5h30, ánh bình minh le lói phía xa, gió bắc thổi thốc lạnh giá. Ông Dũng cùng đồng nghiệp kết thúc kíp làm việc xuyên đêm của mình trên công trường thảm nhựa cao tốc Đồng Đăng - Trà Lĩnh.

Đó cũng là lúc nhóm công nhân khác nhận ca làm việc tiếp nối.

Chưa kịp ăn sáng, người đàn ông 38 tuổi đi đi lại lại để dò sóng 4G. Giữa trập trùng núi đá, chỉ vài điểm quen thuộc được ông đánh dấu sẵn là có thể gọi hình ảnh về nhìn mặt vợ con.

Đoạn đường từ công trường về nơi nghỉ cao độ chênh lệch gần 100m. Ở các góc, nhóm công nhân tiếp ca làm tiếng máy móc lại rền vang. Tiếng máy khoan như xé toạc lòng đá núi.

Ông Dũng là 1 trong hơn 3.000 công nhân, kỹ sư đang trực tiếp làm việc trên cao tốc Đồng Đăng - Trà Lĩnh những ngày cuối tháng 12.

Cái nắm tay giữa dòng nước đục

"Ai cũng nghĩ lần này thông tuyến anh em sẽ quây quần, hồ hởi lắm. Nào ngờ Hải, Trường, Tú lại cùng nhau ra đi mãi", anh Phạm Đức Việt - Phó giám đốc Ban điều hành dự án - chua xót nói về 3 người đồng nghiệp thiệt mạng trong trận lũ hồi tháng 9.

Gần nửa tháng trời không mưa, con đường dẫn từ quốc lộ 4A vào công trường hầm Đông Khê vẫn ướt nhẹp, in rõ những rãnh dài của bánh xe, chạy quanh con suối nhỏ nhưng bề bộn đá lớn giữa dòng.

Cách một đoạn lại có một cây xanh chơi vơi bên mép nước, 2/3 cây bị bám bởi những vệt bùn dài, khô thành những mảng nhạt màu - đánh dấu cao độ con lũ từng kéo về.

Chỉ vào dòng suối, anh Việt nói chẳng ngờ sau một đêm, dòng nước róc rách thường ngày đã biến thành con lũ đục ngầu, hung dữ.

Trong cao trào của chiến dịch 100 ngày đêm thông tuyến giai đoạn 1 cao tốc Đồng Đăng - Trà Lĩnh, khoảng 19h30 tối 29-9, khu vực ban điều hành công trường gần hầm Đông Khê có mưa do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 10.

Không gian yên lặng phía trong khu nhà bỗng bị cắt ngang bởi tiếng hét thất thanh từ khu bếp.

Tưởng có người bị điện giật, anh Việt cùng vài người vội chạy ra xem thì trước mắt là dòng nước ào ào dâng cao. Anh lao về các phòng, đập cửa hô hoán những người đang nghỉ ngơi phía trong.

Chưa đầy 2 phút, lũ cuốn phăng đồ đạc. Mực nước chỉ ngang ngực, nhưng dòng chảy xiết cuốn người trôi đi như chiếc lá.

Không biết bơi, chị Đinh Thị Thu Hải bị cuốn, giọng lạc đi trong tiếng nước xối xả: "Anh Việt cứu em!".

Một tay bám chặt cánh cửa sổ, tay kia anh Việt nắm chặt lấy nữ đồng nghiệp. Nhưng dòng nước mỗi lúc thêm khắc nghiệt. Sau chừng 10 phút, họ bị cuốn phăng ra ngoài.

Anh Việt bị cuốn đi chừng 200 mét. Đêm đen, anh không rõ nữ đồng nghiệp đã biến mất khỏi tầm mắt từ lúc nào. Không kịp nghĩ gì, phản xạ thôi thúc anh cố vùng vẫy vào bờ. Không có đường, cứ bò, men theo núi.

Cơn lũ đêm ấy cuốn đi 3 người đồng nghiệp của anh Việt. Họ đều là những cán bộ và kỹ sư được đánh giá cao về năng lực.

8h10 sáng 1-10, anh Tú được tìm thấy; tiếp đó là thi thể anh Trường.

Tới sáng 2-10, cách khu nhà điều hành gần 3km, tiếng hô lớn: "Thấy rồi. Thấy chị Hải rồi".

Sau lũ, công trường đứt gãy nhiều đoạn. Máy móc cùng nhiều hạng mục thi công bị cuốn trôi theo dòng nước đục.

Sau trận lũ có nghỉ ngơi không? Anh Việt quả quyết là "Không!", phải tiếp tục cùng anh em tái thiết công trường, hoàn thành mục tiêu thông tuyến ngày 19-12.

