Việc mở rộng đối tượng cho các đơn vị bán lẻ điện tại khu công nghiệp, khu kinh tế, khu đô thị, khu thương mại tự do... được mua bán điện tái tạo trực tiếp được kỳ vọng sẽ thúc đẩy thị trường năng lượng tái tạo, có thêm nguồn cung điện ngoài Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).

Ngay sau khi Quốc hội ban hành nghị quyết các cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia, với việc mở rộng đối tượng cho tham gia cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA), một số nhà nhà bán lẻ điện tại các khu công nghiệp đã bắt tay với các đơn vị phát triển nguồn điện tái tạo, điện mặt trời mái nhà để triển khai những dự án cụ thể.

Cơ hội từ việc mở rộng cơ chế DPPA

Điển hình là mới đây Công ty Nami Energy (Nami Solar và Nami Utilities) đã cùng Công ty CP Điện lực Bắc Giang công bố thỏa thuận hợp tác đầu tư hệ thống điện mặt trời mái nhà quy mô 50MWp và hệ thống lưu trữ năng lượng (BESS) quy mô 50MW cùng các hạng mục hạ tầng phụ trợ tại Khu Công nghiệp Hòa Phú.

Theo thỏa thuận này, Công ty CP Điện lực Bắc Giang - một đơn vị bán buôn, bán lẻ điện cho các khách hàng tại khu công nghiệp - sẽ mua điện từ hệ thống điện mặt trời mái nhà và BESS của Công ty Nami Energy để cung cấp cho các nhà máy trong Khu công nghiệp Hòa Phú.

Ông Nguyễn Trung Anh, Tổng giám đốc Công ty Nami Energy, cho hay dự án trên được kỳ vọng sẽ góp phần giải quyết thách thức thiếu hụt điện cho khu công nghiệp này và trung tâm công nghiệp Bắc Giang bằng nguồn cung phân tán, tại chỗ kết hợp với BESS để đáp ứng yêu cầu điện vào giờ cao điểm.

Theo ông Trung Anh, việc Quốc hội mở rộng đối tượng, cho phép các đơn vị bán lẻ tại khu công nghiệp, khu chế xuất, khu đô thị, khu thương mại tự do... được mua bán điện trực tiếp từ nhà cung ứng điện tái tạo thông qua cơ chế DPPA được xem là bước chuyển lớn cho thị trường bán lẻ điện.

"Đây là nền tảng giúp cho các đơn vị bán lẻ điện sẽ được tham gia vào thị trường mua điện tái tạo để đa dạng nguồn cung năng lượng. Từ đó các nhà máy sản xuất trong khu công nghiệp có thể tiếp cận điện sạch từ các đơn vị bán lẻ điện, giúp tăng hiệu quả sử dụng điện sạch và giảm chi phí", ông Trung Anh nói.

Dự kiến công suất lắp đặt tại mô hình này là 50MWp, tương đương diện tích 40 - 50ha, cung cấp 50 triệu kWh/năm khi toàn bộ hệ thống đi vào vận hành. Công suất pin lưu trữ là 50MW, với mức giá cạnh tranh và giảm thiểu chi phí công suất, lưu trữ nguồn điện để sử dụng hiệu quả cho giờ cao điểm.

"Mô hình DPPA sẽ thiết lập nền tảng hợp tác đầu tư, mua bán điện trên cơ sở áp dụng cơ chế DPPA trực tiếp giữa nhà đầu tư điện tái tạo với các công ty bán lẻ điện trong khu công nghiệp để nâng cao hiệu quả chung, sử dụng năng lượng hiệu quả và giảm phát thải carbon", ông Trung Anh khẳng định.

Tháo gỡ vướng mắc để mua bán điện tái tạo dễ dàng

Dù vậy, theo ông Trung Anh, vẫn còn nhiều thách thức đặt ra để triển khai mô hình này, khi hiệu lực thi hành chính thức của nghị quyết là ngày 1-3-2026.

Theo đó, cần có hướng dẫn thi hành đồng bộ với nghị quyết, gắn sửa đổi cơ chế chính sách liên quan để hướng dẫn triển khai cho các đơn vị điện tái tạo trực tiếp bán điện cho các nhà bán lẻ điện và các khách hàng sử dụng điện cuối cùng với các chính sách phù hợp.

Việc áp dụng chính sách giá điện hai thành phần cũng đang đặt ra bài toán cho các nhà đầu tư năng lượng tái tạo trong việc tính toán về hiệu quả tài chính và tìm các nguồn tài trợ vốn.

Theo tính toán, với hệ thống điện tái tạo được lắp đặt tại các khu công nghiệp và tiêu thụ điện theo mô hình này, các khách hàng sử dụng điện cuối cùng sẽ được chiết khấu, giảm giá từ 20 - 25% tại miền Bắc và từ 30 - 35% tại miền Nam so với giá bán điện của EVN.

Tuy nhiên, với hệ thống pin lưu trữ được tích hợp, cơ chế giá hiện nay chưa đủ hấp dẫn cho nhà đầu tư để có mức chiết khấu cạnh tranh cho khách hàng so với giá điện lưới quốc gia.

Do đó, ông Trung Anh bày tỏ mong muốn có cơ chế hấp dẫn hơn với việc đầu tư tích hợp pin lưu trữ cho các nhà đầu tư mạnh dạn tham gia và thu hút các nguồn tài trợ vốn từ nước ngoài.

Theo đại diện Bộ Công Thương, nghị định 57 của Chính phủ quy định cơ chế DPPA giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo với khách hàng sử dụng điện lớn, không cho phép các đơn vị bán lẻ điện được mua trực tiếp từ nguồn năng lượng tái tạo mà nhận ủy quyền từ khách hàng sử dụng điện lớn, theo Luật Điện lực.

"Do đó, cơ chế này giúp mở rộng đối tượng là các đối tượng bán lẻ điện được tham gia DPPA khi nghị quyết có hiệu lực vào tháng 3-2026 sẽ giúp thị trường có nhiều bên tham gia", vị này cho biết.

Để đảm bảo triển khai hiệu quả nghị quyết, theo vị này, Bộ Công Thương đang xây dựng các văn bản hướng dẫn để đồng bộ chính sách, sửa đổi các quy định liên quan nhằm tạo sự thông thoáng, phát triển các nguồn năng lượng tái tạo.

"Mục tiêu là đến năm 2030 phải có 50% điện mái nhà được lắp đặt và sử dụng tại các tòa nhà công sở, nhà dân để khai thác hiệu quả nguồn năng lượng này phục vụ cho tăng trưởng", vị này khẳng định.

Đề xuất mua bán điện trực tiếp qua đường dây riêng được tự đàm phán giá, mở rộng bên mua

Bộ Công Thương vừa có dự thảo tờ trình và nghị quyết của Quốc hội về các cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030 để lấy ý kiến.