Những năm gần đây, điện ảnh Việt khởi sắc ở cả thương mại và nghệ thuật. Phim thương mại chất lượng dần cải thiện, doanh thu phòng vé liên tục đạt các mốc cao mới. 

Phim nghệ thuật liên tục có giải dành cho đạo diễn phim đầu tay tại những liên hoan phim uy tín như Busan, Cannes và Berlin: Ròm của Trần Thanh Huy, Bên trong vỏ kén vàng của Phạm Thiên Ân và Cu Li không bao giờ khóc của Phạm Ngọc Lân.

Trong sự khởi sắc đó có sự góp công không nhỏ của các đạo diễn trẻ cuối 8X, đầu 9X như Võ Thanh Hòa, Trần Thanh Huy, Phạm Ngọc Lân, Phạm Thiên Ân, Lê Bình Giang... Không chỉ làm phim, họ còn tham gia đào tạo làm phim để tạo cơ hội cho thế hệ kế cận.

Không dừng ở chỉ là đạo diễn

Võ Thanh Hòa (sinh năm 1989) là đạo diễn có vài phim xấp xỉ hoặc hơn trăm tỉ: Chị Mười Ba - 3 ngày sinh tử, Chìa khóa trăm tỉ, Nghề siêu dễ, Siêu lừa gặp siêu lầy...

Gần đây, anh đảm nhận thêm chức danh nhà sản xuất và giám đốc sáng tạo (cho phim trăm tỉ Quỷ cẩu), đồng thời nhận dự án rất hứa hẹn ở vai trò đạo diễn: phim Kính vạn hoa, chuyển thể từ sách của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh.

Võ Thanh Hòa bảo anh luôn tâm niệm sẽ trở thành một nhà làm phim với nhiều vai trò, vị trí trong các phim. Hòa từng tham gia khâu sản xuất nhiều bộ phim nên việc trở thành nhà sản xuất chính chỉ là chuyện sớm muộn. 

Không chỉ dìu dắt đạo diễn Lưu Thành Luân thành công với Quỷ cẩu (thu trên trăm tỉ), Võ Thanh Hòa còn đặt mục tiêu giúp nhiều đạo diễn trẻ khác ra thị trường.

Không phải đạo diễn nào cũng có năng lực sản xuất và ngược lại. Từng có những người kiêm nhiều vai trò trong một dự án - đạo diễn, sản xuất, biên kịch, dựng phim và một số vai trò khác, vậy mà phim lại không tốt.

Người trẻ đam mê tạo ra một bộ phim nhưng có ít quan hệ mạnh để mời được người giỏi hợp tác - nên họ thường phải ôm đồm nhiều việc trong một phim.

Với phim nghệ thuật, đặc biệt là phim đầu tay, thường mang dấu ấn đậm nét của tác giả. 

Do đó các đạo diễn thường là biên kịch hoặc đồng biên kịch nhưng họ cũng cần những cộng sự. 

Đạo diễn Phạm Thiên Ân (sinh năm 1989) cho biết hai nhà sản xuất Bên trong vỏ kén vàng là hai người bạn chí cốt của anh, đây là bộ phim của ba người bạn thân.

Theo Võ Thanh Hòa, không phải ai cũng vừa đạo diễn vừa sản xuất giỏi như Steven Spielberg. 

Anh khuyên họ cứ làm phim và trải nghiệm, bắt đầu với phim ngắn trong nhiều vai trò, sau một thời gian sẽ tìm ra vị trí nổi bật của mình.

Lê Bình Giang (sinh năm 1990) - đạo diễn Kfc, Đảo độc đắc: Tử mẫu Thiên linh cái - gần đây mở rộng hoạt động đào tạo, kết nối.

Anh nói với Tuổi Trẻ: "Tôi thấy nhân lực làm phim ở Việt Nam còn rất thiếu. 

Nhiều bạn trẻ muốn gia nhập ngành phim nhưng không biết bắt đầu từ đâu và không có sự kết nối nào, tôi lập ra Trigger Film Academy với mong muốn kết nối những bạn trẻ cùng các anh chị em đã thành danh trong nghề, vừa tạo thêm nguồn nhân lực cho điện ảnh vừa để những người có thâm niên chia sẻ kinh nghiệm và lửa nghề. 

Tôi mong Trigger Film Academy sẽ là nơi kết nối việc làm miễn phí cho các dự án phim và các bạn muốn làm phim. Chúng tôi sẽ cung cấp CV của các học viên tiềm năng đến các nhà sản xuất cho mỗi dự án mà họ cần nhân sự".

8X, 9X đào tạo làm phim

Một điểm đặc biệt ở các lứa đạo diễn 8X, 9X là họ rất chủ động tham gia các hoạt động đào tạo, hoạt động tập thể của giới làm phim. 

Vừa qua, Tiệc phim La Gi tổ chức ở Bình Thuận quy tụ 200 nhà làm phim và diễn viên. Họ không chỉ tham gia trò chơi, workshop, talkshow mà còn giới thiệu dự án phim điện ảnh và dự án chào sân - Cine Debut. 

Có hai dự án chào sân đã được mua tại chỗ, tạo cơ hội làm phim cho các tác giả trẻ như Quản Phương Thanh, Hoàng Cúc.

Sau thành công trên thị trường, đạo diễn Võ Thanh Hòa cũng tham gia hoạt động đào tạo ở Arena Multimedia, Đại học FPT, workshop của RMIT, HUFLIT, FPT Polytechnic... Anh lên kế hoạch tạo các khóa học ngắn cho sinh viên những trường có ngành làm phim.

Nếu trước đây, các hoạt động đào tạo làm phim tập trung vào đào tạo chuyên môn thì gần đây, những người làm phim trẻ được hướng dẫn thêm về cách "bán" sản phẩm, tạo nguồn thu, tăng tính thương mại của hoạt động làm phim. 

Bởi phòng vé Việt ngày càng ưu ái phim Việt - thể hiện qua việc phim Việt chiếm phần lớn top phim ăn khách nhất phòng vé năm 2023, nên thị trường cần những phim có tính thương mại cao nhưng chất lượng phải ngày càng tốt.

Trong lúc chuẩn bị làm phim chiếu rạp thứ hai, Trần Thanh Huy (sinh năm 1990, đạo diễn Ròm) có sản phẩm mang tính thương mại hơn với Đi về phía lửa - series trực tuyến của K+ về nghề lính cứu hỏa. Phim được đánh giá tốt về kịch bản, hình ảnh, xây dựng nhân vật.

Các đạo diễn của thời đại mới đã không chỉ tập trung làm phim. Họ còn học cách kết hợp với những nhà sản xuất, nhà phát hành để đưa sản phẩm ra rạp, dự chợ phim, liên hoan phim, lên nền tảng trực tuyến... phù hợp để tìm mọi con đường đến với khán giả. 

Và cũng ở lứa này, có thêm những vai trò như giám đốc sáng tạo phim giúp kiểm soát chất lượng hiệu quả dự án, để người làm phim tốt hơn, giỏi toàn diện hơn.

Điện ảnh Việt không thể chỉ mãi triển vọng

Điện ảnh Việt Nam vừa có thêm tin vui: Phim Cu li không bao giờ khóc (Culi never cries) của đạo diễn Phạm Ngọc Lân thắng hạng mục Phim đầu tay xuất sắc tại Liên hoan phim Berlin lần thứ 74 (Berlinale 2024).