Thế nhưng khi vừa rời Bắc Kinh, đô đốc Mullen khẳng định hai bên vẫn còn quá nhiều khác biệt.

Phóng to

Đằng sau cái bắt tay thân thiện giữa đô đốc Mike Mullen và tướng Trần Bính Đức là sự nghi kỵ sâu sắc - Ảnh: Reuters

Theo Fox News, tại cuộc họp báo ở Tokyo (Nhật), nơi ông kết thúc chuyến thăm châu Á, đô đốc Mullen cho biết các cuộc đối thoại giữa ông và giới lãnh đạo quân sự Trung Quốc “nhìn chung là tích cực”.

Chuyến thăm của ông Mullen là chuyến thăm đầu tiên của một lãnh đạo quân đội Mỹ đến Trung Quốc trong vòng bốn năm qua. Mục tiêu là thúc đẩy trao đổi, đối thoại nhằm giảm căng thẳng đang gia tăng giữa hai nước về việc Trung Quốc ồ ạt tăng cường sức mạnh quân sự.

Còn một quãng đường dài

Đô đốc Mullen cho biết ông hài lòng về việc trao đổi với tổng tham mưu trưởng quân đội Trung Quốc Trần Bính Đức, nhưng thừa nhận chuyến thăm đã phơi bày những bất đồng sâu sắc giữa hai nước.

“Vẫn còn một quãng đường rất dài - Fox News dẫn lời đô đốc Mullen - Sự khác biệt giữa hai bên là quá lớn”.

Những dấu hiệu của sự bất đồng thể hiện rất rõ. Trong cuộc gặp hôm 11-7, như Tân Hoa xã đưa tin, ông Trần Bính Đức chỉ trích Washington đã đổ quá nhiều tiền vào quân đội dù đang đối mặt với suy thoái kinh tế.

Ông Trần cho rằng Mỹ đã thổi phồng “mối đe dọa Trung Quốc” bởi cho rằng Trung Quốc vẫn thua xa Mỹ xét về sức mạnh quân sự. Ông Trần khẳng định Trung Quốc đầu tư vào quốc phòng vì mục đích tự vệ. Tuy nhiên, đô đốc Mullen đã tỏ rõ sự nghi ngờ khi nhấn mạnh: “Hãy còn quá sớm để nói Trung Quốc sẽ đi đến đâu với sức mạnh quân sự của họ. Họ nói đầu tư quân sự mang mục đích tự vệ. Chúng ta hãy chờ xem sao”.

Theo đô đốc Mullen, các hành động của Bắc Kinh thời gian qua, đặc biệt trên biển Đông, đã gây quan ngại về ý đồ quân sự của Trung Quốc. Không chỉ gây căng thẳng với Việt Nam và Philippines trên biển Đông, Trung Quốc còn xung đột với Nhật và Hàn Quốc về vấn đề lãnh hải.

Ông cho biết Washington lo ngại việc Trung Quốc phát triển công nghệ tên lửa, vệ tinh quân sự và các hoạt động của Bắc Kinh trên mạng Internet. “Mỹ sẽ không đi đâu cả - ông Mullen khẳng định như đã nói với các quan chức Trung Quốc - Chúng tôi đã hoạt động trên biển Đông nhiều thập niên qua và chúng tôi sẽ tiếp tục điều đó”.

Một cuộc đối đầu “lạnh”?

Báo New York Times dẫn lời một số chuyên gia quân sự quốc tế bình luận sự nghi kỵ lẫn nhau giữa Mỹ và Trung Quốc là hoàn toàn có cơ sở. Gần đây, quân đội Trung Quốc công bố sẽ hạ thủy tàu sân bay đầu tiên, cho bay thử máy bay chiến đấu tàng hình đầu tiên và đang đóng thế hệ tàu ngầm mới. Quân đội Trung Quốc thừa nhận đang phát triển loại tên lửa có khả năng bắn tàu địch từ khoảng cách xa gần 2.000km.

Các chuyên gia phân tích Mỹ xác định việc Trung Quốc tăng cường đầu tư quân sự nhằm cạnh tranh với sức mạnh quân sự Mỹ trên Thái Bình Dương, chống lại hạm đội 7 của hải quân Mỹ vốn đã thống trị Thái Bình Dương hơn nửa thế kỷ qua. “Mỹ không muốn có một kẻ thù như kiểu Liên Xô - New York Times dẫn lời chuyên gia Bonnie S.Glaser thuộc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế ở Washington - Nhưng Mỹ phản ứng với việc Trung Quốc không minh bạch về ý đồ và mục tiêu của họ”. Nhiều nhà quan sát cho rằng vũ khí của Trung Quốc chỉ nhằm mục đích tấn công các mục tiêu Mỹ.

Trong khi đó, phía quân đội Trung Quốc và giới lãnh đạo Bắc Kinh cho rằng Mỹ muốn cản trở Trung Quốc trên con đường trở thành một siêu cường khi Mỹ đưa phần lớn tàu sân bay từ Đại Tây Dương tới Thái Bình Dương, tăng cường quan hệ quân sự với Singapore và Úc, thúc đẩy hợp tác với Ấn Độ, đối thủ lớn của Trung Quốc ở châu Á, và muốn can thiệp vào xung đột trên biển Đông...

“Lầu Năm Góc và quân đội Trung Quốc đang chuẩn bị cho tình huống xấu nhất” - New York Times dẫn lời chuyên gia Dennis J.Blasko. Một số nhà quan sát Mỹ bi quan cho rằng chiến lược của Mỹ và Trung Quốc ngăn cản cơ hội hợp tác quân sự và ngoại giao thật sự. Một số thậm chí còn dự báo Mỹ và Trung Quốc có thể bị cuốn vào một cuộc chạy đua vũ trang như thời chiến tranh lạnh. Tuy nhiên, Trung Quốc có lợi thế khi đang dư thừa tiền bạc để mua vũ khí, trong khi Mỹ đang gặp rất nhiều khó khăn về tài chính.