Sau sự việc bảo vật quốc gia ngai vàng triều Nguyễn trưng bày ở điện Thái Hòa (Huế) bị phá hoại, Tuổi Trẻ Online đã khảo sát việc trưng bày bảo vật quốc gia ở một số bảo tàng. 

Theo ghi nhận, cùng là bảo vật quốc gia nhưng có bảo vật vô cùng dễ tiếp cận, có bảo vật lại được bảo quản nghiêm 3 - 4 lớp, khách bảo tàng chỉ được xem phiên bản mà không được tiếp cận hiện vật gốc.

Có cổ vật ngoài khuôn viên bảo tàng

Tại Bảo tàng tỉnh Quảng Trị có 4 hiện vật được công nhận bảo vật quốc gia gồm trống đồng Trà Lộc, tượng Uma Dương Lệ, bức phù điêu lá nhĩ Trà Liên 1 và bức phù điêu lá nhĩ Trà Liên 2.

Trong đó, 2 bức phù điêu lá nhĩ Trà Liên 1 và 2 được trưng bày không gian ngoài trời, che chắn bởi nhà có mái che. Các bảo vật trên là hiện vật điêu khắc trên đá sa thạch có niên đại hơn 1.000 năm, được phát hiện hơn 100 năm trước ở Quảng Trị.

Trước đây Bảo tàng Quảng Trị có hàng rào cứng xung quanh khuôn viên. Tuy nhiên qua quá trình cải tạo thì giờ trở thành không gian mở. Khách dễ dàng ra vào khuôn viên bảo tàng và tiếp cận khu trưng bày có 2 bức phù điêu lá nhĩ Trà Liên 1 và 2.

Theo tìm hiểu, trước đây khi có hàng rào xung quanh khuôn viên bảo tàng thì 2 bảo vật quốc gia này trưng bày ngoài trời. Vừa qua khi bảo tàng tháo hàng rào sắt để thành không gian mở thì biện pháp bảo vệ 2 bảo vật quốc gia này mới được tăng cường.

Ông Ngô Quốc Phong - phó giám đốc Trung tâm Quản lý di tích và Bảo tàng tỉnh Quảng Trị, cho hay trong các năm qua, công tác bảo vệ các bảo vật luôn được quan tâm, áp dụng 5 biện pháp bảo vệ thường xuyên.

Các bảo vật ngoài trời hiện được xây dựng nhà có mái che, camera theo dõi 24/7, hàng rào cứng ngăn cách xung quanh bảo vật, 2 nhân viên bảo vệ thường xuyên theo dõi ngày đêm.

Ngoài ra, ông Phong nhấn mạnh quan trọng nhất là nắm bắt nhóm người có nguy cơ gây nguy hiểm cho các bảo vật để có biện pháp phòng ngừa từ sớm. 

Nhờ các biện pháp đó, các năm qua, bảo vật quốc gia ở Bảo tàng tỉnh Quảng Trị được bảo vệ an toàn, đúng quy định và phát huy được giá trị.

Có bảo vật quốc gia chỉ cho xem phiên bản, làm lớp kính bảo vệ

Trong khi đó, tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng hiện lưu giữ 12 bảo vật quốc gia có niên đại hơn 1.000 năm tuổi. Tuy nhiên mỗi hiện vật có một cách thức trưng bày, bảo vệ riêng.

Đối với bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara hiện du khách chỉ có thể xem phiên bản 1:1 do chuyên gia Úc phục dựng. Hiện vật này làm từ chất liệu đồng, xuất xứ Đồng Dương (Quảng Nam), niên đại cuối thế kỷ IX đầu thế kỷ X.

Đây là một trong những tượng Tara bằng đồng quan trọng nhất phát hiện tại khu vực Đông Nam Á, hiện vật cũng có lịch sử ly kỳ nên được cất giữ cẩn thận rất ít người được tiếp cận. 

Chỉ những dịp quan trọng, sự kiện lớn công chúng mới được nhìn thấy hiện vật gốc.

Ngoài hiện vật tượng Bồ tát Tara bằng đồng, thì 11 bảo vật quốc gia khác ở bảo tàng này đều có chất liệu là đá sa thạch với nhiều hình thù, kích thước... trưng bày trong nhiều không gian khác nhau.

Tùy theo hiện vật mà có khi được ngăn cách với du khách bằng lớp kính như đài thờ Mỹ Sơn E1 (xuất xứ Mỹ Sơn, Quảng Nam có niên đại thế kỷ VII - VIII), tượng thần Shiva (xuất xứ tháp Mỹ Sơn C1, Quảng Nam, có niên đại thế kỷ VIII), đài thờ Trà Kiệu ( xuất xứ Quảng Nam, có niên đại thế kỷ thứ VII - VIII)…

Có hiện vật được ngăn cách bằng bệ thờ, bằng hàng rào dây. Và tất cả các hiện vật đều được bảo tàng khuyến cáo không được chạm vào hiện vật. Trong thời gian mở cửa tại bảo tàng này luôn có bảo vệ túc trực tại không gian có trưng bày bảo vật quốc gia.

Ngăn du khách tiếp cận bảo vật quốc gia, cần có nhiều lớp 'rào chắn'

Để chủ động ngăn ngừa hành vi thiếu ý thức cần tạo một 'vành đai' rộng hơn để bảo vật các cổ vật, bảo vật. Du khách chỉ có thể ở trong khu vực được cho phép để tham quan, chụp ảnh, thay vì thoải mái đi lại, tiến sát bảo vật.