Năm nay mặc dù điểm thi tốt nghiệp THPT giảm sâu so với năm trước nhưng điểm chuẩn các trường đại học lại tăng kỷ lục. Thậm chí có đến sáu ngành điểm chuẩn tuyệt đối 30/30 và khoảng chục ngành thí sinh đạt gần 10 điểm mỗi môn vẫn không trúng tuyển nếu không có điểm ưu tiên, điểm cộng.

Các chuyên gia giáo dục chỉ ra nhiều nguyên nhân như việc quy đổi điểm tương đương bất hợp lý, tuyển nhiều phương thức, có quá nhiều điểm cộng...

Siết ưu tiên khu vực, nới điểm khuyến khích

Đáng chú ý hơn cả là việc cộng điểm khuyến khích của các trường đại học. Thí sinh đạt học sinh giỏi quốc gia, các kỳ thi khoa học kỹ thuật, học sinh giỏi tỉnh, học sinh đoạt giải Olympic 30-4... sẽ được cộng từ 1 đến 3 điểm.

Theo quy chế tuyển sinh, các trường đại học được cộng điểm khuyến khích nhưng không vượt quá 10% mức điểm tối đa của thang điểm xét tuyển (3 điểm/thang 30 điểm). Vậy là có trường cho thí sinh chọn một điểm cộng cao nhất, có trường cho thí sinh sử dụng nhiều mức điểm cộng khác nhau miễn không quá 3 điểm.

Thí sinh 27 điểm nhưng đạt điểm chuẩn 30 vì có đến 3 điểm cộng. Thế nên mới có chuyện cả nước không có bất kỳ thí sinh nào đạt 30 điểm toán - văn - tiếng Anh nhưng nhiều ngành tuyển tổ hợp này lại có điểm chuẩn 30.

Không những vậy, nhiều trường còn cho phép thí sinh có chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế quy đổi thành điểm môn ngoại ngữ trong tổ hợp. Mức điểm quy đổi khác nhau ở từng trường nhưng phổ biến 6,5 IELTS được quy thành 9,5 điểm môn tiếng Anh khi xét tuyển, từ 7,0 được quy đổi thành 10 điểm.

Thế nên mới có chuyện thí sinh thi tốt nghiệp THPT môn tiếng Anh chỉ 6 điểm nhưng nhờ có chứng chỉ IELTS nên khi xét đại học, điểm tiếng Anh của thí sinh này là 10 điểm, chênh lệch đến 4 điểm. Trong số 850.000 thí sinh đăng ký xét tuyển đại học năm nay, số thí sinh học sinh giỏi, có chứng chỉ IELTS chiếm phần thiểu số nhưng lại được ưu ái đặc biệt hơn nhiều lần, phần đông thí sinh còn lại bị thiệt thòi.

Thiếu công bằng

Việc cộng điểm khuyến khích, quy đổi điểm được đa số trường đại học áp dụng dẫn đến tình trạng điểm thi thấp nhưng điểm chuẩn vẫn tăng vù vù, xô đổ các kỷ lục điểm chuẩn trước đó. Nhìn vào các con số có thể thấy đó là tín hiệu tốt khi trường đại học tuyển được thí sinh giỏi. 

Nhưng ẩn sau đó là sự bất bình đẳng, thiếu công bằng vô cùng lớn và đi ngược lại nguyên tắc khách quan, công bằng của tuyển sinh.

Một thí sinh thi tốt nghiệp THPT 27 điểm đậu vào ngành có điểm chuẩn 30 vì có 3 điểm cộng trong khi thí sinh thi được 29 điểm nhưng không có điểm cộng lại rớt. Chương trình giáo dục phổ thông các thí sinh được tiếp cận như nhau dù môi trường học tập, điều kiện cơ sở vật chất, giáo viên mỗi nơi mỗi khác. Nhưng không phải thí sinh nào cũng có điều kiện học và thi các chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế, nhất là thí sinh vùng sâu vùng xa.

Bộ GD-ĐT nhiều lần nhấn mạnh đến sự cạnh tranh công bằng giữa các thí sinh và đã ban hành nhiều chính sách cụ thể để thực hiện việc này. Đáng chú ý là việc giảm điểm ưu tiên khu vực - vốn là đòn bẩy để thí sinh vùng sâu vùng xa, vùng còn nhiều khó khăn có thể cạnh tranh được với học sinh TP, nơi có điều kiện học tập tốt hơn nhiều.

Có thể thấy gì từ hai chuyện: siết điểm ưu tiên khu vực của học sinh vùng sâu vùng xa (chiếm phần lớn thí sinh) và cho phép cộng điểm khuyến khích với thiểu số học sinh giỏi, có IELTS (gia đình học sinh có điều kiện kinh tế, điều kiện học tập tốt)? Liệu đã công bằng trong tuyển sinh chưa?

