Nguy cơ suy thận, biến chứng tim mạch ở người cao tuổi tăng huyết áp

Chia sẻ tại Hội nghị tổng kết công tác của Hội Tim mạch Hà Nội và Hội nghị khoa học tim mạch tổ chức ngày 26-12 tại Bệnh viện Đa khoa Đức Giang (Hà Nội), TS Vũ Thị Quỳnh Nga, Phó giám đốc Bệnh viện Tim Hà Nội, cho biết tăng huyết áp ở người cao tuổi có những đặc điểm sinh lý bệnh riêng biệt, gắn liền với quá trình lão hóa của hệ mạch và thận.

Theo bác sĩ Nga, sinh lý bệnh và cơ chế gây tăng huyết áp ở người cao tuổi trước hết liên quan đến tình trạng xơ cứng động mạch. Khi thành mạch mất dần tính đàn hồi và giảm khả năng giãn nở, huyết áp có xu hướng tăng, đặc biệt là huyết áp tâm thu. 

Bên cạnh đó người cao tuổi còn gặp các rối loạn huyết động học, bao gồm giảm đàn hồi động mạch chủ và tăng phản hồi sóng mạch. Những rối loạn này dẫn đến tăng áp lực tại động mạch chủ và làm tăng tốc độ lan truyền sóng mạch, góp phần duy trì tình trạng tăng huyết áp kéo dài.

Ngoài ra rối loạn điều hòa thần kinh - nội tiết và rối loạn chức năng nội mô cũng là những yếu tố quan trọng làm tăng kháng lực mạch máu. Sự gia tăng kháng lực này khiến huyết áp khó kiểm soát hơn ở người cao tuổi.

Bác sĩ Nga cho biết quá trình lão hóa thận cũng đóng vai trò đáng kể trong cơ chế tăng huyết áp. Khi tuổi cao, số lượng nephron suy giảm, hoạt động của các bơm điện giải natri, kali, canxi giảm, khiến cơ thể trở nên nhạy cảm hơn với muối.

Hậu quả là dễ xảy ra tình trạng giữ muối, co mạch và làm huyết áp tăng cao. Trong các yếu tố kể trên, xơ vữa động mạch được xác định là nguyên nhân chính gây tăng huyết áp ở người cao tuổi.

Cũng theo chuyên gia này, chức năng thận ở người cao tuổi suy giảm theo tuổi tác. Trên những bệnh nhân cao tuổi có kèm tăng huyết áp, chức năng thận suy giảm nhanh hơn so với nhóm không mắc tăng huyết áp, làm gia tăng nguy cơ tiến triển đến suy thận.

Một nghiên cứu trên 132.000 bệnh nhân có độ tuổi trung bình là 73 đã đánh giá mối liên hệ giữa chức năng thận và sa sút trí tuệ ở người cao tuổi, cho thấy suy giảm chức năng thận có mối liên quan với các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác trong quá trình lão hóa.

Nguy cơ biến chứng tim mạch cũng gia tăng theo tuổi và tình trạng tăng huyết áp.

Theo bác sĩ Nga, tại Việt Nam, tăng huyết áp, đặc biệt là tăng huyết áp tâm thu, là nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ, chiếm 28,2% các trường hợp. Tuổi càng cao, nguy cơ đột quỵ càng lớn, đồng thời việc kiểm soát huyết áp kém cũng làm tăng nguy cơ xảy ra biến cố này.

Giảm muối, tăng cường lối sống lành mạnh

Các chuyên gia cũng khuyến cáo để làm chậm hoặc ngăn ngừa biến chứng suy thận do tăng huyết áp, người bệnh cần kiểm soát huyết áp hiệu quả thông qua việc dùng thuốc theo chỉ định và duy trì lối sống lành mạnh.

Chế độ ăn uống khoa học, giảm muối, hạn chế rượu bia, bỏ thuốc lá, tăng cường rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt đóng vai trò quan trọng. Hoạt động thể chất đều đặn 30 - 60 phút mỗi ngày, duy trì cân nặng hợp lý và kiểm soát căng thẳng cũng là những yếu tố cần thiết trong quá trình điều trị lâu dài.

Ông Nguyễn Sinh Hiền - Chủ tịch Hội Tim mạch Hà Nội, Giám đốc Bệnh viện Tim Hà Nội - cho biết thêm các bệnh lý như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu đang gia tăng nhanh và ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sống của người dân.

Theo Cục Phòng bệnh, trung bình mỗi năm tại Việt Nam có khoảng 200.000 người tử vong do các bệnh tim mạch, chiếm 25% tổng số ca tử vong. Đáng chú ý bệnh tim mạch chuyển hóa không chỉ gia tăng ở người cao tuổi mà còn có xu hướng trẻ hóa, với nhiều bệnh nhân đang trong độ tuổi lao động.

Những thực phẩm chứa nhiều muối cần tránh và chế độ ăn giảm muối phòng tăng huyết áp

Các chuyên gia khuyến cáo dư thừa muối so với nhu cầu khuyến nghị gây tăng tính thấm, tăng trương lực thành mạch, gây ứ nước trong tế bào, tăng sức cản ngoại vi gây ra tăng huyết áp.