Khu đất 225 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, quận 3, TP.HCM - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Lần đầu tiên trong kết luận thanh tra, Thanh tra Chính phủ chuyển Bộ Công an điều tra 12 vụ việc có dấu hiệu sai phạm, trong đó có hàng chục ngàn hecta đất bị lấn chiếm, nhiều hợp tác sau đó thoái vốn dẫn đến Nhà nước mất đất 'vàng'.

Ngày 25-9, theo nguồn tin riêng của Tuổi Trẻ, Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã ban hành kết luận thanh tra việc chấp hành pháp luật trong quản lý và sử dụng đất đai, trong đó có đất có nguồn gốc từ nông, lâm trường quốc doanh tại Tập đoàn Công nghiệp cao su VN, Tổng công ty Lâm nghiệp VN và Tổng công ty Chè VN.

Đặc biệt, tại Hà Nội, TP.HCM và Hải Phòng... có nhiều khu nhà đất công sản ở những vị trí đắc địa đã bị "rơi" vào tay một số công ty tư nhân.

Gần 20.000ha đất bị lấn chiếm

Bản kết luận thanh tra cho thấy có đến hơn 180.000ha đất tại 30 tỉnh thành xảy ra sai phạm, tồn tại cần xử lý. Trong đó tổng diện tích đất bị lấn chiếm của 3 tập đoàn và tổng công ty nêu trên lên đến gần 20.000ha, nhưng đến nay mới phối hợp các địa phương thu hồi hơn 1.600ha.

Với Tập đoàn Công nghiệp cao su VN, diện tích bị lấn chiếm trước khi địa phương giao đất là gần 9.900ha. Đến ngày 31-12-2017, tổng diện tích đất bị lấn chiếm là 10.710ha.

Nguyên nhân chủ yếu là do diện tích đất địa phương giao cho các công ty theo ranh giới quy hoạch sử dụng đất, khi nhận bàn giao đất và khai hoang trồng cao su thì phát hiện một số diện tích đã được người dân canh tác lâu năm, chưa có hồ sơ pháp lý đất đai; khi nhận bàn giao đất đã có một phần diện tích đất người dân sử dụng canh tác từ lâu...

Một số công ty thành viên của tập đoàn này có diện tích đất bị lấn chiếm lớn như Công ty CP Cao su Dầu Tiếng Lào Cai (hơn 1.400ha), Công ty TNHH MTV Cao su Thanh Hóa (hơn 1.700ha), Công ty Phú Riềng (hơn 5.000ha)...

Tại Tổng công ty Lâm nghiệp VN, tổng diện tích đất nông nghiệp bị lấn chiếm hơn 8.600ha, trong đó diện tích đất đã thu hồi 1.200ha, chủ yếu xảy ra vào giai đoạn năm 2005 về trước.

Một trong các nguyên nhân là do các lâm trường quốc doanh được giao đất nông nghiệp nhưng để đất trống nhiều năm không đưa vào sử dụng nên bị dân lấn chiếm; đất lâm nghiệp chưa được đo đạc, cắm mốc và chưa có bản đồ địa chính, không có hồ sơ ranh giới cụ thể nên không có đầy đủ hồ sơ pháp lý.

Nhiều sai phạm trong sử dụng đất

Theo TTCP, đã có nhiều sai phạm liên quan đến việc xử lý sắp xếp lại nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước tại 3 tập đoàn, tổng công ty nêu trên.

Cụ thể đến 31-12-2017, Tập đoàn Công nghiệp cao su VN và Tổng công ty Lâm nghiệp VN có 842 cơ sở nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước thuộc đối tượng phải xử lý, sắp xếp lại (hơn 1.200ha đất và gần 1.200m² nhà).

Trong đó Tập đoàn Công nghiệp cao su VN có 759 cơ sở nhà, đất nhưng mới sắp xếp xử lý được 43 cơ sở, chiếm 5,7% cơ sở nhà, đất phải sắp xếp lại theo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng. 

Cũng theo kết luận thanh tra, tại số 117 Hai Bà Trưng (Q.3, TP.HCM) và số 56 Nguyễn Du (Q.Hai Bà Trưng, Hà Nội), tập đoàn cho một số đơn vị thuê một phần diện tích làm văn phòng làm việc là chưa phù hợp quy định của Luật đất đai 2013.

Một số cơ sở nhà, đất khác tại Q.Hai Bà Trưng (Hà Nội) và Q.Bình Thạnh (TP.HCM) cũng được tập đoàn này đem cho thuê và để xảy ra tình trạng lấn chiếm hoặc không sử dụng gây lãng phí. 

