Khi ngày 10-10 tới đây sẽ diễn ra lễ công bố giải Nobel Hòa bình danh giá, sự chú ý toàn cầu lại đổ dồn về Oslo, Na Uy.

Dù cho ông Trump đã nhiều lần bày tỏ khát vọng và khẳng định ông xứng đáng với giải thưởng, một điều gần như chắc chắn: ông sẽ không phải là người chiến thắng năm nay, Hãng tin AFP ngày 8-10 nhận định.

Những cái tên sáng giá

Năm nay có 338 cá nhân và tổ chức được đề cử cho giải Nobel Hòa bình, bao gồm 244 cá nhân và 94 tổ chức. 

Danh sách đề cử được giữ bí mật trong 50 năm, nhưng hàng chục nghìn người trên thế giới, từ nghị sĩ, thành viên nội các các nước, đến những người từng đoạt giải và các giáo sư đại học, đều có quyền gửi đề cử.

Bối cảnh toàn cầu hiện nay không mấy lạc quan: theo cơ sở dữ liệu của Đại học Uppsala (Thụy Điển), số lượng các cuộc xung đột vũ trang có sự tham gia của ít nhất một quốc gia trong năm 2024 đã đạt mức cao nhất kể từ năm 1946.

Trong tình hình đó, nhiều tổ chức và cá nhân đang được nhắc đến như những ứng viên phù hợp với tinh thần hòa bình và hợp tác quốc tế mà Alfred Nobel - cha đẻ của giải Nobel - đề ra.

Một trong những cái tên gây chú ý là Mạng lưới Phòng ứng phó khẩn cấp của Sudan, tập hợp các tình nguyện viên mạo hiểm mạng sống để cung cấp lương thực và cứu trợ người dân giữa chiến tranh và nạn đói.

Ngoài ra Yulia Navalnaya, góa phụ của nhà hoạt động người Nga Alexei Navalny và là người đại diện cho cuộc đấu tranh vì dân chủ, cũng được nhắc đến, bên cạnh Văn phòng Về các thiết chế dân chủ và quyền con người - một tổ chức giám sát bầu cử quốc tế.

Các chuyên gia nhận định những năm gần đây, Ủy ban Nobel có xu hướng "quay trở lại với các giá trị cổ điển của hòa bình", tập trung vào nhân quyền, dân chủ, tự do báo chí và quyền của phụ nữ.

Năm 2024, giải thưởng được trao cho Tổ chức Nihon Hidankyo, nhóm những người sống sót sau vụ ném bom nguyên tử ở Nhật Bản, vì nỗ lực vận động cấm vũ khí hạt nhân.

Năm nay Ủy ban Nobel cũng có thể gửi thông điệp chính trị rộng hơn bằng cách trao giải cho Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres, hoặc một cơ quan của Liên hợp quốc như Cơ quan về người tị nạn (UNHCR) hay Cơ quan cứu trợ người tị nạn Palestine (UNRWA), trong bối cảnh trật tự quốc tế đang chịu nhiều sức ép.

Ngoài ra các tòa án quốc tế hoặc các tổ chức bảo vệ tự do báo chí như Ủy ban Bảo vệ nhà báo hoặc Phóng viên không biên giới cũng được cho là những lựa chọn có ý nghĩa.

Tuy vậy, như nhiều lần trước đây, Ủy ban Nobel hoàn toàn có thể gây bất ngờ với một cái tên ít được dự đoán.

Cơ hội nào cho ông Trump?

Ông Trump đã nhiều lần tuyên bố ông xứng đáng nhận giải thưởng danh giá này vì đã giải quyết được "tám cuộc xung đột", song ông cũng thừa nhận rất khó để mình được vinh danh.

Năm nay ít nhất một nghị sĩ Mỹ - bà Claudia Tenney (Đảng Cộng hòa, New York) - xác nhận đã đề cử ông Trump cùng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant vào ngày 11-12-2024, trước hạn chót đề cử 31-1-2025.

Bà cho biết lý do cho đề cử này là nhằm vinh danh vai trò của họ trong Hiệp định Abraham năm 2020, thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Israel và một số quốc gia Ả Rập.

Vị Tổng thống cũng nhận được sự ủng hộ từ nhiều lãnh đạo nước ngoài: Thủ tướng Israel Netanyahu nói đã gửi đề cử vào tháng 7; Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan bày tỏ ủng hộ tại lễ ký thỏa thuận hòa bình ở Nhà Trắng hồi tháng 8; Thủ tướng Campuchia Hun Manet cũng gửi thư đề cử sau lệnh ngừng bắn với Thái Lan được Mỹ làm trung gian.

Ngày 20-6, một số lãnh đạo Pakistan cũng tuyên bố sẽ tiến cử ông Trump cho giải vì vai trò trung gian trong khủng hoảng Ấn Độ - Pakistan, dù New Delhi không công nhận vai trò này.

Một nghị sĩ Cộng hòa còn gửi thư đề cử ông Trump vì thỏa thuận ngừng bắn Iran - Israel sau khi Mỹ tham gia không kích Iran cùng Israel.

Dù có nhiều người ủng hộ, các chuyên gia Na Uy khẳng định khả năng ông Trump được trao giải năm nay là gần như không có.

Theo giáo sư Peter Wallensteen (Thụy Điển), Ủy ban Nobel cần thời gian để đánh giá "toàn cảnh" các chính sách của ông Trump, trong đó có nhiều điểm đi ngược với di chúc Alfred Nobel như rút Mỹ khỏi các tổ chức quốc tế, phát động chiến tranh thương mại và hạn chế tự do học thuật.

Ông Macron bày ông Trump cách giành Nobel Hòa bình

Tổng thống Pháp khẳng định cách duy nhất ông Trump có thể giành giải Nobel Hòa bình là nhanh chóng kết thúc cuộc chiến tranh tại Gaza.