Có những người dùng sự im lặng để trừng phạt.

Khi im lặng trở thành "vũ khí"

Lập gia đình gần 20 năm, với anh Minh Hoài (45 tuổi, chủ một doanh nghiệp nhỏ) lúc đầu mọi thứ đều ổn thỏa. Nhưng theo thời gian, những bất đồng không được giải quyết triệt để đã làm bầu không khí gia đình anh trở nên hết sức ngột ngạt, mệt mỏi.

Chị Thanh Hương, vợ anh, một người phụ nữ hiền lành nhưng lại thường sử dụng im lặng như vũ khí tối thượng. Mỗi khi anh làm điều gì không vừa ý, từ chuyện về muộn do công việc đến việc quên tặng quà vào những ngày kỷ niệm, chị đều im lặng.

Chị không nói, không trả lời tin nhắn, không gọi điện. Dù vẫn chu toàn bổn phận trong nhà nhưng chị phớt lờ sự hiện diện của anh. Nhiều khi anh thấy bất an, cảm thấy mình không có không gian để thở.

"Cô ấy dùng im lặng để trừng phạt tôi. Điều đó khiến tôi phát điên lên được. Thà rằng cô ấy la mắng, trách móc hay thậm chí đập phá đồ đạc còn hơn im lặng kiểu đó. Nó khiến tôi cảm thấy mình là một kẻ tội đồ, một kẻ vô dụng. Tôi phải đi xin lỗi, dù đôi khi tôi không biết mình sai ở đâu", anh Hoài chia sẻ.

Chị Lệ (38 tuổi, kế toán) kết hôn với anh Thành được 13 năm. Như nhiều cặp đôi khác, thỉnh thoảng họ cũng có những cuộc cãi vã rồi nhanh chóng làm lành. Vậy mà chừng năm năm trở lại đây mọi thứ thay đổi. 

Mỗi lần chị muốn bàn về chuyện học hành của con, chuyện tài chính hay thậm chí kể một câu chuyện vui, anh đều im lặng nhìn vào điện thoại hoặc đứng lên đi sang phòng khác.

Chị Lệ tâm sự: "Căn hộ chung cư của chúng tôi có vài chục mét vuông nhưng đôi khi cảm giác rộng thênh thang. Tôi cố gắng gợi chuyện, hỏi han chỉ nhận được cái gật đầu hoặc lắc đầu trong im lặng. Có hôm tôi cố tình gây chuyện, la hét mong anh ấy lên tiếng nhưng anh chỉ liếc nhìn tôi với ánh mắt lạnh lùng rồi bước đi. Tôi thật sự bất lực, thấy mình như người vô hình".

Chị luôn phải tự vấn bản thân là mình đã phạm một lỗi lầm nào khiến anh ấy im lặng đến đáng sợ như vậy? Sự im lặng của anh khiến chị rơi vào vòng xoáy của trầm cảm và lo âu. Chị sợ phải về nhà, sợ phải đối mặt với bầu không khí lạnh nhạt.

Sự im lặng độc hại

Im lặng độc hại là một chiêu tâm lý mà người ta từ chối sự tồn tại của người khác bằng cách ngưng phản hồi mọi giao tiếp từ họ. Cho dù người khác gửi tin nhắn, thể hiện mong muốn giải quyết vấn đề hoặc cố gắng tìm hiểu ý kiến của mình nhưng vẫn giữ im lặng, thậm chí cô lập và tẩy chay.

Trong hôn nhân, đôi khi những khoảnh khắc im lặng là điều cần thiết. Cụ thể, sau một cuộc tranh cãi, vợ chồng cần có thời gian để hạ nhiệt và suy nghĩ về tình huống hoặc vấn đề mà cả hai đang đối diện. 

Sự im lặng trong tình huống này giúp cả hai bình tâm, cho nhau thời gian để tìm hướng giải quyết vấn đề một cách hòa bình. Tuy nhiên cũng có nhiều trường hợp sự im lặng luôn và được sử dụng như một chiến thuật kiểm soát tâm lý, phát huy quyền lực trong một mối quan hệ, nó sẽ trở thành sự im lặng độc hại.

Bác sĩ Trần Thị Hồng Thu, Phó giám đốc Bệnh viện Tâm thần ban ngày Mai Hương (Hà Nội), chia sẻ: "Nhiều cặp vợ chồng đi làm về nhà nhưng im lặng suốt, không nói gì cả, giận dỗi vô cớ… thì cũng là hành vi bạo lực gia đình, làm cho đối tượng bị tác động khủng hoảng về tâm lý.

Giáo sư tâm lý học Kipling Williams tại Đại học Purdue (Mỹ) và các đồng nghiệp từng ghi nhận trong một nghiên cứu, có chừng 1/4 số người được phỏng vấn coi đây là một chiến thuật hiệu quả. Những nạn nhân phải trải qua cảm giác đau đớn và oán giận vì bị tẩy chay. 

