Cao ủy phụ trách đối ngoại của EU, bà Federica Mogherini (phải), họp với ngoại trưởng các nước Pháp, Iran, Anh và Đức ngày 11-1 - Ảnh: REUTERS

Quyết định vừa công bố liên quan đến thỏa thuận hạt nhân đã ký giữa Iran với nhóm "P5+1" (gồm 5 quốc gia thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc và Đức) hồi năm 2015. 

Khi đưa ra quyết định mới này, ông Trump vẫn khẳng định lại lập trường không thay đổi của mình, cho rằng thỏa thuận hạt nhân với Iran là "một thỏa thuận tồi tệ nhất" mà Mỹ từng ký với nước ngoài!

Hai đòi hỏi

Trong quyết định của mình, tổng thống Mỹ nêu rõ đây là "cơ hội cuối cùng" để Mỹ có thể tiếp tục tham gia thỏa thuận hạt nhân với Iran. Nếu không đạt được các đòi hỏi của Mỹ về sửa đổi và bổ sung đối với thỏa thuận này trong thời hạn mà Mỹ chủ động đặt ra, Mỹ sẽ áp đặt trở lại các trừng phạt chống Iran như trước năm 2015; đồng nghĩa với việc Mỹ đơn phương rút khỏi thỏa thuận này.

Tổng thống Trump đưa ra hai đòi hỏi chủ yếu: một là sửa đổi bản thỏa thuận, hai là bổ sung một phụ lục mới liên quan đến chương trình tên lửa đạn đạo của Iran.

Ông Trump yêu cầu phải sửa chữa những nội dung mà ông cho là "khiếm khuyết chết người" trong thỏa thuận hạt nhân. Cụ thể là Iran phải bị cấm vĩnh viễn việc làm giàu uranium và phải chấp nhận thanh sát quốc tế đột xuất với bất kỳ địa điểm nào khả nghi. Tổng thống Mỹ không che giấu chủ đích của mình khi nói thẳng là muốn "cấm vĩnh viễn" khả năng Iran sở hữu vũ khí nguyên tử. Thời hạn cho việc sửa đổi các nội dung này được Mỹ đề ra là "3 tháng".

Nội dung thứ hai là phải soạn thảo một phụ lục mới nhằm cấm chương trình tên lửa tầm xa của Iran. Thời hạn cho việc này là "120 ngày".

Một đòi hỏi mang tính áp đặt "đánh đố" nữa của Tổng thống Trump là Mỹ sẽ chỉ đàm phán "với châu Âu" về 2 nội dung này, không đàm phán với Iran. Đây rõ ràng là đặt các quốc gia như Anh, Pháp và Đức vào vị thế "bị sai khiến" khó chấp nhận được!

Các quốc gia châu Âu này, cùng với Nga và Trung Quốc đã đầu tư rất lớn, cả về chính trị, kinh tế và uy tín quốc tế để đạt được thỏa thuận này với Iran. Họ, cũng như cựu tổng thống Barack Obama, vì những toan tính lợi ích cụ thể, đã chấp nhận ký thỏa thuận với Iran năm 2015, mặc dù biết rõ những khiếm khuyết mà ông Trump vạch ra và đòi phải sửa.

Iran không khoan nhượng

Báo Ashara al-Awsat của Saudi Arabia ngày 14-1 bình luận rằng Mỹ đang khẳng định đường lối với Iran là "chỉ có cây gậy, không có củ cà rốt nào cả"!

Sau một năm cầm quyền của Tổng thống Trump, ít ai còn có thể hoài nghi phong cách "đã nói là làm" của ông này. Ông từng quyết định rút khỏi thỏa thuận toàn cầu về chống biến đổi khí hậu, rút khỏi Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel... bất chấp xung khắc nghiêm trọng với tất cả các đồng minh thân cận nhất.

Đối mặt với một tổng thống Mỹ như ông Trump, lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamaneii và ban lãnh đạo Iran cũng đã thể hiện bản lĩnh không khoan nhượng của họ như đã từng khẳng định suốt từ năm 1979 đến nay. Chính quyền Iran chẳng những không khuất phục bất cứ "thế lực thù địch nào", cả ngoài nước và trong nước, mà còn luôn trung thành với lý tưởng "xuất khẩu cách mạng Hồi giáo" ra bên ngoài lãnh thổ Iran, mà trước hết là tại khu vực đông Ả Rập láng giềng.