Theo báo Guardian, đây là kết quả của chương trình "từ chức hoãn lại" (nộp đơn từ chức nhưng việc rời nhiệm sở sẽ được hoãn lại một thời gian) do chính quyền Tổng thống Trump triển khai, nằm trong kế hoạch cắt giảm quy mô lớn bộ máy nhân sự chính phủ.

Động thái này không chỉ gây tranh cãi về tính hợp pháp, mà còn làm dấy lên lo ngại về tác động đối với hoạt động ổn định của các cơ quan nhà nước Mỹ.

Làn sóng công chức từ chức chưa từng có tiền lệ

Theo kế hoạch, hơn 100.000 nhân viên sẽ chính thức rời nhiệm sở vào ngày 30-9, đúng vào thời điểm Quốc hội Mỹ phải quyết định gia hạn ngân sách hoặc chấp nhận để chính phủ đóng cửa. Nhà Trắng cũng yêu cầu các cơ quan liên bang chuẩn bị kịch bản sa thải hàng loạt trong trường hợp bế tắc ngân sách không được giải quyết.

Chương trình "từ chức hoãn lại" cho phép nhân viên nghỉ việc nhưng vẫn nhận đủ lương và phúc lợi trong tối đa 8 tháng. Một báo cáo của Đảng Dân chủ tại Thượng viện ước tính chi phí cho chương trình này lên tới 14,8 tỉ USD.

Tuy nhiên chính quyền ông Trump cho rằng đây là khoản đầu tư đáng giá và hiệu quả nhất trong lịch sử, khẳng định sẽ giúp tiết kiệm 28 tỉ USD mỗi năm nhờ tinh giản nhân sự.

Tính cả các chương trình nghỉ hưu sớm, nghỉ việc tự nguyện và giảm dần nhân sự tự nhiên, tổng số công chức Mỹ dự kiến rời đi trong năm nay có thể đạt 275.000 người. 

Đây là mức sụt giảm nhân sự liên bang lớn nhất trong một năm kể từ Thế chiến 2. Ngoài ra, hàng nghìn người khác cũng đã bị sa thải theo lệnh cắt giảm.

Song đối với nhiều nhân viên, sự ra đi này không hề tự nguyện. Một nhân viên kỳ cựu tại Cơ quan Quản lý khẩn cấp liên bang (FEMA) cho biết: "Mọi công chức đều làm việc vì sứ mệnh. Nhưng khi sứ mệnh bị tước bỏ, họ bị biến thành kẻ thế tội và công việc trở nên bấp bênh, chúng tôi không còn lựa chọn nào khác ngoài nghỉ việc".

Nhiều người khác thừa nhận họ buộc phải đưa ra quyết định vì kiệt sức và sức ép tâm lý. Một nhân viên Bộ Cựu chiến binh (VA) cho biết sáu tháng trước khi nghỉ, họ đã làm việc trong tình trạng quá tải, dẫn đến tình trạng kiệt quệ tinh thần.

"Tôi và nhiều người từng hy vọng gắn bó cả sự nghiệp với chính phủ. Nhưng sau nửa năm kiệt sức vì áp lực trước khi nghỉ, nhiều người coi đây còn là quyết định cần thiết cho sức khỏe tinh thần", người này nói.

Lo ngại về tương lai bộ máy công vụ Mỹ

Một trong những yếu tố khiến nhân viên liên bang cảm thấy bị đẩy đến đường cùng họ cho là môi trường làm việc "độc hại" do các chính sách của chính quyền Tổng thống Trump.

Ông Russell Vought, Giám đốc Văn phòng Quản lý và Ngân sách, từng tuyên bố vào năm ngoái rằng công chức là "những kẻ phản diện" và mong rằng những người này đừng muốn đi làm nữa. Phát biểu này được nhiều nhân viên liên bang coi là sự hợp thức hóa cho bầu không khí đe dọa và bất an thường trực trong môi trường làm việc.

Một nhà khảo cổ làm việc tại Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) nói rằng họ "rất yêu công việc" nhưng buộc phải chấp nhận nghỉ vì sợ hãi.

"Tôi luôn lo lắng ngày mai sẽ bị sa thải hoặc bị cấm quay lại làm việc. Tôi sống mỗi ngày trong trạng thái căng thẳng cực độ", người này chia sẻ.

Các công đoàn đại diện cho nhân viên liên bang, trong đó có Liên đoàn Nhân viên chính phủ Mỹ (AFGE), đã nộp đơn kiện chương trình này, cho rằng kế hoạch "mua lại nhân sự" đang vượt quyền Quốc hội, làm suy yếu hoạt động bắt buộc của các cơ quan nhà nước và được triển khai bằng cách đe dọa sa thải.

"Việc thanh lọc những công chức tận tâm sẽ gây ra hậu quả khôn lường, khiến bộ máy chính phủ rơi vào hỗn loạn", Chủ tịch AFGE Everett Kelley cảnh báo. "Rõ ràng chính quyền ông Trump đang biến chính phủ liên bang thành môi trường độc hại đến mức nhân viên không thể trụ lại, ngay cả khi họ muốn".

Trong khi đó những công chức vừa mất việc phải đối mặt với thị trường lao động đầy khó khăn. Tỉ lệ thất nghiệp ở Mỹ vào tháng 8 đã tăng lên 4,3% - mức cao nhất kể từ năm 2021 - trong khi chỉ có 22.000 việc làm mới được tạo ra do tác động từ các chính sách thuế quan.

Thất nghiệp ở Mỹ cao kỷ lục, gần 2 triệu người nhận trợ cấp

Số người xin nhận trợ cấp thất nghiệp tại Mỹ đã lên mức cao nhất trong gần 3 năm qua, giữa bối cảnh tuyển dụng chậm lại và nhiều chính sách gây sức ép lên thị trường lao động.