Tại phiên họp thứ tư của Ban Chỉ đạo các công trình trọng điểm quốc gia lĩnh vực đường sắt ngày 23-10, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu đẩy nhanh thủ tục điều chỉnh metro số 2 Bến Thành - Tham Lương để khởi công cuối năm 2025 và đặc biệt ưu tiên số 1 cho tuyến kết nối hai sân bay Long Thành - Tân Sơn Nhất.

Dự án đường sắt nối sân bay Long Thành đang nghiên cứu đến đâu?

Đã có ít nhất khoảng 6 năm cho một hành trình nghiên cứu tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành để kết nối TP.HCM với sân bay Long Thành. Năm 2019, dự án được Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) giao Ban Quản lý dự án đường sắt lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi.

Đến năm 2021, bộ chính thức giao chi tiết kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước cho dự án, tạo điều kiện để ban dự án chọn tư vấn và lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi. Đến năm 2024, tư vấn hoàn thành báo cáo sau khi lấy ý kiến các địa phương, bộ ngành liên quan.

Theo kế hoạch, dự án đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành sẽ trình chủ trương đầu tư trong tháng 10-2025 và đến quý 4-2026 sẽ hoàn tất lựa chọn nhà thầu EPC để khởi công dự án. Mới đây, Bộ Xây dựng đã đề xuất giao TP.HCM làm cơ quan chủ quản thực hiện dự án nhằm bảo đảm tính thống nhất, kết nối đồng bộ giữa hai sân bay Tân Sơn Nhất và Long Thành thông qua đường sắt Long Thành - Thủ Thiêm và metro số 2 hoặc metro số 6 TP.HCM.

Theo quy định, việc chuyển giao dự án đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành về địa phương triển khai cần có bước điều chỉnh quy hoạch chuyển từ đường sắt quốc gia sang đường sắt đô thị. Cùng với đó, Bộ Xây dựng sẽ lấy ý kiến bộ ngành để trình cơ quan có thẩm quyền về việc giao một địa phương làm cơ quan chủ quản thực hiện dự án.

Thời gian qua TP.HCM đã nghiên cứu phương án và làm việc với các nhà đầu tư quan tâm dự án. Ngày 21-10, UBND TP đã báo cáo Chính phủ về hướng tuyến kết nối liền mạch hai sân bay Tân Sơn Nhất - Long Thành. 

Trong bốn phương án hướng tuyến được phân tích, phương án tối ưu là kết hợp đồng bộ giữa metro số 2 (đoạn Tham Lương - Bến Thành và Bến Thành - Thủ Thiêm) với đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành, vì có điều kiện thuận lợi để làm nhanh nhất.

Cách đây ít ngày, tại văn bản gửi UBND tỉnh Đồng Nai về thống nhất về thủ tục giao cơ quan có thẩm quyền, chuẩn bị dự án, UBND TP.HCM cũng nhấn mạnh trong bối cảnh hạ tầng kết nối với TP.HCM với sân bay Long Thành vẫn hạn chế, đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành được xem là một phương án kết nối giao thông chiến lược. 

Đặc biệt dự án sẽ đáp ứng được nhu cầu đi lại của các chuyên gia, nhà đầu tư nước ngoài khi tới làm việc tại Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam tại TP.HCM.

Cần phải xem đường sắt nối hai sân bay là công trình khẩn cấp

Theo chuyên gia đường sắt Nguyễn Ân, đường sắt kết nối Thủ Thiêm - Long Thành đã bàn và nghiên cứu từ rất nhiều năm nhưng tiến độ vẫn quá chậm trong khi sân bay Long Thành chỉ còn ít tháng nữa là về đích. 

Ông Ân cho rằng dự án đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành hiện nay là "cấp bách của cấp bách". Nếu tiếp tục chậm trễ, không chỉ người dân chịu cảnh đi lại mất 3-5 giờ mà còn làm giảm hiệu quả đầu tư sân bay Long Thành. Vì vậy để đảm bảo tiến độ không bị chậm thêm, có một số vấn đề cần được xem xét.

"Thứ nhất, phải xem tuyến đường sắt kết nối sân bay Long Thành là công trình khẩn cấp của quốc gia. Khi xác định như vậy mới có thể rút ngắn thủ tục. Dự án cần được vận dụng mọi cơ chế hiện có, kể cả cơ chế đặc biệt, để triển khai nhanh hơn. 

Thứ hai, sau khi TP.HCM tiếp nhận hồ sơ từ Bộ Xây dựng cần rà soát lại hướng tuyến, tính toán thêm liệu phương án nghiên cứu chuyển đoạn 15km đi ngầm thành đi trên cao để đảm bảo tính khả thi, rút ngắn thời gian thi công, giảm chi phí đầu tư và vận hành", ông Ân nói.

Nhìn ở góc độ khai thác tổng thể, PGS.TS Nguyễn Thiện Tống, nguyên chủ nhiệm bộ môn kỹ thuật hàng không (Đại học Bách khoa TP.HCM), cho rằng cần khai thác song song đường bay quốc tế ở hai sân bay Tân Sơn Nhất và Long Thành. 

Bởi hiện nay sân bay Tân Sơn Nhất vẫn hiện vẫn còn rộng rãi và đáp ứng tốt nhu cầu đi lại của người dân. Việc điều chuyển đường bay quốc tế nên để các hãng hàng không và hành khách lựa chọn, nhằm tránh lãng phí thời gian và chi phí ttrong hành trình đi lại.

Và để sân bay Long Thành phát huy hiệu quả, không chỉ cần tuyến đường sắt kết nối TP.HCM - Long Thành mà còn phải sớm đầu tư mở rộng hạ tầng kết nối đa hướng. 

Chẳng hạn tuyến đường sắt từ Bình Dương về Long Thành, kéo dài metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) sang Đồng Nai hay tuyến metro số 3 từ Bà Rịa - Vũng Tàu nối lên. Còn rất nhiều hướng giao thông cần được đầu tư đồng bộ, tạo mạng lưới liên hoàn để khai thác tối đa tiềm năng của sân bay Long Thành.

Long Thành - Thủ Thiêm: Không thể chấp nhận đi mất 3 tiếng

TS Trương Minh Huy Vũ - viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM - khẳng định tính cấp bách trong việc đầu tư các tuyến giao thông kết nối giữa sân bay Long Thành với các vùng phát triển chiến lược của TP.HCM và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.