Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có cuộc điện đàm theo sau một cuộc họp qua video giữa các nhà lãnh đạo G20 - Ảnh: EPA

Cuộc điện đàm diễn ra sau khoảng 10 ngày kể từ lúc Tổng thống Trump lần đầu tiên dùng cụm từ "virus Trung Quốc" để nói về virus corona chủng mới gây bệnh COVID-19. 

Từ cuộc khẩu chiến về nguồn gốc của virus, hai bên đã dùng tới hành động mạnh tay gây sóng gió cho mối quan hệ vốn đã căng thẳng.

Mỹ tung "liên hoàn cước"

Hơn một tuần sau khi Trung Quốc thông báo trục xuất các nhà báo từ 3 tờ báo lớn của Mỹ, ngày 26-3 Tổng thống Trump đã ký Đạo luật Sáng kiến bảo vệ và tăng cường đồng minh quốc tế Đài Loan (TAIPEI). Chữ viết tắt "TAIPEI" còn mang nghĩa là thành phố Đài Bắc của Đài Loan.

Theo đạo luật, Mỹ sẽ xem xét cắt giảm cam kết kinh tế, an ninh và ngoại giao với những quốc gia nào có các hành động đáng kể làm suy yếu Đài Loan. Đạo luật này cũng yêu cầu Mỹ cung cấp vũ khí cho Đài Loan đối phó "các mối đe dọa hiện có và có thể xảy ra trong tương lai", đồng thời khuyến khích các chuyến thăm của quan chức cấp cao Mỹ.

Việc Tổng thống Trump ký dự luật ủng hộ Đài Loan tăng cường quan hệ trên trường quốc tế như vậy rõ ràng khiến Bắc Kinh nổi giận, vì Bắc Kinh xem Đài Loan chỉ là một tỉnh của Trung Quốc. Bắc Kinh chỉ trích các động thái như vậy là can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc. Trước đó một ngày, một tàu chiến Mỹ còn đi qua eo biển Đài Loan.

Và dường như Mỹ vẫn chưa chịu dừng gây áp lực lên Bắc Kinh. Hãng tin Reuters ngày 27-3 dẫn các nguồn thạo tin cho hay giới quan chức cấp cao trong chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nhất trí áp các biện pháp mới để hạn chế nguồn cung chip trên toàn cầu cho Tập đoàn Huawei của Trung Quốc.

Theo đó, các công ty nước ngoài nào có sử dụng thiết bị sản xuất chip của Mỹ sẽ phải xin giấy phép của Mỹ trước khi cung cấp chip cho Huawei. Hầu hết các nhà sản xuất chip hiện nay đều dựa vào thiết bị của các công ty Mỹ như tập đoàn KLA, Lam Research và Applied Materials.

Một trong các nguồn tin cho biết sự thay đổi này nhằm cản trở Công ty sản xuất chất bán dẫn Đài Loan (TSMC) bán chip cho Huawei. TSMC là một nhà sản xuất chip lớn cho đơn vị HiSilicon của Huawei. Hiện không rõ Tổng thống Trump sẽ chính thức thông qua quy định trên hay không.

Vòng luẩn quẩn đối đầu

Đầu tuần này, trong một cuộc "phỏng vấn thời COVID-19" qua video với báo South China Morning Post, nhà sáng lập Tập đoàn Huawei Nhậm Chính Phi đã nói một câu đáng suy ngẫm: "Mỹ sẽ tiếp tục tăng các biện pháp trừng phạt lên chúng tôi. Chúng tôi sẽ phải hoàn thiện các công nghệ mới trước khi điều đó diễn ra".

Đánh giá của ông Nhậm cho thấy dường như nhà sáng lập Huawei đã sớm tiên lượng nước Mỹ rồi sẽ tiếp tục tung các "cú đấm" nhắm vào tập đoàn này, kể từ sau vụ Mỹ liệt Huawei vào danh sách đen thương mại năm ngoái.

Câu chuyện Huawei còn nói lên một điều: Mỹ có thể tung ra nhiều biện pháp cứng rắn với Trung Quốc bất cứ lúc nào, trong khi Trung Quốc sẽ không khoanh tay đứng nhìn. Cả hai sẽ dính vào vòng luẩn quẩn đối đầu. Do đó, tốt hơn Huawei sớm tăng cường năng lực để vượt qua được tác động từ cuộc đối đầu giữa hai nền kinh tế lớn nhất nhì thế giới.

Tuy nhiên, dù Mỹ hay Trung Quốc hành động, một "cú đấm" mạnh sẽ không chỉ gây thương tích cho đối phương mà còn làm đau cả người ra đòn. 

Giống như các biện pháp hạn chế Huawei, nếu được thông qua, động thái này sẽ tiếp tục giáng một đòn mạnh vào Huawei nhưng cũng gây thiệt hại cho các công ty Mỹ. Và động thái của Washington có lẽ cũng kéo theo phản ứng mạnh từ Bắc Kinh.

"Động thái này sẽ có ảnh hưởng càng tiêu cực lên các công ty Mỹ hơn là Huawei, vì Huawei sẽ phát triển chuỗi cung ứng của riêng họ. Cuối cùng, Huawei sẽ tìm được nguồn thay thế" - luật sư chuyên về thương mại Doug Jacobson cảnh báo về quy định mới của Mỹ.

Tuy nhiên, việc ông Tập và ông Trump ngồi xuống nói chuyện ngày 27-3 cho thấy hai bên vẫn sẵn sàng cùng tháo gỡ vấn đề. Chẳng hạn, ông Tập kêu gọi Tổng thống Trump có "các hành động mang tính thực chất" để cải thiện quan hệ song phương.

Vấn đề nằm ở chỗ khi mỗi bên vẫn không đạt được mục đích của mình, sự đối đầu sẽ lặp lại.

Ông Tập Cận Bình: 'Trung Quốc sẵn sàng hỗ trợ Mỹ ứng phó COVID-19'

TTO - Trong cuộc điện đàm, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đề nghị hỗ trợ Mỹ chống dịch COVID-19 và ông Trump khẳng định hai nước đang hợp tác chặt chẽ với nhau.