"Mệnh lệnh từ trái tim"

Trong chiến dịch 500 ngày đêm, đã có biết bao người nỗ lực với "mệnh lệnh từ trái tim" trên các công trường cao tốc khắp cả nước. Họ làm việc bất kể nắng mưa, không có ngày nghỉ. Nhiều ca bắt đầu khi nắng đã tắt và kết thúc khi Mặt trời ló rạng phía đông.

Kết quả, đến ngày 19-12, cả nước đã hoàn thành, thông xe kỹ thuật 3.188km tuyến chính cao tốc, 325km nút giao và đường dẫn (tổng 3.513km) - vượt mục tiêu kế hoạch đề ra. Trong đó chỉ riêng giai đoạn 2021-2025, đã thông xe 2.025km (vượt xa số km đường cao tốc có được trong 20 năm trước).

Đến nay đã có 22 phiên họp về các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành giao thông vận tải, được Thủ tướng và Phó thủ tướng trực tiếp chỉ đạo. Tại mỗi phiên, những kết quả đã và chưa đạt được đều được phân tích để tháo gỡ, rút kinh nghiệm.

Thủ tướng nêu rõ khi thông tuyến cao tốc từ Cao Bằng tới Cà Mau sẽ mở ra không gian phát triển mới, kết nối liên vùng, kết nối quốc gia; góp phần giảm ách tắc giao thông.

Tại các cuộc họp, người đứng đầu Chính phủ không ít lần gửi lời cảm ơn nhân dân nơi có các dự án đã nhường mặt bằng cho dự án. Ông cũng thường xuyên tới các công trường dự án trọng điểm để thăm, động viên các cán bộ, kỹ sư, công nhân đang ngày đêm lao động.

Theo TS Phan Lê Bình (Trưởng đại diện Văn phòng tư vấn OCG Nhật Bản), dù ban đầu có những hoài nghi, với thực tế đạt được, đây thực sự là một kỳ tích.

Để hoàn thành được khối lượng công việc lớn như vậy là từ sự quyết tâm, đồng lòng của cả hệ thống chính trị và nhân dân.

Nếu như trước đây, hệ thống đường bộ cao tốc chủ yếu được đầu tư thông qua vốn ODA, thì nay nguồn vốn được huy động đa dạng hơn thông qua nhiều hình thức đầu tư. Trong đó đầu tư công đóng vai trò dẫn dắt, kích hoạt đầu tư tư. Các doanh nghiệp tư nhân cũng được trao thêm nhiều cơ hội.

Bên cạnh những hiệu quả trong tăng trưởng kinh tế, TS Phan Lê Bình khẳng định tính ưu việt của đường cao tốc trong đảm bảo an toàn giao thông; bởi loại hình đường bộ này không khai thác hỗn hợp, không giao cắt đồng mức và bố trí khoa học các điểm kết nối.

"Không chỉ rút ngắn thời gian giữa 2 điểm đến, đường cao tốc là loại hình đường bộ có tỉ lệ an toàn cao nhất. Những nỗ lực nối dài hệ thống đường cao tốc cũng chính là nỗ lực từng bước kéo giảm tai nạn" - theo ông Bình.

Ngày thông tuyến cao tốc Đồng Đăng - Trà Lĩnh, đôi mắt của bà Nguyễn Thị Oanh - mẹ chị Đinh Thị Thu Hải - đỏ hoe suốt buổi lễ. Bà nhớ như in ngày đầu con gái xin phép xa nhà để lên nơi biên thùy Cao Bằng, mặc cho có lời ngăn cản. Nữ kỹ sư dáng người bé nhỏ, nhưng quyết tâm được cống hiến cho một đại công trường thách thức bậc nhất cả nước.

Lệnh thông tuyến được phát ra, bà Oanh lặng lẽ rời khu rạp mới dựng. Bà nói như thấy bóng hình con gái trên con đường đã trải lớp bê tông nhựa phẳng lì.

Còn trên các hạng mục còn lại của đại công truờng cao tốc khắp cả nước, tiếng máy lại vang rền. Từng nhóm kỹ sư, công nhân khẩn trương bắt tay vào công việc, mang theo niềm hy vọng về những cung đường mới đang từng bước thành hình.

Chạm tay vào cột mốc 3.000km, nhiệm vụ tiếp theo sẽ là 5.000km cao tốc vào năm 2030.

Nổ mìn, xẻ núi làm đường cao tốc lên tới Hà Giang

Sau hơn 1 năm thi công, tuyến cao tốc Tuyên Quang - Hà Giang đã lộ rõ hình hài, băng qua trập trùng núi đồi vùng Đông Bắc. Tuy nhiên những rào cản về mặt bằng và yêu cầu sớm triển khai việc nâng tuyến lên 4 làn xe đang đặt ra nhiều thách thức.