Tổng thống Donald Trump và Thứ trưởng Quốc phòng Patrick Shanahan (phải) trong một cuộc họp nội các ở Nhà Trắng ngày 9-5-2018 - Ảnh: REUTERS

Như vậy, thêm một doanh nhân nữa xuất hiện trong chính quyền Tổng thống Donald Trump. Ngoài ra, Shanahan cũng là chuyên gia trong lĩnh vực quốc phòng.

Tái ông thất mã

Chưa khỏi bất ngờ với việc bộ trưởng quốc phòng James Mattis đệ đơn từ chức, giới quan sát choáng váng khi Tổng thống Trump sau đó quyết định cho thuộc cấp nghỉ ngay lập tức, không cần chờ tới tháng 1-2019.

Patrick Shanahan đang trở thành tâm điểm trong câu chuyện thay đổi nhân sự ở Lầu Năm Góc. Vị thứ trưởng quốc phòng này đã được ông Trump chọn làm quyền bộ trưởng thay thế ông Mattis, và có những điểm cho thấy vô tình đây lại là lựa chọn thích hợp với người đứng đầu Nhà Trắng.

Với tấm bằng thạc sĩ quản trị kinh doanh của Trường quản lý Sloan, Học viện Công nghệ Massachusetts, ông Shanahan là một doanh nhân. Ông đã gắn bó và xây dựng tên tuổi cùng tập đoàn sản xuất máy bay và vũ khí Boeing suốt 30 năm, trước lúc về Bộ Quốc phòng Mỹ dưới trướng ông Mattis năm 2017.

Ông Trump không xa lạ gì với chuyện sử dụng những doanh nhân, thậm chí triệu phú trong nội các. Vì vậy trong tuyên bố về quyết định đề bạt ông Shanahan, tổng thống Mỹ không ngần ngại nhắc tới yếu tố Boeing.

Theo Daily Beast, ông Trump thực sự tìm thấy người phù hợp để chia sẻ lợi ích về kinh tế với mình. Trước đây, tổng thống Mỹ đã ra lệnh cho các nhà ngoại giao ưu tiên bán vũ khí Mỹ ra nước ngoài.

Nhưng theo hướng tiêu cực, Daily Beast chỉ ra rằng trong thời gian Shanahan làm thứ trưởng, Boeing đã thắng những gói thầu tỉ đô để chế tạo thiết bị bay tiếp ứng nhiên liệu cho Hải quân Mỹ, cũng như hàng tỉ nữa trong những hợp đồng chế tạo trực thăng, máy bay huấn luyện.

Ngược lại, Bloomberg ngày 21-12 đưa tin Lầu Năm Góc sẽ đề xuất tài trợ gói ngân sách quốc phòng năm 2020 với hàng loạt khoản chi để nâng cấp máy bay F-15.

Cho đến nay, báo chí vẫn tập trung vào việc ông Trump rút 2.000 lính khỏi Syria, lấy đó làm lý do dẫn tới việc ông Mattis từ chức vì bất đồng.

Trả lời Tuổi Trẻ về vấn đề liên quan, tiến sĩ Lê Hồng Hiệp, nhà nghiên cứu cao cấp về chính trị thuộc Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore, cho rằng vấn đề Syria chỉ là nguyên cớ. Ông nói: "Việc Mỹ rút 2.000 quân khỏi Syria, điều được trích dẫn như là lý do gần nhất thể hiện sự bất đồng quan điểm của Mattis với Trump và khiến Mattis từ chức, có thể chỉ là giọt nước tràn ly".

Nếu vậy, đơn giản như những gì thường xuất hiện trên mặt báo, ông Trump sẵn sàng chia tay với những người không có quan điểm phù hợp với mình. Và nếu đúng như thế, có vẻ Shanahan lại được điểm cộng.

