Ông ngoại đã được đưa về đất mẹ - tại nghĩa trang liệt sĩ Bình Giang - Ảnh: Do tác giả cung cấp
Ông hy sinh khi lời hẹn với bà chưa tròn. Thế rồi bà ngoại cũng mất, lúc cái ước mơ cuối đời hãy còn dang dở.
Ngoại ra đi trong thời hòa bình, nhưng lại mang theo bóng hình khắc khoải của ông, cùng giọt nước mắt lọt thỏm giữa nếp nhăn về một thời bom đạn. Trong những câu chuyện thường bắt đầu bằng hai từ "hồi ấy" của ngoại, luôn bất giác có thêm hai chữ "giá mà..." đầy hối tiếc.
Tình yêu thời chiến
Như bao câu chuyện khác thời bấy giờ, chẳng quá lãng mạn nhưng lại rất đời, ngoại quen ông trong những năm đất nước bắt đầu cuộc kháng chiến chống Mỹ. Đến năm 1961, mẹ tôi chào đời khi xóm làng giữa không khí chiến tranh.
Cả nhà dìu dắt băng qua những hố bom, ngậm ngùi bỏ lại hai con bò già từng dày công nuôi dưỡng giữa mảnh trời đầy bóng khói.
Năm mẹ tôi 3 tuổi, ông theo cách mạng trong nước mắt lưu luyến của ngoại, nhận nhiệm vụ giao liên, dò đường ở vùng Bình Giang. Những năm 1963-1964 đầy khói lửa, ông mò mẫm giữa những hiểm nguy, đến lá thư tay cũng chẳng thể viết về cho vợ.
Tấm hình 3x4cm trắng đen của ông là thứ duy nhất ngoại neo đậu nỗi nhớ. Thế mà chiến tranh nhẫn tâm đến độ đã cướp thân xác ông, rồi đến tấm hình ấy cũng làm cho cháy rụi trong một trận thả bom xuống làng xóm.
Ngày 28-1-1964 có lẽ là ngày đau đớn nhất của ông khi bị trận càn quét ngang. Nhưng tháng 2 năm ấy mới là hôm xé tan giấc mơ đoàn tụ của ngoại, lúc nhận giấy báo tử và gặm nhấm vài ba lời kể phút cuối đời của ông, từ người bạn thân trong quân ngũ.
Câu hứa sẽ về khi hòa bình trở thành giấc mơ chẳng bao giờ thực hiện được. Sau đó vài năm, người bạn thân ấy cũng hy sinh trong một trận đánh ác liệt, ngay trước ngưỡng cửa hòa bình. Ngoại thẫn thờ nhìn ngoài hiên, mắt rưng rưng bảo lại có thêm người phụ nữ mất chồng như ngoại. Có điều hy sinh khi hòa bình đã như cái cổng he hé, chắc sẽ xót xa vô vàn hơn.
"Em sẽ thay anh..."
Nén nỗi đau, ngoại một mình đảm đương 3 vai trò: làm mẹ, làm cha, và làm cách mạng.
Từ một người phụ nữ mất chồng năm 21 tuổi vì chiến tranh, ngoại xốc lại tinh thần để sống cho cả phần đời chiến sĩ của ông. Mảnh đất Bình Giang ngày ấy cũng vì thế mà trở thành một chấp niệm trong tâm trí ngoại, suốt mấy mươi năm đằng đẵng sau này.
Năm 1965, ngoại bị bắt. Bảy tháng trời ròng rã trong tù, chắc không dễ dàng như những lời kể bâng quơ của ngoại.
Đến năm 1969, rồi 1977 ngoại lần lượt nhận thay chồng những tấm bằng Tổ quốc ghi công, Huy chương Chiến sĩ giải phóng, rồi Huân chương Chiến công hạng ba, những thứ mà chẳng cách nào làm nguôi ngoai nỗi nhớ khi âm dương trắc trở.
Ngoại vẫn làm cách mạng, rồi đau đáu ước muốn được một lần đi thăm những chiến trường xưa, nơi ngoại và đồng đội từng chiến đấu.
Dang dở
Ngày đón tin hòa bình năm 1975, ngoại ôm mẹ tôi khóc nức nở. Mẹ kể ngoại chưa bao giờ khóc lớn như vậy, kể từ lúc ông hy sinh.
Ngoại như khóc bù lại cho nửa đời tang thương, cho những lời hẹn vì chiến tranh mà thất hứa. Ngoại nói thanh xuân ai mà chẳng tiếc, nhưng tiếc nó thì làm gì có thanh xuân tươi đẹp cho con cháu mai sau.
Hòa bình lập lại, ngoại tất bật làm kinh tế cho mẹ tôi có cơ hội học hành. Những tưởng ước muốn ngày trước đã trôi dần sau guồng quay cơm áo, cho đến khi hội cựu chiến binh đến thăm ngoại, và thông tin về đợt tham quan thành cổ Quảng Trị vào năm 2006.
Ngoại mừng khấp khởi, kéo tay tôi, hưng phấn kể về kế hoạch tới Quảng Trị vào tháng 8. Ngoại nói chương trình "Về nguồn" này được tài trợ kinh phí, và ngoại sắp được đặt chân lên mảnh đất mà đồng đội mình đã hy sinh.
