Tại thảo luận tổ về Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) mới đây, nhiều đại biểu Quốc hội đã đặt vấn đề trước thực tế các hãng bay thường xuyên bị chậm chuyến, ảnh hưởng chuyện đi lại và kế hoạch của hành khách.

Các đại biểu đề nghị phải có quy định cụ thể về chuyện bồi thường cho hành khách bị delay. TS Cao Vũ Minh (giảng viên Trường đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia TP.HCM) gửi đến Tuổi Trẻ Online bài viết phân tích thêm về vấn đề này.

Có xin lỗi nhưng bồi thường dường như bị lãng quên?

Theo quy định của pháp luật, người vận chuyển hành khách, hành lý bằng đường hàng không phải có hợp đồng với hành khách về việc vận chuyển. Vé hành khách, vé hành lý, điều lệ vận chuyển, bảng giá dịch vụ vận chuyển và các thỏa thuận khác bằng văn bản giữa hai bên là bộ phận của hợp đồng vận chuyển hành khách, hành lý.

Việc hành khách bị chậm chuyến do lỗi của người vận chuyển gây ra là một dạng vi phạm, đồng thời người vận chuyển phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

Theo các quy định liên quan, chuyến bay bị chậm là chuyến bay có thời gian khởi hành thực tế muộn trên 15 phút so với thời gian khởi hành theo kế hoạch trong lịch bay căn cứ.

Trường hợp chuyến bay bị chậm do lỗi của người vận chuyển thì người vận chuyển có nghĩa vụ xin lỗi hành khách, bảo đảm việc ăn, nghỉ, đi lại và chịu các chi phí khác có liên quan trực tiếp, phù hợp với thời gian chờ đợi tại cảng hàng không.

Nếu chuyến bay chậm từ 2 giờ trở lên, người vận chuyển phải chuyển đổi hành trình phù hợp cho hành khách, hoặc chuyển sang chuyến bay khác để hành khách tới được điểm cuối của hành trình, miễn trừ điều kiện hạn chế về chuyển đổi hành trình hoặc chuyển đổi chuyến bay và phụ thu liên quan (nếu có) cho hành khách.

Trường hợp chuyến bay chậm từ 5 giờ trở lên mà hành khách có yêu cầu hoàn trả tiền vé, người vận chuyển phải hoàn trả toàn bộ tiền vé. Đối với chuyến bay chậm kéo dài, hành khách còn có quyền yêu cầu người vận chuyển bồi thường ứng trước không hoàn lại cho hành khách đã được xác nhận chỗ và có vé trên chuyến bay.

Như vậy, vấn đề bồi thường thiệt hại của người vận chuyển đã được quy định khá cụ thể trong các văn bản dưới luật. Tuy nhiên bất cập phát sinh là xác định mốc thời gian để tính chậm chuyến.

Các văn bản liên quan chỉ quy định mốc thời gian để tính chậm chuyến là sau 15 phút kể từ "thời gian khởi hành theo kế hoạch trong lịch bay căn cứ". Thế nhưng, "thời gian khởi hành theo kế hoạch trong lịch bay căn cứ" lại do nhiều chủ thể khác nhau quyết định, nhưng trong số các chủ thể đó, tuyệt nhiên không có ý kiến của khách hàng.

Điều này dẫn đến thực trạng là khi đến sân bay, hành khách mới biết được chuyến bay của mình bị chậm. Khi đó hành khách chỉ nhận được thông báo "chậm chuyến vì lý do khai thác".

Mặc dù các hãng hàng không có đưa ra lời xin lỗi hành khách nhưng các nghĩa vụ khác như bảo đảm việc ăn, nghỉ, đi lại và chịu các chi phí khác có liên quan trực tiếp, phù hợp với thời gian chờ đợi tại cảng hàng không, thì dường như bị lãng quên.

Cần quy định rõ ràng

Hiện nay, khoản 2 Điều 53 dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam ngày 20-9-2025 (gọi tắt là dự thảo luật) có quy định về trách nhiệm bồi thường thiệt hại của người vận chuyển nhưng chưa thật sự rõ ràng.

Nghiên cứu các điểm d, đ, e khoản 2 Điều 53 dự thảo luật cho thấy việc xác định chậm chuyến lại phải căn cứ vào thời điểm "hành khách đã được xác nhận chỗ trên chuyến bay".

Với quy định này, trong rất nhiều trường hợp, hành khách đến sân bay mới có thông tin chuyến bay bị chậm, đồng thời khi đó, với những hành khách này mới được xác nhận chỗ trên chuyến bay.

Bên cạnh đó, điểm d, đ, e khoản 2 Điều 53 dự thảo luật chỉ quy định chung chung nghĩa vụ của người vận chuyển khi vận chuyển nhưng không nói rõ là chậm chuyến với thời gian bao lâu.

Đơn cử, điểm đ khoản 2 Điều 53 dự thảo Luật chỉ quy định: "Trường hợp hành khách đã được xác nhận chỗ trên chuyến bay nhưng việc vận chuyển bị chậm, bị hủy hoặc bị từ chối vận chuyển do lỗi của người vận chuyển thì người vận chuyển phải thu xếp hành trình phù hợp cho hành khách hoặc hoàn trả lại tiền phần vé chưa sử dụng theo yêu cầu của hành khách mà không được thu bất kỳ một khoản tiền liên quan nào".

Tuy nhiên, nghĩa vụ theo quy định này nếu áp dụng cho các trường hợp bị chậm chuyến chỉ ở mức khoảng 30 - 40 phút thì cũng không khả thi và hài hòa lợi ích giữa người vận chuyển với hành khách. Do đó, thời gian chậm chuyến cần được quy định cụ thể trong dự thảo luật nhằm xác định nghĩa vụ tương ứng.

Qua nghiên cứu cho thấy khoản 2 Điều 53 dự thảo luật cần được điều chỉnh, trong đó quy định rõ trong trường hợp chậm chuyến, hủy chuyến hoặc từ chối vận chuyển thì có trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

Chuyến bay bị chậm là chuyến bay có giờ khởi hành thực tế (tính từ thời điểm rút chèn tàu bay) muộn hơn 15 phút so với thời gian khởi hành theo kế hoạch trong lịch bay căn cứ…

Dùng VNeID làm thủ tục tại sân bay Nội Bài và sân bay Tân Sơn Nhất ra sao?

Hành khách bay nội địa tại cảng hàng không quốc tế Nội Bài và nhà ga T3 sân bay Tân Sơn Nhất có thể làm thủ tục bằng công nghệ sinh trắc học trên ứng dụng VNeID.