Đặc biệt, Công ty Tài chính cao su đã mua tài sản là nhà, đất không đúng quy định pháp luật như không tiến hành đấu thầu, ký hợp đồng mua tài sản khi chưa lập dự án đầu tư.

Thậm chí giá mua tài sản là đất tại số 410 Trường Chinh (P.13, Q.Tân Bình), số 179A Nơ Trang Long (P.12, Q.Bình Thạnh) và số 44 đường số 8 (P.11, Q.6, TP.HCM) vào năm 2004 và 2005 cao hơn giá đất do UBND TP ban hành năm 2018.

Tổng công ty Lâm nghiệp VN có 83 cơ sở nhà, đất và đã sắp xếp xử lý được 7 cơ sở. Trong đó sai phạm rõ ràng nhất là tại thửa đất số 67 Ngô Thì Nhậm (Q.Hai Bà Trưng), khu đất có vị trí đắc địa tại Hà Nội. 

Theo biên bản làm việc giữa Tổng công ty Lâm nghiệp VN và Công ty Thương mại lâm sản Hà Nội, 12 gian nhà tầng 1 có diện tích hơn 343m2 thuộc quyền quản lý và sử dụng của Tổng công ty Lâm nghiệp VN.

Bộ Tài chính và Bộ NN&PTNT cũng có các văn bản xác nhận khu đất "vàng" này nằm trong danh mục tài sản cố định đã được tính vào giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa của tổng công ty. 

Tuy nhiên, năm 2007 Sở TN&MT Hà Nội đã thực hiện thủ tục đổi tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất diện tích trên cho Công ty CP Thương mại lâm sản Hà Nội. TTCP xác định việc này là vi phạm nhiều quy định pháp luật.

Thửa đất số 67 Ngô Thì Nhậm, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội - Ảnh: VIỆT DŨNG

Thoái vốn, Nhà nước mất đất "vàng"

Cũng theo kết luận của TTCP, khu đất "vàng" số 25D Cát Linh (Q.Đống Đa, Hà Nội) với diện tích 60,9m² do Tổng công ty Chè VN ký hợp đồng với Sở TN&MT thuê có thu tiền thuê đất hằng năm. 

Tuy nhiên, cơ sở nhà đất này được doanh nghiệp trên đem góp vốn liên doanh liên kết với Công ty TNHH sản xuất thương mại Nhật Minh để xây dựng khu nhà trung tâm thương mại và dịch vụ.

Điều đáng nói là giá trị quyền sử dụng 60,9m2 đất được tổng công ty và bên liên doanh xác định là... 3,5 tỉ đồng. Theo kết luận thanh tra, HĐQT Tổng công ty Chè có nghị quyết về việc thoái vốn đầu tư tại số 25D Cát Linh. Đến thời điểm thanh tra, khu đất "vàng" này do Công ty TNHH sản xuất thương mại Nhật Minh đang quản lý sử dụng.

Tương tự, khu đất "vàng" ở số 225 Nam Kỳ Khởi Nghĩa (Q.3, TP.HCM) có diện tích 446,8m2 đã được Sở TN&MT ký các hợp đồng, phụ lục hợp đồng cho chi nhánh Tổng công ty Chè - Công ty TNHH MTV tại TP.HCM thuê đất. 

Năm 2008, Bộ NN&PTNT có văn bản chấp thuận chủ trương cho Tổng công ty Chè lập dự án đầu tư xây dựng công trình nhà làm việc và văn phòng cho thuê.

Vào năm 2009, HĐQT tổng công ty có nghị quyết phê duyệt chủ trương hợp tác cho thuê làm văn phòng lâu dài với Công ty TNHH Xây dựng - thương mại - dịch vụ GB, thời hạn cho thuê theo hợp đồng đã được ký kết là 35 năm.

Tuy nhiên, đến năm 2013 HĐQT tổng công ty có nghị quyết thực hiện việc thoái vốn là tài sản tại số 225 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, không thông qua đấu giá. Và tại thời điểm hiện nay, khu đất này do Công ty GB quản lý sử dụng và được TP cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Ngoài ra, các khu đất 1.500m² phố Trần Khát Chân (Q.Hai Bà Trưng, Hà Nội) và khu đất diện tích hơn 1.800m² tại 126 Lạch Tray (Q.Ngô Quyền, Hải Phòng) cũng là đất công sản được giao cho chi nhánh của Tổng công ty Chè xây dựng hoặc cho thuê nhưng đến nay đều rơi vào tay tư nhân.

Vụ đất vàng 8-12 Lê Duẩn: có thiệt hại hay không?

TTO - Đây là vấn đề đang được tranh cãi gay gắt tại phiên tòa xét xử vụ giao đất, cho thuê đất trái quy định tại số 8-12 Lê Duẩn, chiều 18-9.