Giống như tất cả các hình thức lạm dụng, im lặng có thể làm suy giảm sự tự tin của nạn nhân, đồng thời có thể phá hủy các mối quan hệ.

Nhóm chuyên gia tâm lý tại Đại học Texas Christian (Mỹ) khi phân tích số liệu từ nhiều cuộc nghiên cứu khác nhau trên 14.000 người đã nhận thấy rằng những người thường chọn giải pháp im lặng hoặc chịu đựng sự im lặng của người khác có thể bị ảnh hưởng về cả tinh thần và thể chất. 

Sự im lặng làm gia tăng sự lo lắng cho cả hai người trong cuộc, cũng có thể làm cho một trong hai trở nên lấn át hơn. Trong đa số các trường hợp, người đàn ông thường chọn giải pháp im lặng khi xảy ra mâu thuẫn. Bên cạnh đó cũng có nhiều phụ nữ coi phương pháp này là tốt.

Cùng phá vỡ chiếc bẫy im lặng

Theo nhận định của các chuyên gia tâm lý tại Đại học Texas Christian thì hành vi im lặng là một giải pháp khởi đầu tốt khi một cuộc tranh luận trở nên quá căng thẳng. Đây là lựa chọn tối ưu để cả hai có một khoảng thời gian suy nghĩ trong một cuộc chiến, là cơ hội để làm dịu cái đầu và làm ấm trái tim đang háu chiến. 

Tuy nhiên đừng vì thế mà cố kéo dài thời gian chiến tranh lạnh mà ngay sau khi mọi thứ đã nguội bớt, hãy cho đối phương thấy bạn vẫn tôn trọng họ và luôn muốn lắng nghe họ nói về những điều phiền toái đang gặp phải.

Với bác sĩ Hồng Thu, để tránh bạo lực im lặng vợ chồng cần ngồi lại, thẳng thắn nhìn lại khuyết điểm của mình, cùng nhau tìm cách giải quyết những khúc mắc trên tinh thần tôn trọng, thấu hiểu lẫn nhau.

Sự im lặng độc hại không phải bình yên mà là dấu hiệu chia xa. Để khắc phục tình trạng này, trước tiên cả hai vợ chồng cần ngồi lại thẳng thắn nhìn lại vấn đề, xác định lý do tại sao một người chọn thái độ im lặng để đối đầu với người còn lại. Xác định đúng nguyên nhân sẽ tìm ra cách tháo gỡ.

Hậu quả nặng nề đối với con cái từ sự im lặng độc hại

Bạo hành bằng im lặng để lại những hậu quả nặng nề lên cả người chịu đựng lẫn người thực hiện và đặc biệt là lên con cái.

Với nạn nhân, họ phải chịu đựng sự cô đơn, trầm cảm, lo âu, mất ngủ, mất tự tin và lòng tự trọng. Họ liên tục tự vấn bản thân, dẫn đến kiệt sức về mặt tinh thần. Nhiều người tìm đến rượu bia hoặc có những suy nghĩ tiêu cực như một cách để trốn chạy.

Cả hai người cùng thực hiện im lặng cũng không thoát khỏi hậu quả. Việc duy trì sự im lặng như một bức tường phòng thủ khiến họ không bao giờ giải quyết được gốc rễ vấn đề. Họ dồn nén cảm xúc, dẫn đến các vấn đề sức khỏe thể chất như cao huyết áp, đau tim, các bệnh về đường tiêu hóa. Họ cũng đánh mất đi cơ hội được lắng nghe và thấu hiểu.

Với con cái, những đứa trẻ lớn lên trong một gia đình mà bố mẹ im lặng với nhau sẽ học được rằng: im lặng là cách giải quyết xung đột. Chúng trở nên nhạy cảm, bất an và có nguy cơ cao lặp lại mô hình này trong các mối quan hệ tương lai của chính mình. Chúng sống trong một bầu không khí căng thẳng triền miên, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển tâm lý và học tập.

Khi không thể chia sẻ với bạn đời, một số người có xu hướng tìm kiếm sự thấu hiểu và đồng cảm từ người khác - từ đó dễ nảy sinh các mối quan hệ ngoài luồng về mặt cảm xúc, thậm chí là thể xác.

Khi chồng bị bạo hành: Trụ cột cũng hóa mong manh

Đa phần các câu chuyện bạo hành gia đình, nạn nhân là phụ nữ, còn cánh mày râu bị 'ăn hiếp' thì ít nghe nhắc tới. Nhưng thực tế, nửa kia cũng phải đối diện với tình trạng bạo lực gia đình.