Trong vài năm qua, ứng dụng gọi xe ngày càng trở nên quen thuộc với người dùng Việt Nam. Thế nhưng việc giá cước thay đổi liên tục vẫn khiến nhiều người thắc mắc về cơ chế định giá. Để lý giải, cần nhìn vào các thuật toán và dữ liệu mà các nền tảng gọi xe đang sử dụng.

Khi giá cước thay đổi chóng mặt

Ghi nhận tại các thành phố lớn cho thấy cùng một quãng đường, giá cước gọi xe có thể tăng gấp rưỡi đến gấp đôi chỉ trong vài giờ. Sự biến động này đặc biệt rõ vào giờ cao điểm, khi nhu cầu đi lại tăng mạnh còn số tài xế sẵn sàng nhận chuyến lại giảm.

Thời tiết xấu như mưa lớn hay các sự kiện đông người cũng khiến mức giá leo thang nhanh chóng. Chỉ trong vòng vài phút, một chuyến đi vốn bình thường có thể trở nên đắt đỏ hơn đáng kể, tạo ra cảm giác khó đoán cho người dùng.

Hiện tượng này không chỉ xảy ra ở Việt Nam. Tại nhiều quốc gia nơi các nền tảng như Uber hay Grab hoạt động, giá cước cũng thay đổi theo thời điểm và điều kiện cụ thể. Điều này cho thấy cơ chế định giá động được áp dụng rộng rãi trên toàn cầu.

Công nghệ đứng sau giá cước biến động

Giá cước gọi xe không thay đổi ngẫu nhiên mà dựa trên các thuật toán định giá động, còn gọi là dynamic pricing. Nguyên tắc cơ bản là cung và cầu: khi số lượng người đặt xe vượt quá số tài xế sẵn sàng, mức giá sẽ được tự động điều chỉnh lên để cân bằng cung cầu.

Ngoài cung cầu, hệ thống còn xét nhiều dữ liệu thời gian thực. Vị trí của tài xế và khách, mật độ đặt xe trong khu vực, tình hình giao thông, thậm chí thời tiết đều được thuật toán tính toán. Ví dụ, trời mưa khiến lượng khách tăng đột biến, trong khi tài xế hạn chế nhận chuyến, thuật toán sẽ tự động nâng giá để đảm bảo vẫn có tài xế nhận chuyến.

Các nền tảng gọi xe lớn như Uber và Grab sử dụng trí tuệ nhân tạo để dự báo nhu cầu và điều chỉnh giá cước theo thời gian thực. Hệ thống của họ phân tích dữ liệu lịch sử, tình trạng giao thông, thời tiết và các yếu tố khác để dự đoán khi nào và ở đâu nhu cầu sẽ tăng cao, từ đó điều chỉnh giá cước phù hợp.

Nhờ những cơ chế này, giá cước luôn phản ánh tình trạng thực tế của thị trường, dù điều đó đôi khi khiến người dùng cảm thấy khó đoán. Hiểu được cách thuật toán vận hành giúp người dùng lý giải vì sao giá cước đôi khi khác nhau, đồng thời chủ động hơn khi chọn thời điểm và địa điểm đặt xe để tránh chi phí bất ngờ.

Cần minh bạch trong tính giá

Với người dùng, giá cước thay đổi linh hoạt mang lại trải nghiệm vừa tiện lợi vừa nhiều băn khoăn. Tiện lợi vì người đặt xe có thể tiếp cận dịch vụ ngay cả khi nhu cầu tăng cao, chỉ cần chấp nhận mức giá cao hơn. Nhưng đồng thời, việc giá thay đổi liên tục khiến không ít người cảm thấy khó đoán và đôi khi bị động về chi phí.

Theo ý kiến của giới nghiên cứu và phân tích thị trường, định giá động không phải là bất hợp lý, bởi nó phản ánh đúng quy luật thị trường và giúp cân bằng cung cầu. Tuy nhiên, điểm quan trọng là mức độ minh bạch. Người dùng mong muốn các nền tảng giải thích rõ ràng hơn về nguyên nhân giá tăng, thay vì chỉ hiển thị thông báo 'giá cao hơn bình thường'.

Thực tế, ở một số quốc gia, cơ quan quản lý đã yêu cầu các nền tảng công khai cách thức áp dụng định giá động để bảo đảm quyền lợi của người tiêu dùng. Tại Việt Nam, đây cũng là câu hỏi được nhiều người đặt ra, nhất là khi giá cước có thể thay đổi đột ngột chỉ trong vài phút.

EU siết các ‘ông lớn’ công nghệ, buộc phải công khai giải pháp chống lừa đảo tài chính

Liên minh châu Âu (EU) chính thức yêu cầu Apple, Google, Microsoft và Booking công khai biện pháp chống lừa đảo tài chính trực tuyến, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ thực thi Đạo luật Dịch vụ kỹ thuật số.