Trà sen ướp xổi và trà sen ướp công phu - Ảnh: tác giả cung cấp

Đối với người Huế, chuyện ăn, uống được coi là một nghệ thuật, là một lạc thú ở đời. Và để có những buổi trà sen ngày Tết, họ cũng đã chuẩn bị một cách công phu và tinh tế đến từng công đoạn.

Thật vậy!

Người già kể lại, từ những ngày xa xưa dưới thời vua chúa còn trị vì trên mảnh đất thần kinh này, cứ mỗi mùa sen đến, vua hay các bậc vương gia quyền thế thường cho các thiếu nữ trinh nguyên chèo thuyền ra những hồ sen chọn những bông sen còn hàm tiếu và dùng tay bỏ vào đóa sen một nhúm trà nhỏ vừa đủ cho một bình trà sáng, sen cổ xứ Huế tuy nhỏ nhưng hương thơm thanh thoát không loài sen nào sánh bằng.

Đêm xuống, cánh hoa cúp lại, hương sen len lỏi vào từng cánh trà. Khi ánh bình minh hé rạng cũng là lúc các thiếu nữ lại chèo thuyền ra ngắt từng bông sen đó dâng vua ngự.

Cách ướp trà sen này thường được gọi là trà sen ướp xổi, ngày nay do nhu cầu của người thưởng ngoạn trà nhiều và để cho hương trà sen xứ Huế đi xa thì người làm trà ở Huế đã có những công đoạn ướp trà có khác chút xíu nhưng chất lượng thì không hề thua kém cách xưa...

Thông thường cứ đến một mùa sen về thì người làm trà đến các hồ sen khắp nơi tại cố đô Huế để chọn mua những bông sen đang chúm chím nở hàm tiếu. Nhưng phải chọn đúng sen cổ của Huế và tốt nhất là sen phải được trồng trong hồ Tịnh Tâm.

Khi sen được đem về, các trà nương dùng bàn tay thon nhỏ của mình nhẹ nhàng cho trà vào giữa hoa sen, xếp từng cánh hoa lại như ban đầu và chọn một phần của lá sen gói nguyên bông sen lại rồi cột lại bởi một cọng dây nhằm định vị toàn bộ bông sen.

Cứ như thế hàng trăm hoa sen đã ủ trà còn nguyên cành sen được cho vào một chum nước cho sen được tươi và đi tiếp chu kỳ tỏa hương của mình. Nước không được ngập hoa sen và trà ướp sen phải được lựa chọn là trà sạch, trà chất lượng.

Trà sen ướp xổi và trà sen ướp công phu - Ảnh: tác giả cung cấp

Cứ thế sau khoảng 5 giờ, sen được cắm trong nước xong thì các trà nương đem ra cắt từng đóa hoa khỏi cành cho vào túi giấy hoặc túi hút chân không rồi đem vào tủ cấp đông.

Trà được ướp khoảng 1 tháng trở lên là có thể dùng nhưng nếu cấp đông đến 5, 6 tháng thì tốt hơn. Để có một buổi sáng với chén trà sen thì tối hôm trước người ta chuyển trà từ ngăn cấp đông ra ngăn mát, sáng mai khi thức giấc ta sẽ có một bông sen ướp trà thơm dịu tâm hồn...

Công phu hơn, tinh tế hơn là ướp trà sen bằng những hạt gạo sen li ti. Đây quả thật là một quá trình công phu, mất nhiều thời gian. Một cân trà ướp hương sen cần có 1.000 đến 2.000 bông sen. Sen được hái khi trời vừa ửng sáng, lúc còn e ấp hơi sương, tinh túy của đất trời còn đọng lại trong đài nhụy sen...

Bông sen còn đẫm sương được tách lấy phần hạt gạo rồi rải đều, cứ một lớp trà một lớp gạo sen, gạo sen được tách ra từ nhụy sen, là phần hạt nhỏ li ti có màu trắng đục đính trên sợi chỉ vàng.

Gạo sen được xem là bộ phận chứa hương thơm nhất của bông hoa và có đặc điểm khô. Cứ một lớp trà sẽ rắc một lớp mỏng gạo sen, sau đó ủ lại. Hương từ gạo sen sẽ quyện vào trà để mang lại mùi đặc trưng cho vị trà sen. Sau cùng phủ một lớp giấy bản.

Ướp như vậy liên tục 7-9 lần, mỗi lần ướp xong lại sấy khô rồi mới ướp tiếp trong khoảng thời gian từ 20-25 ngày đêm. Trà dùng để ướp sen thì phải chọn loại trà sạch đạt tiêu chuẩn hữu cơ, được sản xuất theo quy trình nghiêm ngặt.

Thế đó! Công phu tinh tế và thú ướp trà sen được nâng lên tầm nghệ thuật của sự tao nhã nơi mảnh đất thơ mộng này. Hãy về với Huế, nhất là trong dịp Tết Nguyên đán trong tiết trời se lạnh để thưởng ngoạn trà sen sau những tháng ngày bôn ba vì cuộc mưu sinh...

Hương dịu của tách trà sen sẽ làm tâm hồn mình thanh tao hơn, nhẹ nhàng hơn: Nâng niu từng đóa, sen hồ Tịnh/Ngậm trà tinh túy, ủ hương trinh/Nhặt mưa, gói nắng, sương về đậu/Trà sen thưởng ngoạn, đượm ấm tình...

