Ôtô từ Nhà Bè, quận 7 xếp hàng chờ vào trung tâm TP.HCM - Ảnh: T.T.D.

London, thủ đô nước Anh quê hương tôi, đã áp dụng chuyện thu phí hầu hết các loại phương tiện có động cơ (trừ xe máy hai bánh và một số loại xe được miễn giảm khác) vào trung tâm thành phố từ hơn 10 năm trước.

Việt Nam không nên nghĩ rằng mở rộng đường, làm cầu vượt sẽ giảm kẹt xe. Như thế chỉ khuyến khích người dân sử dụng xe cá nhân.
Nếu không sớm có những hành động mạnh mẽ để hạn chế xe cá nhân, Việt Nam có thể mất nhiều năm và nhiều tỉ đôla để cải thiện tình hình.

Mỗi phương tiện vào khu vực có thu phí ở trung tâm London từ 7h-18h trong các ngày thứ hai đến thứ sáu phải đóng một khoản phí kẹt xe "congestion charge" là 11,5 bảng Anh/ngày (tương đương 350.000 đồng). 

Nhìn chung biện pháp này đã có hiệu quả giúp giảm kẹt xe và ô nhiễm. Giờ đây tắc nghẽn giao thông vẫn còn, nhưng nếu không có việc thu phí đó thì tình hình còn tệ hơn.

Lúc bắt đầu cũng có khá nhiều người bực mình nhưng họ không có lựa chọn nào khác ngoài việc chấp hành. 

Các xe lái vào trung tâm thành phố sẽ được camera giám sát theo dõi và người điều khiển xe sẽ nhận được hóa đơn để thanh toán phí kẹt xe. 

Ngoài ra, người dân có thể đăng ký và trả tiền trước nếu họ biết trước mình dự định sẽ vào khu vực thu phí trong trung tâm thành phố. 

Trong trường hợp sử dụng xe thuê, phí này được tính cho công ty cho thuê và người thuê xe sẽ trả phí cùng với tiền thuê xe. 

Những người thường xuyên đi vào vùng thu phí cũng sẽ được áp dụng mức phí và phương thức thanh toán ưu đãi.

Ngoài phí kẹt xe, còn có rất nhiều mức phạt và quy định giao thông khác nhằm "cản" người dân sử dụng xe cá nhân. Đó là chưa kể đến không gian đậu xe cũng khá hạn chế. Tôi nghĩ chuyện này cũng giống như ở nhiều nước khác, chính quyền cố gắng kiểm soát lượng xe lưu thông vào trung tâm thành phố.

Như nhiều quốc gia khác, nước Anh có hệ thống giám sát rất tinh vi. Camera giám sát ở khắp mọi nơi, tất cả các xe đều được đăng ký với chính quyền bằng địa chỉ của chủ sở hữu, và chúng tôi cũng có một nền văn hóa tuân thủ luật pháp và đóng tiền phạt nếu không tuân theo pháp luật.

Ở Anh không khuyến khích người dân sử dụng ôtô nhưng có rất nhiều cơ sở "park and ride" - nơi có bãi đậu xe kết nối với trạm xe buýt, tàu điện... để những người có xe cá nhân có thể đậu xe ở đó rồi sử dụng các phương tiện giao thông công cộng. 

Thay vì lái xe vào trung tâm thị trấn hay thành phố, người ta chỉ lái tới vùng ngoại ô và đón tàu hay xe buýt vào trung tâm. Ở London, giao thông công cộng liên tục được cải thiện để giúp việc đi du lịch bằng xe buýt, tàu hỏa và tàu điện ngầm dễ dàng hơn.

Sống ở TP.HCM đã gần sáu năm, tôi nghĩ thu phí ôtô có thể có hiệu quả nếu mức phí phải "đích đáng" để tác động đến người nộp, chứ nếu phí thấp, giả sử 10.000 đồng/lượt cũng chẳng có tác dụng gì. 

Ngoài ra, cần phải có cách để thực hiện việc thu phí này sao cho hiệu quả và nên có phương án rõ ràng để sử dụng loại phí này.

Ảnh: NVCC

* Cô Kingkamon Sanguanpibool (Thái Lan): Bangkok không áp dụng thu phí ôtô vào trung tâm thành phố vì chúng tôi có những hạn chế về mặt cấu trúc thành phố và nhiều nguyên nhân khác.

Tuy nhiên, ở Thái có những biện pháp khác trong giờ cao điểm, ví dụ như có những làn riêng cho xe buýt, xe từ hai người trở lên... hay điều khiển hệ thống đèn giao thông thủ công dựa trên tình hình thực tế tại nút giao thông.

Chúng tôi cũng xây thêm đường sá, đường tắt nối nhau, đường cao tốc có thu phí để giải phóng lưu lượng giao thông. Hiện tại hệ thống tàu điện ngầm kết hợp "park and ride" dường như đang là giải pháp giao thông chính.

Tuy nhiên, hệ thống này cần phải được cải thiện hơn nữa để có thể chở thêm nhiều hành khách...

Ngoài ra, một biện pháp khác mà Bangkok đang thực hiện để giảm kẹt xe là làm lệch giờ nhằm tránh tình trạng nhiều người đổ ra đường cùng lúc.

Tuy nhiên, giao thông ở Bangkok và các thành phố lớn ở Thái Lan vẫn cần có thêm giải pháp khác vì các phương tiện giao thông vẫn đang gia tăng nhanh chóng.