Không ít cặp vợ chồng sinh con đầu lòng xong, sau đó lại không thể có thai lần kế tiếp. Tâm lý "phái mạnh" cho rằng việc sinh hoạt vợ chồng bình thường thì không thể vô sinh. Nhiều anh chồng một mực đổ lỗi cho vợ mà không hề hay biết nguyên nhân thực sự là do mình.

"Thả" mãi không đậu

Bác sĩ Nguyễn Trọng Hoàng Hiệp - Trung tâm y học giới tính, Bệnh viện Nam học và Hiếm muộn Hà Nội - chia sẻ câu chuyện của bệnh nhân D. trong quá trình thăm khám cho bệnh nhân.

Đó là trường hợp cặp vợ chồng cùng 32 tuổi, kết hôn được 8 năm và có một con 7 tuổi. Khoảng 1 năm gần đây, vợ chồng quyết định có bé thứ hai nhưng "thả" mãi không đậu nên quyết định đi khám.

Kết quả kiểm tra là người vợ sinh sản hoàn toàn bình thường, trong khi người chồng lại được phát hiện không có tinh trùng trong tinh dịch.

Khi biết tin, người chồng đã rất kích động, thậm chí có tâm lý nghi ngờ vợ mình có mối quan hệ bên ngoài. Thậm chí người chồng còn nghĩ đứa con hiện tại không phải là con của mình. Tuy nhiên sau khi được bác sĩ khám và kiểm tra kỹ đã phát hiện người chồng có tình trạng teo tinh hoàn hai bên.

Bác sĩ khai thác kỹ tiền sử thì người chồng kể cách đây 4 năm có lần bị sưng đau tinh hoàn hai bên nhưng không đi khám mà tự điều trị thuốc tại nhà, kết quả tinh hoàn sau đó teo dần đi.

Do khả năng sinh lý và quan hệ vợ chồng vẫn bình thường nên người chồng cũng không để tâm.

Sau khi xác định được tình trạng của chồng là vô sinh thứ phát do viêm tinh hoàn biến chứng teo tinh hoàn, người chồng đã được thực hiện phẫu thuật vi phẫu tinh hoàn tìm tinh trùng (MicroTESE) để tìm ra những tinh trùng đủ điều kiện và tiến hành thụ tinh trong ống nghiệm với trứng của người vợ.

"Kết quả đã rất thành công, vợ chồng giải tỏa được tâm lý nghi ngờ lẫn nhau cũng như đón được thêm thành viên mới cho gia đình", bác sĩ Hiệp kể lại.

Theo bác sĩ Hiệp, vô sinh nam được định nghĩa là tình trạng người nam giới không thể làm cho người phụ nữ của mình có thai (trong điều kiện sức khỏe sinh sản của người phụ nữ bình thường) sau 1 năm chung sống mà không dùng biện pháp tránh thai.

"Bệnh viện tiếp nhận rất nhiều cặp vợ chồng đã từng có con tới khám hiếm muộn. Đa phần các cặp đôi đều nghĩ nguyên nhân không thể sinh thêm là do người vợ mà không biết rằng nam giới cũng có nguy cơ cao nếu không thường xuyên kiểm tra sức khỏe sinh sản", bác sĩ Hiệp chia sẻ.

Nguyên nhân nào dẫn đến vô sinh thứ phát ở nam giới?

Có hai dạng vô sinh là vô sinh nguyên phát và vô sinh thứ phát. Vô sinh thứ phát là những trường hợp đã từng có thai ít nhất một lần (những lần có thai này có thể bị sẩy hoặc đẻ con) nay muốn tiếp tục sinh đẻ nữa nhưng không thể thụ thai được.

Theo ThS Đinh Hữu Việt - trưởng khoa nam học Bệnh viện Nam học và Hiếm muộn Hà Nội, có rất nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến vô sinh thứ phát ở nam giới.

Một số nguyên nhân phổ biến như nam giới mắc các bệnh lý viêm nhiễm đường sinh dục, tiết niệu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng như teo tinh hoàn, tắc đường dẫn tinh, từ đó gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới.

Nguyên nhân khác là do bệnh lý lây truyền qua đường tình dục do quan hệ bừa bãi, không an toàn như lậu, giang mai, chlamydia... nếu không xử lý sớm hoàn toàn có thể gây vô sinh ở nam giới.

Hoặc nam giới có tiền sử tai nạn, chấn thương vùng cơ quan sinh dục như dương vật, tinh hoàn, bàng quang - tiền liệt tuyến, từ đó ảnh hưởng đến khả năng giao hợp cũng như khả năng sản xuất tinh trùng.

Bên cạnh đó, một trong những nguyên nhân thường gặp gây vô sinh thứ phát ở nam giới là do giãn tĩnh mạch tinh.

Giãn tĩnh mạch tinh là tình trạng bệnh lý thường gặp ở nam giới lứa tuổi trưởng thành và có xu hướng nặng dần lên.

Giai đoạn sớm của bệnh khi tĩnh mạch tinh chưa giãn nhiều, nam giới hoàn toàn vẫn có khả năng sinh sản bình thường, cho đến lúc mức độ giãn nặng lên, tinh trùng yếu dần đi ảnh hưởng đến khả năng thụ thai lần sau.

Một số yếu tố khác như nam giới mắc quai bị gây biến chứng teo tinh hoàn, lạm dụng chất kích thích, chế độ sinh hoạt và ăn uống không lành mạnh... đều ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng cũng như khả năng sinh sản của nam giới.

Có con rồi không có nghĩa bỏ bê sức khỏe sinh sản

Theo bác sĩ Việt, nhiều cặp đôi chủ quan không chăm sóc sức khỏe sinh sản khi đã có con tự nhiên. Tuy nhiên, vô sinh thứ phát có thể xảy ra ngay khi đã có con lần đầu dễ dàng.

Vì vậy, ngay cả khi nam giới đã lập gia đình và có con thì vẫn thăm khám nam khoa định kỳ để kịp thời phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý nam khoa. Điều này không chỉ phòng ngừa vô sinh thứ phát ở nam giới mà còn nâng cao đời sống tình dục cho các cặp đôi.

Để nâng cao sức khỏe và cải thiện chất lượng tinh trùng, các bác sĩ khuyến cáo cánh mày râu nên tránh xa các chất kích thích, không sử dụng rượu, bia, thuốc lá..., hạn chế thức khuya, tránh căng thẳng (stress). Duy trì lối sống lành mạnh, tích cực luyện tập thể dục thể thao.

Đặc biệt, chế độ dinh dưỡng hằng ngày có ảnh hưởng không nhỏ tới chức năng sinh lý cũng như sinh sản của nam giới. Nam giới nên ăn nhiều rau xanh, trái cây, tăng cường các vitamin thiết yếu cho cơ thể. Bổ sung hải sản trong thực đơn bởi các thực phẩm này rất giàu kẽm, tốt cho tinh trùng.

Vô sinh ở nam nhưng gán cho nữ

Thực tế hiện nay vẫn còn nhiều người có suy nghĩ rằng nguyên nhân gây vô sinh, hiếm muộn là do người vợ. Tuy nhiên, đây là quan điểm không chính xác, chưa hiểu đúng về vấn đề phức tạp của vô sinh.