"Món Tết quê nhà" cảm ơn hơn 200 bạn đọc đã gửi bài

Cuộc thi là nơi chia sẻ những bí quyết về các món ăn truyền thống ngày Tết, cũng là cơ hội cho những người con xa quê được dịp chia sẻ những cảm xúc về ngày Tết, những câu chuyện đón Tết, ký ức sum họp ấm áp, mâm Tết xa quê của bạn...

Bạn đọc có thể viết về những câu chuyện thú vị quanh mâm cơm Tết, những món ăn tình thân sum họp gia đình, những món ăn "bắt buộc" phải có trong mâm cơm ngày Tết của từng vùng miền, những món ăn đặc trưng... cũng như tâm tư về ngày Tết quê mình qua ẩm thực.

Thời gian nhận tác phẩm từ ngày 20-10 đến hết ngày 15-12-2022. Lễ trao giải dự kiến diễn ra ngày 25-12-2022, tác giả và tác phẩm đoạt giải cuộc thi sẽ được công bố trên giai phẩm Tuổi Trẻ xuân Quý Mão 2023. Bài dự thi tối đa 1.500 chữ, khuyến khích kèm theo ảnh, video minh họa gửi về email montetquenha@tuoitre.com.vn.

Ban tổ chức đã nhận được hơn 200 bài của bạn đọc. Danh sách bạn đọc gửi bài từ 20-10 đến hết ngày 10-11:

Tương Quan, Nguyễn Tín, lê tuyết, kim cương, Tuan bui thanh, Hoang Tran, Đinh Trung, Đình Tuấn Đào, Chung Thanh Huy, tran van tam, Van Hung Nguyen, Trang nguyen Thi, Mai Trang, Dung Huynh Thi, phương phương trần, Thanh Xuân Nguyễn, Anh Tu Nguyen, Ngọc Diễm, Hạnh Bảo, Anh Tran, Nhu Phuong, Le Phuc An Nguyen, An nhiên Lý, anhhung phamtruong, Khiem Thi Hoang, Dung Tran, mỹ liên phạm, Phạm Anh Tuấn, Sửu Nguyễn, Hậu Nguyễn, Quang Ngo, Quynh nhu, Thanh Nga Nguyen, Đức Anh, thuy luong, yen pham, lưu thị bình, Mai Nguyen Van, Tuan Dao Minh, Nguyễn Thị Thu, Phú Hữu Huỳnh, Đức Thọ Phạm, Vu ta tu, Le Quoc Ky, Hoà Nguyễn Văn, Le Dieu, Tuan cuong, Hải Yến Trịnh Thị, Minh Trinh, Nhien Phuong, Lê Thanh An, Tuyết Lan Lê Thị, Dũng mai Đức, Thai Hoang, Diệu Lê, Trang Nguyễn Thuỳ, Thanh Kỳ Võ, Bếp của Sen, em Nguyên, thoai ngo, Le Hoang Hiep, Tuấn Khang Nguyễn, Lê Phương Thảo, Vũ Trần,My Nguyen, Dung Ha, Yến Trinh, Minh Phung, Quang Ngo, Minh Loc Duong Van, Nguyễn Hiên, Nga Cao, Thanh Thu Nguyen, Pham Anh Tuan, Hiển Bùi, Hoai Le Thi, Lieu Nguyen, Quynh Truc, thuy chu minh, Sinh Nguyen, Ngoc Tran, phuong hoai, Toản Cao Ngọc, hoan doan, Nguyen Tuong Van, van tu nguyen, huuthinh do, Ruby Pham, Si Lecong, Cao Phan Thanh, My Nguyen, Long Bao quynh, Tôi yêu Việt Nam, Nhung Mai, Thinh Nguyen, nhi Nguyễn, Huyền Nguyễn, Thảo Ngô, Hữu Đức Nguyễn, Tuandao Minh, Duong Le Duc, Nguyen Thi Huyen Nga, Tran Hieu Nguyen, Thanh Tam, phuong hoai, Hoai Vu, Trung mai, van luong, Duc Nguyen Huu, Thi Thuy Tran, Như Hiền, Uc Nguyen, Ngoan Do, Lai Nguye, Binh Nguyen Thanh, Ha Nguyen, Thao Nguyen Hoang, Khanh Ha Ca Vo, lưu thị bình, Quốc rin Pham, Ma Tân Xứ Nẫu, duyên hồng pt, Nguyễn Thị Ánh Nguyệt, Trần Hiếu Nguyễn, my Nguyễn, Dinh Trung, Tho Ton, Tuyen nguyen, Nguyễn Thị Thùy Trang, Dung ha, Vu ta tu, Tèo cao minh, Thi dao mai, Trần Mẫn Đạt Huỳnh, giang vy, Thu Nguyễn, ngoc nguyen, Nguyễn Thi lê My, Thanh Nga Nguyen, Cook Tom, Hoc Nguyen van, tuyethuynh1964, Dieu Linh ha Thi, Dong Nguyen The, Quỳnh Iris de Prelle, Mỹ Hà Đoàn, Duy Buu, Tường Anh Linh, Tuyết Nhung Triệu, Song Dai, Dong Mây Thong, Trang Nguyễn Thị Thùy, Hạnh Bảo...

BAN TỔ CHỨC

Xà bần thương nhớ

TTO - Tôi không nhớ lần cuối cùng mình được ăn món xà bần là bao giờ nữa, nhưng ngày xưa, mỗi khi ba ngày Tết trôi qua là góc bếp của má tôi luôn có một nồi xà bần.