nhiều thập kỷ, mở ra hy vọng về một nguồn tài nguyên quý giá trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với khủng hoảng nước ngọt ngày càng trầm trọng.

Hành trình nửa thế kỷ truy tìm "kho báu nước ngọt"

Cách đây gần 50 năm, trong cuộc thăm dò khoáng sản ngoài khơi vùng Đông Bắc Mỹ, một tàu nghiên cứu của Chính phủ Mỹ bất ngờ phát hiện dấu vết nước ngọt nằm sâu dưới lớp trầm tích biển. 

Từ manh mối đó, mùa hè năm nay, dự án khoa học quốc tế Expedition 501 đã chính thức khoan thăm dò trực tiếp dưới đáy Đại Tây Dương, ngoài khơi Cape Cod.

Expedition 501 là dự án hợp tác khoa học trị giá 25 triệu USD, quy tụ hơn 12 quốc gia và được hỗ trợ bởi Quỹ Khoa học quốc gia Mỹ cùng Liên minh châu Âu.

Trong dự án này, các nhà khoa học đã thu thập hơn 50.000 lít mẫu nước từ độ sâu gần 400m dưới đáy biển, xác nhận sự tồn tại của một hệ thống tầng chứa nước ngọt (aquifer) khổng lồ, ẩn mình dưới lớp nước mặn.

"Đây chỉ là một trong nhiều 'kho báu nước ngọt bí mật' mà chúng ta chưa từng tiếp cận trước đây", tiến sĩ Brandon Dugan, nhà địa vật lý và thủy văn tại Trường Mỏ Colorado, đồng trưởng nhóm nghiên cứu, chia sẻ. "Một ngày nào đó, chúng có thể đóng vai trò quan trọng trong việc cứu lấy nhân loại khỏi khủng hoảng nước ngọt".

"Biển có nước ngọt": bí ẩn khoa học dần hé lộ

Các mẫu nước cho thấy độ mặn chỉ từ 1-4 phần nghìn, thấp hơn nhiều so với mức trung bình 35 phần nghìn của nước biển. Điều này gợi ý rằng phần lớn kho nước này không hình thành từ biển, mà có thể là nước băng tan từ thời băng hà cổ đại, nước ngầm từ đất liền thẩm thấu qua các lớp địa chất hoặc là sự kết hợp của cả hai cơ chế trên.

Nhóm nghiên cứu sẽ tiến hành phân tích DNA vi sinh vật, thành phần khoáng chất và đồng vị phóng xạ trong nước để xác định tuổi của kho nước. Kết quả này sẽ giúp cho biết liệu đây là nguồn nước tái tạo hay nguồn nước nguyên thủy đã bị "cô lập" hàng nghìn năm.

Nếu nước còn trẻ, nghĩa là có khả năng kho nước này vẫn đang được nạp lại từ mưa hoặc băng tan. Điều đó đồng nghĩa đây có thể là nguồn tài nguyên bền vững.

Hy vọng và thách thức cho một thế giới khát nước

Theo báo cáo của Liên hợp quốc, trong 5 năm tới, nhu cầu nước ngọt toàn cầu có thể vượt quá khả năng cung cấp tới 40%. Trong khi đó, mực nước biển dâng, biến đổi khí hậu và các hoạt động công nghiệp khiến nguồn nước ven biển bị nhiễm mặn ngày càng nghiêm trọng.

Đáng chú ý, các trung tâm dữ liệu phục vụ AI và điện toán đám mây đang tiêu thụ nước ở tốc độ "khát vô độ". Riêng bang Virginia (Mỹ), 25% điện năng toàn bang được dùng cho các trung tâm dữ liệu, con số này dự kiến tăng gấp đôi trong 5 năm tới. Một trung tâm dữ liệu cỡ trung bình hiện có thể tiêu thụ lượng nước tương đương 1.000 hộ gia đình.

Trong bối cảnh đó, nguồn nước ngọt khổng lồ dưới đáy Đại Tây Dương có thể là "cứu tinh" trong tương lai. Tuy nhiên, việc khai thác kho nước này đặt ra nhiều câu hỏi phức tạp: Ai sẽ sở hữu và quản lý nguồn tài nguyên này? Làm thế nào để khai thác mà không gây hại hệ sinh thái biển? Liệu có rủi ro "rút" nước ngọt khiến hệ sinh thái đáy biển mất cân bằng?

"Chúng ta cần cực kỳ thận trọng. Nếu khai thác ồ ạt, sẽ có những hệ quả khó lường", tiến sĩ Rob Evans, nhà địa vật lý tại Viện Hải dương học Woods Hole, cảnh báo.

Các nhà khoa học tin rằng nếu kho nước ngọt dưới đáy Đại Tây Dương được khai thác hợp lý, nó có thể cung cấp đủ nước cho một thành phố lớn như New York trong 800 năm. Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành hiện thực, cần thêm nhiều năm nghiên cứu, hàng loạt thử nghiệm an toàn và sự phối hợp chặt chẽ giữa các chính phủ, nhà khoa học và tổ chức bảo tồn.

Phát hiện ‘thành phố ngầm’ dưới Thái Bình Dương, lịch sử Trái đất phải viết lại?

Hàng chục miệng phun khổng lồ nằm ẩn sâu dưới đáy Thái Bình Dương liên tục phun ra khí hydro vừa được tìm thấy, gây chấn động giới khoa học đại dương.