Ảnh minh họa. Nguồn: youbeauty.com

Tế bào gốc là gì? Tế bào gốc hay tế bào mầm (Stem cell) là những tế bào còn ở dạng sơ khai, có khả năng sinh sản (phân chia) dường như vô tận và có khả năng biến đổi (biệt hóa) thành nhiều loại tế bào khác nhau để hình thành và thay thế nhằm duy trì các cơ quan tổ chức của cơ thể.

Các loại tế bào gốc

Tế bào gốc tổng năng (Totipotent Stem Cells): Là những tế bào phôi thai hình thành do sự phân chia của trứng sau khi được thụ tinh (fertilised egg) trong vài ngày đầu tiên. Những tế bào tổng năng này có khả năng tạo thành một cơ thể người hoàn chỉnh.

Tế bào gốc toàn năng (Fluripotent Stem Cells): Là những tế bào phôi được tạo thành sau khoảng 1 tuần của phôi thai, không có khả năng tạo thành 1 cơ thể mà có khả năng biến đổi (biệt hóa) thành các tế bào của mọi cơ quan của cơ thể (trên 200 loại).

Tế bào gốc đa năng (Multipotent Stem Cells): Là những tế bào gốc thai nhi chỉ có khả năng biệt hóa thành một số loại tế bào của cơ thể.

Tế bào gốc trưởng thành (Adult Stem Cells): Là những tế bào gốc ở người trưởng thành chỉ có khả năng phân chia để sửa chữa bảo trì cơ quan chủ quản của nó hoặc có thể biệt hóa thành 1 vài loại tế bào khác nếu có điều kiện tác động.

Công dụng của tế bào gốc

- Chữa bệnh: Sửa chữa thay thế các cơ quan bị hư hỏng do bệnh lý hoặc chấn thương.

Tế bào góc đã được sử dụng để điều trị các bệnh như ung thư, bệnh tim mạch, bệnh khớp, các bệnh thần kinh, thay thế các cơ quan bị thoái hóa hay bệnh lý,… Ở Việt Nam tế bào gốc đã được ứng dụng thành công trong điều trị bỏng và ung thư máu.

- Nghiên cứu và thử nghiệm điều chế các thuốc mới.

- Làm đẹp: Bảo trì, bổ sung thay thế các cơ quan nhằm mục đích thẩm mỹ.

Tế bào gốc lấy từ đâu?

- Phôi thai:

+ Phôi thai tạo thành từ trứng thụ tinh do quan hệ tình dục.

+ Phôi thai do thụ tinh nhân tạo.

- Sinh sản vô tính từ tế bào trứng.

- Từ nước ối thai nhi và máu cuống rốn, màng dây rốn sau sinh.

- Từ các cơ quan của cơ thể trưởng thành: Tủy xương, da, mỡ v.v…

Kể từ năm 1998 khi tác giả James Thomson, người Mỹ tách được tế bào gốc từ phôi thai, một triển vọng huy hoàng được mở ra với những lợi ích to lớn mà tế bào gốc sẽ mang lại trong việc phục vụ sức khỏe con người. Nhưng việc lấy tế bào gốc của phôi thai cũng đồng nghĩa với việc phá bỏ phôi thai ấy. Vì thế một cuộc tranh cãi đã bùng nổ giữa 2 phe: Phe ủng hộ và phe phản đối. Phe ủng hộ cho rằng phôi thai chưa phải là một con người vì thế có thể là nguồn tế bào gốc để phục vụ lợi ích của con người. Phe phản đối quan niệm từ khi người nam và người nữ kết hợp với nhau, trứng và tinh trùng đã gặp nhau là đã bắt đầu tạo ra sự sống. Nghĩa là phôi thai hình thành đã là một sinh linh và sẽ là một con người vì vậy không thể hy sinh một con người này vì lợi ích của một con người khác. Đó là điều không thể chấp nhận về mặt đạo đức. Kết quả của sự chống đối mà lực lượng dẫn đầu là Giáo hội Công giáo với sự hỗ trợ của Tổng thống Mỹ G.Bush, đã ra đời một lệnh cấm nghiên cứu về tế bào gốc ở Mỹ và một số nước khác.