Ngoại hỏi tôi vô số thông tin về Quảng Trị hôm nay, về những đổi thay sau trận tử chiến ngày trước. Tôi lần mò lật mở sách báo, đọc cho ngoại về Cồn Cỏ, Cửa Tùng, về chợ phiên Cam Lộ.
Ngoại nói sẽ cố đi cho hết thành cổ, rồi sẽ thả hoa xuống dòng Thạch Hãn, cầu mong anh linh của đồng đội được an nghỉ nơi suối vàng. Ngoại nhắc tới trận ác chiến 81 ngày đêm ở nơi ấy, chôn vùi nhiều bạn bè của ông, của ngoại, mãi mãi ở tuổi đôi mươi.
Vừa kể ngoại vừa chùi khóe mắt đỏ hoe. Có lẽ với những thương binh như ngoại, dù chưa từng chiến đấu tại Quảng Trị anh hùng, nhưng cái tình đồng chí trong quãng thời gian giành giật từng giây của sự sống, ở bất kỳ mặt trận nào, cũng đều rất cao cả thiêng liêng.
Không may ngoại đột ngột phát hiện bị ung thư. Ba mẹ tôi đưa ngoại vào TP.HCM chữa trị. Chuyến đi tới thành cổ chợt dở dang ngay phút cuối.
Cuối năm 2007, bệnh viện trả ngoại về. Căn bệnh quái ác làm ngoại chẳng còn minh mẫn. Ngoại quên cả tôi, nhưng trong vài ba lời thì thào, tôi nghe ngoại vẫn nhắc tới hai từ "Quảng Trị".
Đầu năm 2008, ngoại mất. Chuyến đi tới thành cổ cũng gác lại ở một thế giới khác. Lau tấm ảnh thờ của ngoại, nhìn nụ cười móm mém răng đen, tôi chợt như nghe vẳng lại lời ngoại ngày trước: Ai cũng tiếc thanh xuân thì làm gì còn thanh xuân cho con, cho cháu.
Nhân kỷ niệm 50 năm hòa bình, báo Tuổi Trẻ tổ chức, Tập đoàn Cao su Việt Nam đồng hành - cuộc thi viết Kể chuyện hòa bình để bạn đọc gửi đến những câu chuyện xúc động, khó phai của từng gia đình, từng con người cũng như tâm tư về ngày thống nhất 30-4-1975, về 50 năm hòa bình.
Cuộc thi dành cho tất cả người Việt Nam trong và ngoài nước, không giới hạn độ tuổi, nghề nghiệp.
Kể chuyện hòa bình nhận bài viết tối đa 1.200 chữ, bằng tiếng Việt, khuyến khích kèm theo ảnh, video minh họa gửi đến email hoabinh@tuoitre.com.vn. Chỉ nhận bài qua email, không nhận qua đường bưu điện để tránh thất lạc.
Bài dự thi chất lượng sẽ được lựa chọn để đăng trên các sản phẩm của Tuổi Trẻ, được nhận nhuận bút và các bài qua vòng sơ khảo sẽ được in thành sách (sách không chấm nhuận bút - không bán).
Bài dự thi phải chưa từng tham gia bất kỳ cuộc thi viết nào khác và chưa từng được đăng trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội.
Tác giả gửi bài chịu trách nhiệm về bản quyền của bài viết, ảnh và video dự thi, không nhận ảnh video minh họa lấy từ trên mạng xã hội không có bản quyền.
Tác giả phải ghi địa chỉ, điện thoại, email, số tài khoản, số căn cước công dân để ban tổ chức liên lạc, gửi nhuận bút hoặc giải thưởng.
Lễ trao giải và ra mắt sách Kể chuyện hòa bình
Ban giám khảo gồm các nhà báo, nhà văn hóa tên tuổi cùng đại diện báo Tuổi Trẻ sẽ xét duyệt chấm giải từ các bài đã qua sơ khảo, và chọn trao thưởng cho những bài dự thi chất lượng.
Lễ trao giải, ra mắt sách Kể chuyện hòa bình và đặc san báo Tuổi Trẻ ngày 30-4 dự kiến tổ chức tại Đường sách Nguyễn Văn Bình, TP.HCM vào cuối tháng 4-2025.
Quyết định của ban tổ chức là quyết định cuối cùng.
Giải thưởng Kể chuyện hòa bình
1 giải nhất: 15 triệu đồng + giấy chứng nhận, sách, đặc san Tuổi Trẻ.
2 giải nhì: 7 triệu đồng + giấy chứng nhận, sách, đặc san Tuổi Trẻ.
3 giải ba: 5 triệu đồng + giấy chứng nhận, sách, đặc san Tuổi Trẻ.
10 giải khuyến khích: 2 triệu đồng mỗi giải + giấy chứng nhận, sách, đặc san Tuổi Trẻ.
10 giải bạn đọc bình chọn: 1 triệu đồng mỗi giải + giấy chứng nhận, sách, đặc san Tuổi Trẻ. Số điểm bình chọn được tính dựa trên tương tác với bài viết, trong đó 1 sao = 15 điểm, 1 tim = 3 điểm, 1 like = 2 điểm.
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận