Trao đổi với Tuổi Trẻ Online, TS Nguyễn Hoàng Hương Duyên, hiện đang công tác tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng, cho biết công tác an ninh luôn được chú trọng hàng đầu ở các bảo tàng trên thế giới.

Đa dạng các hình thức kiểm tra an ninh

Nhiều bảo tàng lớn yêu cầu khách tham quan thực hiện kiểm tra an ninh trước khi chính thức bước vào không gian trưng bày.

Bảo tàng Anh (British Museum) ở London là một ví dụ. Khi đến bảo tàng này, trước tiên khách phải gửi ba lô, túi xách, hành lý… qua máy quét để rà soát. Hoặc nhân viên an ninh yêu cầu khách mở túi xách để họ kiểm tra.

"Khách phải qua cửa kiểm tra an ninh. Sau đó họ nhận lại ba lô, túi xách... và di chuyển vào khu vực trưng bày bên trong. Trường hợp hành lý vượt quá kích thước quy định thì bắt buộc phải gửi ở phòng hành lý" - bà Duyên chia sẻ.

Từng có thời gian làm nghiên cứu sinh ở nước ngoài và đến thăm nhiều bảo tàng trên thế giới, bà Duyên cho biết một số bảo tàng còn yêu cầu tất cả khách tham quan không được mang ba lô, túi xách vào bên trong không gian trưng bày, ngoại trừ máy ảnh, điện thoại, hay các tài sản cá nhân nhỏ như ví tiền...

Sau khi gửi hành lý, mỗi khách được nhận một túi ni lông nhỏ để đựng các đồ cá nhân kể trên và mang theo bên mình trong khi tham quan.

Cả hai biện pháp này đều nhằm đảm bảo khách không mang những vật cấm, đồ ăn, thức uống, vật dụng dễ cháy nổ, vũ khí hay hành lý quá cỡ vào không gian trưng bày, đảm bảo an ninh cho bảo tàng và an toàn cho hiện vật.

Ở mỗi bảo tàng, tại các phòng trưng bày luôn có nhân viên an ninh túc trực bên cạnh các biển hiệu chỉ dẫn, camera giám sát và hệ thống cảm biến điện tử nhằm báo động những trường hợp hiện vật bị xâm phạm.

Đối với các bộ sưu tập hiện vật khác nhau, các hình thức bảo vệ cũng đa dạng, tùy vào chất liệu, kích cỡ, độ quý hiếm của từng hiện vật.

Với các hiện vật kích thước nhỏ, được chế tác từ kim loại, đá quý, gốm sứ, thủy tinh, các bản kinh sách… đa phần đều được bảo vệ trong tủ kính cường lực để tránh tình trạng bị sờ mó, cầm nắm hay mất cắp. 

Với các hiện vật kích thước lớn, bằng chất liệu đá, gỗ thì có thể được trưng bày mở, đặt trên bục bệ, có đai hoặc dây ngăn cách, biển báo… để hạn chế khách sờ chạm vào hiện vật.

Hiện vật tâm điểm được bảo vệ nhiều lớp

Cũng theo bà Duyên, hầu hết hiện vật tâm điểm của mỗi phòng trưng bày đều được bảo vệ ở mức độ cao nhất mà nhiều nơi trên thế giới, trong đó có Việt Nam áp dụng. Cụ thể các pho tượng quý thường được đặt ở vị trí trung tâm phòng trưng bày, và có nhiều hình thức bảo vệ nghiêm ngặt.

Ví dụ tượng Shiva Múa bằng đồng xuất xứ từ Ấn Độ, hiện được trưng bày trên một bục cao, bốn mặt được bảo vệ bởi các thanh chắn kim loại tại trung tâm phòng nghệ thuật Nam Á của Bảo tàng Anh.

Có trường hợp hiện vật trung tâm được trưng bày trong hộp kính cường lực, với các thiết bị kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm bên trong, như bức họa Mona Lisa nổi tiếng ở Bảo tàng Louvre. 

Kiệt tác này được đặt bên trong khung kính áp vào tường, và phía trước là các lớp đai bảo vệ bằng gỗ.

Một vài bảo tàng chọn cách kẻ đường vạch dưới nền nhà, du khách quan sát để không bước qua vạch đó. Nếu lỡ bước qua, nhân viên bảo vệ sẽ nhắc nhở hoặc bộ phận cảm ứng sẽ phát tín hiệu báo động.

Ngoài ra cũng có bảo tàng thiết lập hệ thống cảm biến trong khung tranh, nếu khách tham quan sờ chạm vào, thiết bị sẽ báo động.

"Một số bảo tàng áp dụng chính sách vé theo thời gian (timed tickets) cho các trưng bày chuyên đề. Mục đích là để khách có được những trải nghiệm tham quan tốt nhất, nhưng đồng thời cũng giúp bảo tàng dễ kiểm soát số lượng khách, và đảm bảo an toàn cho hiện vật. 

Có nhiều biện pháp để bảo vệ hiện vật trong các bảo tàng. Tuy nhiên theo tôi, bên cạnh những biện pháp kể trên, ý thức của con người cũng là cực kỳ quan trọng" - bà Duyên nói.

Bảo vật quốc gia miền Trung nơi mấy lớp khóa, nơi dễ tiếp cận

Cùng là bảo vật quốc gia được công nhận, nhưng tại các bảo tàng miền Trung mỗi nơi có một cách trưng bày hiện vật khác nhau. Có nơi khách chỉ được xem phiên bản hiện vật, có nơi vô cùng dễ tiếp cận.