Dân số già có thể là 'lợi thế' cho các nền kinh tế châu Á

Những ứng dụng công nghệ đang mở ra nhiều cơ hội việc làm người lao động lớn tuổi - Ảnh: N.BÌNH

Đây là nhận định của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) trong Báo cáo tổng hợp kinh tế châu Á 2019/2020 (AEIR): Thay đổi nhân khẩu học, năng suất và vai trò của công nghệ vừa được công bố ngày 13-11.

Theo ADB, nếu các chính phủ áp dụng những chính sách công nghệ phù hợp thì có thể thúc đẩy năng suất của các nền kinh tế đang già hóa, lúc đó dân số già hóa có thể là một lợi ích đối với các nền kinh tế.

Những quốc gia có tỉ lệ lão hóa nhanh và trình độ học vấn trên mức trung bình sẽ có lợi từ việc triển khai công nghệ tự động hóa và nâng cao năng suất lao động để bổ sung cho nguồn cung lao động thấp đối với công việc thường nhật.

Trong khi các quốc gia có tốc độ lão hóa chậm và trình độ học vấn dưới mức trung bình có thể ưu tiên những ứng dụng công nghệ trong giáo dục để giúp dân số trẻ hơn tiếp cận giáo dục chất lượng cao.

Tính toán của ngân hàng này cho thấy tuổi thọ trung bình của người dân các nền kinh tế châu Á và Thái Bình Dương đã tăng gần 7 năm, từ 57,2 lên tới 63,8 tuổi trong giai đoạn từ năm 1990 tới 2017. Số năm học tập trung bình của nhóm người cao tuổi, từ 55 tới 64 tuổi, cũng đã tăng từ 4,6 vào năm 1990 tới 7,8 vào năm 2015.

Chuyên gia kinh tế trưởng của ADB, ông Yasuyuki Sawada, cho rằng xu hướng già hóa là không thể đảo ngược tại phần lớn khu vực châu Á và Thái Bình Dương, nhưng các chính phủ có thể biến điều này thành một khoản "lợi tức bạc".

Ngày nay, người cao tuổi có trình độ học vấn cao hơn và khỏe mạnh hơn so với trong quá khứ. Những chính sách đúng đắn về công nghệ có thể mở rộng thời gian làm việc, tạo ra sự đóng góp đáng kể vào nền kinh tế chung.

Bất kể các điều kiện lão hóa và học vấn ra sao, báo cáo kêu gọi chính phủ cần có tư duy lại về giáo dục và đào tạo kỹ năng để bao gồm việc học tập suốt đời cũng như ứng dụng các công nghệ và phương pháp giúp công việc và môi trường làm việc trở nên phù hợp hơn với người lao động cao tuổi.

Thị trường lao động, an sinh xã hội và cải cách hệ thống thuế cũng sẽ khuyến khích người cao tuổi tiếp tục làm việc. Cuối cùng, những chính sách tạo thuận lợi cho việc di chuyển dòng vốn, lao động và công nghệ qua các biên giới sẽ hữu ích để giúp những quốc gia ở các giai đoạn khác nhau của quá trình chuyển đổi nhân khẩu học và ứng dụng công nghệ đối phó với vấn đề này.

Tại Việt Nam, theo dự báo của Bộ Y tế, Việt Nam sẽ trở thành nước có dân số già vào năm 2038 với tỉ lệ người từ 60 tuổi trở lên đạt trên 20%. Đến năm 2049, tỉ lệ người cao tuổi sẽ chiếm khoảng 25% dân số, tức là cứ 4 người dân có một người cao tuổi.

Việt Nam là một trong số những quốc gia có tốc độ già hóa nhanh nhất thế giới, với quá trình chuyển đổi từ giai đoạn già hóa dân số sang giai đoạn dân số già chỉ diễn ra trong 15 năm.

'Phòng thân' ra sao khi Việt Nam vào giai đoạn dân số già?

TTO - Trước khi Việt Nam bước vào giai đoạn dân số già, người dân có thể chuẩn bị gì để 'phòng thân'? Có cách nào để nông dân, ngư dân, người làm nghề tự do... được lãnh lương hưu hàng tháng khi về già?