Dễ dàng nhận ra rằng thí sinh ít có điều kiện hơn bị thiệt thòi đủ bề. Cái họ có chỉ là năng lực học tập, vũ khí cạnh tranh của họ chỉ có lòng quyết tâm và điểm thi tốt nghiệp THPT. Một ít điểm ưu tiên khu vực cũng ngày càng bị siết lại. Họ học giỏi, điểm thi cao thì điểm ưu tiên càng ít đi.

Ở chiều ngược lại, không ít thí sinh có điều kiện học thêm, học và thi IELTS để lấy chứng chỉ. Điểm thi tốt nghiệp không cao, họ có thể dùng chứng chỉ IELTS để lấy điểm cộng có khi đến 3 điểm hoặc quy đổi thành điểm 9, 10 môn tiếng Anh khi xét tuyển. Thi IELTS lần này thấp, thí sinh có thể ôn và thi đi thi lại đến khi đạt điểm như mong muốn nhưng thi tốt nghiệp THPT chỉ có một lần. Lợi thế thuộc về ai đã rõ.

Như vậy có thể thấy đã có sự bất bình đẳng, thiếu công bằng ngay từ chính sách tuyển sinh chứ chưa nói đến thực tế. Dĩ nhiên thí sinh cũng phải học, ôn thi nhọc nhằn mới có điểm IELTS chứ không phải trên trời rơi xuống. Họ cũng phải có năng lực học tập nhất định để đạt được điểm chuẩn dù có điểm cộng hay quy đổi.

Ở đây chúng tôi không bài xích người thi và có chứng chỉ IELTS. Điều chúng tôi muốn nói đó là sự công bằng được thể hiện trong quy chế tuyển sinh. Điều công bằng ấy thể hiện bằng những quy định, công thức và thang đo cụ thể. Và khi đã quy định công bằng, việc thực thi cũng phải đúng với tinh thần đó, đảm bảo mọi thí sinh đều có cơ hội cạnh tranh như nhau, không bị tác động bởi những yếu tố không phải do năng lực học tập của họ.

Cộng 3, 2, 1 điểm ưu tiên khu vực cho thí sinh vùng sâu vùng xa trước đây được cho là gây mất công bằng và đã điều chỉnh giảm còn 1/2. Thậm chí còn có các hàng rào kỹ thuật để thí sinh điểm càng cao điểm ưu tiên càng thấp. Cộng 3, 2, 1 điểm cho thí sinh giỏi, có chứng chỉ IELTS hiện nay được hợp thức hóa trong quy chế và không có bất kỳ hàng rào kỹ thuật nào, trường muốn cộng bao nhiêu thì tùy.

Đã bất bình đẳng từ văn bản pháp quy thì cũng khó đòi hỏi thực tế phải công bằng.

Một trường có gần 200 thí sinh đạt điểm tuyệt đối nhờ "điểm cộng"

Ngày 24-8, Trường đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức nhập học trực tiếp cho hơn 4.200 tân sinh viên trúng tuyển vào trường. Chỉ trong buổi sáng có gần 3.000 thí sinh hoàn thành thủ tục nhập học.

Theo số liệu thống kê từ trường, 192 thí sinh trúng tuyển vào trường đạt điểm tuyệt đối 30; 815 thí sinh đạt từ 28-29 điểm; 1.239 thí sinh đạt từ 27-28 điểm. Tỉ lệ thí sinh đạt từ 29 điểm trở lên chiếm 13% tổng chỉ tiêu.

Riêng ngành khoa học máy tính có 128 thí sinh đạt từ 29 điểm trở lên, chiếm 29% tổng chỉ tiêu của ngành; công nghệ thông tin có 213 thí sinh, chiếm 48% chỉ tiêu của ngành.

Mức điểm trên bao gồm điểm đã quy đổi và điểm cộng.

Trước đó Trường đại học Công nghệ công bố điểm chuẩn dao động từ 22,14 - 28,19 điểm, ngành công nghệ thông tin cao nhất; thấp nhất là ngành công nghệ nông nghiệp. Hầu hết các ngành đều lấy điểm chuẩn trên 26.

GS.TS Chử Đức Trình - hiệu trưởng Trường đại học Công nghệ - cho biết năm nay trường đặc biệt tăng chỉ tiêu ở các ngành thuộc lĩnh vực công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo, điện tử, bán dẫn và tự động hóa nhưng sức hút vào trường không giảm mà còn tăng điểm chuẩn.

Nghịch lý tuyển sinh: Đề khó nhưng điểm chuẩn cao

Mùa tuyển sinh đại học năm nay xuất hiện nghịch lý: mặc dù đề thi tốt nghiệp THPT được đánh giá là khó, nhưng điểm chuẩn nhiều ngành 'hot' ở các trường tốp đầu lại tăng vọt, thậm chí phá kỷ lục.