The Hill cho biết ông Shanahan không thân thiết với ông Mattis, nhưng lại là người rất được lòng Tổng thống Trump và Phó tổng thống Mike Pence. Một nguồn tin của Defense News thì nói: "Ông ta không phải là một nhân vật về chính sách hay địa chính trị. Ông ta là một doanh nhân. Nhưng ông ta đã dành cả năm qua để học hỏi rất tốt. Và Shanahan được biết có mối quan hệ rất tốt với ông Trump và ông Pence".

Trung Quốc sẽ "nhớ" Mattis

Tờ Bưu Điện Hoa Nam Buổi Sáng dẫn nhận định từ các nhà phân tích cho rằng việc bộ trưởng quốc phòng Mattis ra đi sẽ khiến Bắc Kinh "nhớ" ông.

Theo đó, dù có những lập luận cứng rắn chống lại Trung Quốc, ông Mattis dẫu sao - như giới quan sát Mỹ thừa nhận - vẫn là người hiếm hoi có xu hướng hành động "ổn định" trong chính quyền ông Trump, và đặc biệt người Trung Quốc ít nhiều có thể nói chuyện.

Kiều Lương, một nhà chiến lược của không quân Trung Quốc, nhận xét rằng dù có khuynh hướng "diều hâu", ông Mattis vẫn là người "chừng mực và lý lẽ", cũng như cân nhắc, đánh giá bức tranh toàn cảnh về hậu quả của các chiến trường.

Trong khi đó ông Bàng Trung Anh, giám đốc Trung tâm nghiên cứu quản trị toàn cầu thuộc Đại học Nhân dân ở Bắc Kinh (Trung Quốc), cho rằng ông Mattis cũng cân nhắc tiếng nói của Trung Quốc trong một số trường hợp.

Mọi thứ về người kế nhiệm Shanahan trong khi đó còn mơ hồ đối với Trung Quốc cũng như nhiều nước khác. Chỉ biết rằng ông này có khuynh hướng tin vào nguyên tắc của Lầu Năm Góc trong việc "gia tăng hiệu quả về khả năng sát thương, liên minh và cải cách".

Nói cách khác, thay vì tập trung vào ngân sách, tiến độ hay mức độ nỗ lực, ông Shanahan hành động như một doanh nhân: "Lầu Năm Góc nên tập trung vào đầu ra, vào hiệu quả".

Hiện nay ở lĩnh vực quân sự, bất đồng giữa Mỹ và Trung Quốc thể hiện rõ nhất ở Biển Đông. Ông Mattis từng cáo buộc Bắc Kinh triển khai chiến thuật "đe dọa và cưỡng ép" trong khu vực. Vì vậy, ông Shanahan - hoặc có thể một ai khác chính thức được bổ nhiệm, sẽ nằm trong diện xem xét về tương lai cũng như nguy cơ đụng độ Mỹ - Trung ở Biển Đông.

Về vấn đề này, tiến sĩ Lê Hồng Hiệp cho rằng dường như giữa Mattis và Trump không có nhiều bất đồng. Do đó, dưới thời Shanahan, các chính sách của Mỹ đối với Biển Đông có thể vẫn tiếp tục, và cũng chưa rõ liệu Mỹ có biện pháp gì khác, mới mẻ hơn để đối phó với Trung Quốc ở đây hay không.

"Nhưng do lợi ích của Mỹ về vấn đề tự do hàng hải và kiềm chế Trung Quốc, bao gồm cả ở trên Biển Đông, nên dù bộ trưởng quốc phòng Mỹ là ai thì nhiều khả năng Mỹ vẫn sẽ tiếp tục cứng rắn với Trung Quốc trên hồ sơ Biển Đông" - ông Lê Hồng Hiệp nhận định.

CNBC: Ông Trump làm được điều chưa từng thấy thời ông Obama

TTO – Bất chấp khiến đồng minh thường xuyên mất ăn mất ngủ vì khẩu hiệu “Nước Mỹ trước tiên”, Tổng thống Donald Trump lại đang hiệu quả trong việc lôi kéo các nước đối đầu Trung Quốc.