Theo quan chức Bộ Ngoại giao Iran Hossein Noushabadi, hầu hết trong số 400 người mà Mỹ định trục xuất là người nhập cảnh bất hợp pháp, phù hợp với chính sách về nhập cư mới của Washington.

Đây là kết quả của nhiều tháng thương lượng giữa Washington và Tehran. Bộ Ngoại giao Iran cho biết đã phối hợp tiếp nhận và trấn an những người bị trục xuất rằng họ sẽ an toàn khi trở về, dù nhiều người vẫn thất vọng và lo sợ.

Theo báo New York Times (NYT), chuyến bay thẳng thuê chuyến (charter) của Mỹ cất cánh từ bang Louisiana ngày 29-9, quá cảnh ở Qatar và dự kiến đến Iran hôm sau.

"Bước đầu tiên, họ quyết định trục xuất 120 người Iran đã nhập cảnh bất hợp pháp vào Mỹ, phần lớn thông qua Mexico", ông Hossein Noushabadi phát biểu với Hãng thông tấn Tasnim.

Tờ NYT cho rằng chính quyền ông Trump khẳng định quyết tâm trục xuất người nhập cư không giấy tờ, bất kể điều kiện nhân quyền ở nơi mà họ bị đưa đến.

Hồi tháng 2, Mỹ cũng từng đưa 119 người Iran - trong đó có nhiều người cải đạo sang Cơ Đốc giáo - sang Costa Rica và Panama, dù nhóm người này phải đối mặt với sự đàn áp ở quê nhà.

Chiến dịch trục xuất mở rộng của Washington đã và đang hứng chịu nhiều vụ kiện từ những người ủng hộ người nhập cư.

Trong nhiều thập kỷ, Mỹ vốn là điểm đến của người Iran chạy trốn đàn áp chính trị, tôn giáo, giới hoạt động nhân quyền và cộng đồng LGBTQ - các chữ cái viết tắt của Lesbian (đồng tính luyến ái nữ), Gay (đồng tính luyến ái nam), Bisexual (song tính luyến ái), Transgender (chuyển giới) và Queer (có xu hướng tính dục và bản dạng giới khác biệt, hoặc không nhận định mình theo bất kỳ nhãn nào) hoặc Questioning (đang trong giai đoạn tìm hiểu bản thân).

Tuy nhiên những năm gần đây, ngày càng nhiều người Iran tìm đường đến biên giới phía nam nước Mỹ, xin tị nạn với lý do bị đe dọa ở quê nhà vì niềm tin chính trị và tôn giáo của họ.

Việc trục xuất người di cư tới một số quốc gia như Iran từng gặp khó do tính chất quan hệ ngoại giao và thủ tục giấy tờ phức tạp. Điều đó khiến Mỹ hoặc phải giam giữ người di cư lâu dài, hoặc thả tự do cho họ vào nội địa.

Năm 2024, hơn 20 người Iran được đưa về nước - mức cao nhất trong nhiều năm. Lần này trong số khoảng 100 người bị trục xuất có cả nam lẫn nữ, một số là cặp đôi.

Nhiều người tình nguyện trở về sau nhiều tháng bị giam giữ, song cũng có người không. Theo giới chức Iran, hầu hết các đơn xin tị nạn đều đã bị bác hoặc chưa được tòa xem xét.

Các quan chức Iran cho biết động thái trục xuất người di cư đợt này là lần hợp tác hiếm hoi giữa Mỹ và Iran, và là hệ quả của nhiều tháng thảo luận giữa hai nước.

Bên cạnh vấn đề người di cư, Iran đang phải vật lộn với một cuộc khủng hoảng kinh tế và năng lượng với đồng nội tệ lao dốc, lạm phát cao ngất ngưởng, thất nghiệp và tình trạng cắt nước và điện. Tình hình kinh tế chắc chắn còn tồi tệ hơn nữa với việc Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc tái áp đặt các lệnh trừng phạt có hiệu lực từ ngày 27-9.

Iran cũng đã lên án động thái tái áp đặt các lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc là điều "vô lý" và "không có cơ sở pháp lý", đồng thời cảnh báo sẽ có hành động "phù hợp" và "cứng rắn".

Iran chỉ trích lệnh trừng phạt mới là 'vô lý', EU để ngỏ khả năng đàm phán

Ngày 28-9, Iran đã lên án động thái tái áp đặt các lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc là điều "vô lý" và "không có cơ sở pháp lý", đồng thời cảnh báo sẽ có hành động "phù hợp" và "cứng rắn".