Tổng thống Rodrigo Duterte nói chuyện với các lãnh đạo cộng đồng người Do thái ở Philippines khi đến thăm một giáo đường Do thái giáo ở thành phố Makati, thực thuộc thủ đô Manila ngày 4-10. Trước đó ông đã có phát ngôn gây sốc khi ví với Hitler và sau đó phải xin lỗi cộng đồng người Do thái - Ảnh: Reuters

Ngay sau những phát biểu gây sốc trong ngày 4-10 của tổng thống Rodrigo Duterte liên quan đến Tổng thống Mỹ Barack Obama và quan hệ hai nước, Nhà Trắng tiếp tục giữ thái độ thận trọng.

Trong ngày được cho là có những phát ngôn công kích mạnh mẽ nhất trong quan hệ đối ngoại, ông Duterte chửi Tổng thống Obama "nên xuống địa ngục" và sẵn sàng dừng một số hợp tác với Mỹ, thậm chí không thèm mua vũ khí của Mỹ nữa vì Nga và Trung Quốc đã chờ để chìa tay ra.

Trong họp báo ngay sau đó tại Washington, Nhà Trắng chỉ nhắc nhẹ nhàng rằng "những phát biểu gây sốc (của Tổng thống Duterte) là mâu thuẫn với mối quan hệ nồng ấm đã có giữa người dân Mỹ và người dân Philippines", và Mỹ chưa nhận được "thông tin chính thức nào từ phía ông Duterte hoặc quan chức chính phủ Philippines" về việc thay đổi mối quan hệ này. 

Thư ký Báo chí Nhà Trắng Josh Earnest chỉ nhấn mạnh đến mối quan hệ đã có trong 70 năm qua giữa nhân dân hai nước và đặc biệt nhấn mạnh đến cộng đồng kiều dân Philippines đang sống ở Mỹ (được cho là đến 3 triệu người). "Hai nước cũng chia sẻ nhiều mối lưu tâm chung về an ninh", ông Earnest nhắc lại.

Đề cập tới cuộc tập chung mang tên "PHIBLEX 33" bắt đầu cùng ngày, Thư ký Báo chí Nhà Trắng Josh Earnest nêu rõ: “Các kênh tiếp xúc ngoại giao giữa Mỹ và Philippines vẫn hoạt động. Qua những kênh này, chúng tôi chưa nhận được bất kỳ một thông báo chính thức nào từ phía Chính phủ Philippines về việc có những thay đổi lớn trong quan hệ song phương”. 

Tuyên bố được đưa ra trong bối cảnh quan hệ đồng minh lâu năm giữa Mỹ và Philippines đang ngày một xấu đi kể từ khi Tổng thống Duterte lên cầm quyền. Ông Duterte đã chỉ trích Tổng thống Barack Obama, yêu cầu lực lượng đặc nhiệm Mỹ rời khỏi miền Nam Phillipines và chấm dứt các cuộc tập trận chung với quân đội Mỹ.

Mỹ và Philippines đang tiến hành cuộc tập trận đổ bộ "PHIBLEX 33" ở đảo Luzon và đảo Palawan của Philippines, với sự tham gia của tổng cộng khoảng 2.000 binh sĩ hai bên.

Cuộc tập trận diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Duterte gần đây tuyên bố PHIBLEX là cuộc tập trận chung đầu tiên và có lẽ sẽ là cuối cùng giữa hai đồng minh trong nhiệm kỳ 6 năm của ông, kết thúc vào tháng 6-2022.

Cuối tuần qua, ông Duterte cũng tuyên bố sẽ xem xét lại Hiệp định Hợp tác quốc phòng tăng cường (EDCA) được 2 nước ký kết năm 2014. Tuy nhiên, ông Duterte nhấn mạnh rằng Philippines không cắt đứt quan hệ với Mỹ, mà đang theo đuổi chính sách đối ngoại độc lập.

Ngày 3-10, hãng tin Reuters dẫn một số nguồn tin từ các quan chức quốc phòng Mỹ cho biết chính quyền hoặc lãnh đạo quân đội Mỹ đang chọn cách giả vờ không biết, không nghe để giữ "đại cuộc" là mối quan hệ quan trọng với đồng minh Philippines đã gầy dựng hàng chục năm qua.