Tuy nhiên các nhà khoa học đã không chịu bó tay mà tiếp tục nghiên cứu tìm những nguồn tế bào gốc khác. Nhờ đó mà có những nguồn tế bào gốc mới tránh được những rào cản về đạo đức và pháp luật. Đó là các nguồn tế bào gốc từ kỹ thuật nhân bản vô tính (cloning), từ kỹ thuật chuyển nhân, từ nước ối thai nhi, từ màng dây rốn và máu cuống rốn và từ các cơ quan ở người trưởng thành như tủy  xương, da, mỡ,  v.v…

Gần đây các nhà khoa học Nhật và Mỹ từ những nghiên cứu độc lập với nhau đã thu được kết quả giống nhau là tạo ra được tế bào gốc tổng năng và toàn năng từ tế bào da người trưởng thành. Đây thực sự là một thành tựu khoa học sẽ mang lại những lợi ích to lớn phục vụ con người.

Về nguyên tắc mỗi cơ quan của cơ thể sau khi hình thành đều dành một lượng tế bào gốc dự trữ để phục vụ cho việc thay thế những tế bào thoái hóa hư hỏng do lão hóa, chấn thương hay bệnh lý. Tuy nhiên ở người càng trưởng thành thì tế bào gốc dự trữ càng kém khả năng phân chia và biệt hóa, thậm chí nó "ngủ quên" rồi bị lãng quên và trở thành lãng phí.

Làm đẹp bằng tế bào gốc

Hiện nay các sản phẩm liên quan đến công nghệ tế bào gốc đang được sử dụng trong thẩm mỹ cho mục đích làm đẹp đều thuộc về 2 dạng:

Dạng 1: Các dung dịch chứa các chất nuôi dưỡng tế bào và có thể có thêm các chất được lấy ra từ thành phần của tế bào gốc. Các dung dịch này có tác dụng nuôi dưỡng làm khỏe mạnh các tế bào trong cơ thể, nuôi dưỡng và kích thích sự hoạt động (activate) các tế bào gốc dự trữ tại các cơ quan để chúng thay thế các tế bào bị già cỗi chết đi làm cho các cơ quan trẻ lại và tươi mới.

Dạng 2: Các dung dịch chứa tế bào gốc để cung cấp trực tiếp tế bào gốc cho những cơ quan cần thay thế để chúng nhanh chóng phát triển thay thế bù đắp về khối lượng (volume), hoặc đưa hẳn một khối lượng lớn cần thiết tế bào gốc vào để giải quyết thiếu hụt về khối lượng như khi cần làm đầy khuyết sẹo, làm tăng khối lượng một cơ quan như làm lớn ngực (nâng ngực) bằng tế bào gốc của mỡ tự thân.

Ở Việt Nam hiện nay chủ yếu có mặt các sản phẩm chăm sóc da làm đẹp da. Tuy mới xuất hiện vài năm gần đây nhưng các sản phẩm này đang gây nên cơn sốt tế bào gốc trong thẩm mỹ. Tế bào gốc và những sản phẩm của công nghệ tế bào gốc đương nhiên là có tác dụng và về mặt khách quan khoa học có thể nói rằng nó có thể mang lại những kết quả tuyệt vời. Tuy nhiên, việc săn sóc da hay việc làm đẹp nói chung là kết quả của sự kết hợp tổng thể nhiều yếu tố như di truyền, tuổi tác, môi trường sống, sức khỏe, v.v… Vì vậy, không nên chỉ vì nghe những lời quảng cáo có cánh mà coi các sản phẩm tế bào gốc như là thuốc tiên có thể biến không thành có (như lời quảng cáo "sau khi sử dụng tế bào gốc sẽ có làn da như da của trẻ thơ"). Khi mua sản phẩm hoặc sử dụng các dịch vụ liên quan đến tế bào gốc, khách hàng nên tìm hiểu xem nó thuộc dạng sản phẩm nào, có phù hợp với mục đích mình mong muốn hay không? Bạn nên đến những nơi tin cậy và nếu cần hãy mạnh dạn hỏi thăm tham vấn những người tin cậy có chuyên môn. Nếu thiếu bình tĩnh và thiếu… hiểu biết các thân chủ của lĩnh vực làm đẹp có thể sẽ phải mua lấy thất vọng và bực mình.