Lệnh cấm tiếp xúc giữa những người khác giới không có quan hệ họ hàng được Taliban thực thi ngay cả trong tình huống khẩn cấp đã khiến tình trạng của những người phụ nữ Afghanistan bị thương và mắc kẹt dưới đống đổ nát sau trận động đất thêm trầm trọng.

"Chúng tôi luôn là những người cuối cùng được nhìn thấy"

Theo tờ New York Times, hơn 36 giờ sau khi trận động đất xảy ra hôm 31-8, những nhân viên cứu hộ đầu tiên đã tiếp cận làng Andarluckak ở tỉnh Kunar trên vùng núi phía đông Afghanistan.

Đội cứu hộ nhanh chóng đưa những người đàn ông và trẻ em bị thương ra ngoài và băng bó vết thương cho họ.

Tuy nhiên, những người phụ nữ và thiếu nữ ở đó thì bị gạt sang một bên, dù một số người trong đó vẫn đang chảy máu, theo lời kể của cô Bibi Aysha, 19 tuổi.

"Họ gom chúng tôi vào một góc rồi bỏ mặc. Không ai giúp, không ai hỏi thăm hay thậm chí đến gần phụ nữ", cô nói.

Tính đến ngày 4-9, gần bốn ngày sau động đất, vẫn chưa có nữ nhân viên cứu trợ nào đến làng của cô Aysha. 

Cô và cậu con trai 3 tuổi đã phải ngủ ngoài trời ba đêm, vì mưa lớn khiến họ không thể di chuyển đến nơi trú ẩn hay ra thành phố - nơi chồng cô đang làm việc.

"Chúa đã cứu sống tôi và con trai. Nhưng sau đêm đó, tôi đã hiểu làm phụ nữ ở đây có nghĩa là chúng tôi luôn là những người cuối cùng được nhìn thấy", cô Aysha nói.

Anh Tahzeebullah Muhazeb, một tình nguyện viên, đến làng Mazar Dara, cũng thuộc tỉnh Kunar, cho biết các nhân viên y tế toàn nam giới ở đó ngần ngại kéo phụ nữ ra khỏi đống gạch đá. Những người phụ nữ bị mắc kẹt với thương tích phải chờ những phụ nữ từ làng khác đến giải cứu.

"Cảm giác như phụ nữ hoàn toàn vô hình. Đàn ông và trẻ em được chữa trị trước, còn phụ nữ thì ngồi tách biệt, chờ đợi", anh Muhazeb, 33 tuổi, cho biết.

Nếu không có thân nhân nam đi cùng, nhân viên cứu hộ phải kéo thi thể phụ nữ ra bằng quần áo của họ, để tránh tiếp xúc da thịt.

Các nhóm cứu trợ và tổ chức nhân đạo cho rằng phản ứng sau thảm họa này đã phơi bày sự phân biệt đối xử mà phụ nữ và trẻ em gái ở Afghanistan phải gánh chịu. Họ vừa bị vùi lấp dưới gạch đá, vừa chịu sức nặng của bất bình đẳng giới.

"Phụ nữ và trẻ em gái sẽ lại là những người chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, vì vậy chúng ta phải đặt nhu cầu của họ vào trọng tâm của công tác ứng cứu và phục hồi", bà Susan Ferguson - đặc phái viên của Cơ quan Liên hợp quốc vì Bình đẳng giới và Trao quyền cho phụ nữ tại Afghanistan - nhấn mạnh.

Dù Taliban chưa công bố thống kê theo giới tính về số thương vong, song nhiều bác sĩ, nhân viên cứu hộ và phụ nữ tại các vùng bị ảnh hưởng khẳng định những người phụ nữ đang phải trải qua một thử thách đặc biệt khắc nghiệt do sự bỏ mặc và cô lập.

Ngành y tế thiếu trầm trọng nhân lực là nữ giới

Tại Afghanistan, quy định văn hóa và tôn giáo nghiêm ngặt do Taliban áp đặt chỉ cho phép thân nam (cha, anh trai, chồng hoặc con trai) mới được chạm vào người phụ nữ trong gia đình.

Ở chiều ngược lại, phụ nữ không được phép chạm vào đàn ông ngoài gia đình. Trong vùng thảm họa, nữ cứu hộ cũng bị cấm hỗ trợ nam giới. Nhưng phụ nữ có thể kéo những người phụ nữ khác (không cùng huyết thống) ra khỏi đống đổ nát.

Afghanistan đang đối mặt với sự thiếu hụt trầm trọng nhân lực y tế, đặc biệt là nữ giới. Điều này còn đáng báo động hơn nữa khi năm ngoái, Taliban ban hành lệnh cấm phụ nữ học ngành y.

Giờ đây, trận thảm họa đã phơi bày thêm tình cảnh "một cổ hai tròng" mà nữ giới ở nơi này phải chịu đựng.

Một phóng viên của tờ New York Times đã đến làng Mazar Dara sau khi trận động đất xảy ra và cho biết không thấy bất kỳ bóng dáng phụ nữ nào trong đội ngũ y tế, cứu hộ hay viện trợ. Ở một bệnh viện huyện mà phóng viên ghé thăm, hoàn toàn không có nhân viên nữ.

Người phát ngôn Bộ Y tế do Taliban quản lý thừa nhận thiếu nhân lực nữ tại các vùng động đất.

"Số lượng bác sĩ và y tá nữ tập trung nhiều nhất tại các bệnh viện ở Kunar, Nangarhar và Laghman, đặc biệt là để điều trị cho các nạn nhân trong trận động đất" - người phát ngôn Sharafat Zaman nói về những tỉnh chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.

Theo số liệu Chính phủ Afghanistan, trận động đất mạnh 6 độ đã khiến hơn 2.200 người thiệt mạng và 3.600 người bị thương, san phẳng vô số làng mạc.

Taliban ban hành lệnh cấm cờ vua

Chính quyền Taliban vừa ban hành lệnh cấm cờ vua trên toàn lãnh thổ Afghanistan cho đến khi có thông báo mới, vì lo ngại bộ môn này có thể bị lợi dụng như một hình thức cờ bạc.