Bà Mai Thị Ngọc Thảo (phường Tân Thới Hiệp, quận 12, TP.HCM) phân loại rác tại nhà - Ảnh: QUANG ĐỊNH

TP.HCM nhiều năm qua đã phân loại rác tại nguồn ở một số địa bàn dân cư. Theo Luật bảo vệ môi trường sửa đổi, phân loại rác tại nguồn và giá dịch vụ thu gom rác thải tính theo khối lượng sẽ phải được thực hiện chậm nhất là ngày 31-12-2024.

Theo tôi, để người dân phân loại rác tại nguồn một cách triệt để và xử lý rác thải hiệu quả, có 4 vấn đề phải làm ngay.

1Cần xây dựng một hệ thống xử lý rác thải với chu trình khép kín từ khâu phân loại rác đến công nghệ xử lý rác. Để làm được điều này, chính quyền TP cần có chính sách thu hút và kêu gọi đầu tư vào lĩnh vực này. 

Nhà đầu tư phải có tiềm lực về tài chính, công nghệ vì không chỉ đầu tư vào công nghệ xử lý rác mà còn phải đầu tư cho hệ thống thu gom: từ xe cộ vận chuyển cho đến việc xây dựng các trạm trung chuyển hiện đại, bảo đảm vệ sinh cảnh quan môi trường...

Để thu hút các nhà đầu tư có tiềm lực về tài chính và công nghệ đầu tư vào quy trình xử lý rác khép kín này, chính quyền TP cần có những chính sách hỗ trợ, ưu đãi cũng như đưa ra những điều kiện và yêu cầu cụ thể với nhà đầu tư.

2Triệt để phân loại rác tại nguồn và trả phí thu gom rác thải theo khối lượng rác thải ra. Người dân không cần phải cân rác khi thu gom mà khối lượng rác được tính toán thông qua thể tích của túi, bao bì chứa rác. Các công ty đầu tư hệ thống xử lý rác thải sẽ bán các loại túi, bao bì chứa rác với các kích cỡ, màu sắc để chứa các loại rác khác nhau.

Rác thải phải được phân loại và đựng trong các túi, bao bì chứa rác đúng quy định mới được thu gom. Phí thu gom rác sẽ được nhà đầu tư thu của người dân thông qua việc bán các túi, bao bì chứa rác. Giá bán các túi chứa rác sẽ được tính toán cho phù hợp với sự chi trả của người dân và chi phí thu gom của nhà đầu tư.

Trong thời gian đầu, ngân sách TP cần hỗ trợ để phí thu gom không tăng quá cao so với hiện tại. Khi rác được phân loại tại nguồn, nguồn rác thải sẽ được công ty đầu tư tận dụng để làm phân bón, đốt phát điện... và một phần được tái chế. Lợi nhuận mang lại từ nguồn tài nguyên rác này sẽ được nhà đầu tư tính toán để trừ một phần vào tiền phí thu gom rác cho người dân.

3 Để người dân hiểu và ủng hộ chủ trương cũng như cách làm này của nhà đầu tư, chính quyền cần có các chiến dịch tuyên truyền sâu rộng trên các phương tiện thông tin đại chúng cũng như tới tận các địa bàn dân cư, khu phố, hộ gia đình, trường học... 

Đặc biệt là tuyên truyền để người dân hiểu về cách trả phí thu gom rác thải theo khối lượng thông qua việc mua túi, bao bì chứa rác có các thể tích khác nhau.

Các hình ảnh về túi, bao bì với các loại kích cỡ, màu sắc để chứa các loại rác khác nhau phải được xuất hiện thường xuyên trên các phương tiện truyền thông. Các tổ chức đoàn thanh niên, hội phụ nữ, đội thiếu niên, các trường học... phải là nòng cốt trong việc tuyên truyền, vận động nâng cao ý thức người dân trong việc phân loại rác, chống xả rác và bảo vệ môi trường.

4Thành phố cũng cần có những quy định thưởng phạt nghiêm minh để ngăn ngừa việc người dân không phân loại rác hay đựng rác vào bao bì không đúng quy định. Cần có hệ thống camera lắp ở các địa bàn dân cư, khu công cộng để ngăn ngừa nạn mang bỏ và xả rác không đúng chỗ, đổ rác trộm.

Các quy định thưởng phạt phải được thực hiện nghiêm túc, triệt để. Số tiền phạt phải đủ sức răn đe. Những người không có khả năng đóng phạt sẽ bị chế tài bằng hình thức lao động công ích thích hợp. Bên cạnh đó, chính quyền cần có chính sách biểu dương và khen thưởng kịp thời những nhân tố tích cực trong việc làm sạch đẹp, bảo vệ môi trường.

Diễn đàn Môi trường nơi tôi sống: Chính quyền phường đau đầu vì nạn đổ rác trộm

TTO - Ngày 14-12, PV Tuổi Trẻ quay trở lại 2 điểm đen xả rác mà bạn đọc đã từng góp ý trên diễn đàn 'Môi trường nơi tôi sống' nhưng tình hình vẫn chưa được cải thiện.