Theo thống kê đến năm 2024, cả nước có 13 trường đại học đạt doanh thu trên 1.000 tỉ đồng/năm, trong đó có 9 trường công lập và 4 trường tư thục. Phần lớn các đại học công lập trong nhóm này là những trường thuộc tốp đầu, có định hướng nghiên cứu.

Chi nhiều nhất cho lương

Các báo cáo tài chính công khai cho thấy nguồn thu chính của các trường này vẫn chủ yếu từ học phí. Chênh lệch thu - chi dao động từ vài trăm tỉ đến hơn 400 tỉ đồng mỗi năm. Tuy nhiên, điều khiến dư luận quan tâm là khoản chi "khủng" này được phân bổ ra sao, và đặc biệt các trường định hướng nghiên cứu có thực sự đầu tư mạnh cho nghiên cứu khoa học hay không.

Năm 2024, tổng các khoản chi của Đại học Bách khoa Hà Nội hơn 1.284 tỉ đồng, trong đó chi lương, thu nhập cán bộ giảng viên hơn 609 tỉ đồng, chi cho đào tạo hơn 331 tỉ đồng, chi cho nghiên cứu hơn 116 tỉ đồng, chi hỗ trợ người học hơn 77 tỉ đồng... Mức chênh lệch thu chi của nhà trường trong năm qua hơn 218 tỉ đồng.

Tổng chi hoạt động của Trường đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TP.HCM) hơn 947 tỉ đồng. Trường dành gần 510 tỉ đồng chi lương; chi cơ sở vật chất và dịch vụ hơn 338 tỉ đồng (chi cho đào tạo hơn 140 tỉ đồng, chi nghiên cứu hơn 126 tỉ đồng...); chi hỗ trợ người học hơn 72 tỉ đồng.

Trong năm qua, tổng chi hoạt động của Trường đại học Y Dược TP.HCM là 875 tỉ đồng, trong đó phần lớn dành chi cơ sở vật chất và dịch vụ với 508 tỉ đồng (chi cho đào tạo 302 tỉ đồng, chi nghiên cứu 105 tỉ đồng...); chi lương 246 tỉ đồng; chi hỗ trợ người học 65 tỉ đồng. Chênh lệch thu chi của trường là 249 tỉ đồng.

Tổng chi hoạt động của Đại học Kinh tế TP.HCM trong năm 2024 hơn 1.459 tỉ đồng. Chênh lệch thu chi của nhà trường trong năm qua hơn 427 tỉ đồng.

Nhà trường dành hơn 617 tỉ đồng chi lương, hơn 751 tỉ đồng chi cơ sở vật chất và dịch vụ (trong đó chi cho đào tạo hơn 64 tỉ đồng, chi cho nghiên cứu hơn 547 tỉ đồng), chi hỗ trợ người học hơn 90 tỉ đồng.

Theo báo cáo thường niên 2024, tổng thu của Đại học Cần Thơ trong năm hơn 1.083 tỉ đồng (chênh lệch thu chi hơn 211 tỉ đồng).

Trong tổng số hơn 871 tỉ đồng nhà trường đã chi trong năm qua, có hơn 371 tỉ đồng chi lương; hơn 351 tỉ đồng chi cơ sở vật chất và dịch vụ (chi cho đào tạo hơn 233 tỉ đồng, chi cho nghiên cứu hơn 57 tỉ đồng...); chi hỗ trợ người học hơn 92 tỉ đồng.

Tổng chi hoạt động của Trường đại học Sư phạm kỹ thuật TP.HCM trong năm qua là 976 tỉ đồng. Trường chi lương 467 tỉ đồng; chi cơ sở vật chất và dịch vụ 369 tỉ đồng (cho cho đào tạo 27 tỉ đồng, chi cho nghiên cứu 23 tỉ đồng, chi cho phát triển đội ngũ 3 tỉ đồng...); chi hỗ trợ người học 71 tỉ đồng.

Tổng hoạt động chi của Trường đại học Tôn Đức Thắng hơn 1.033 tỉ đồng, trong đó chi cho lương, thu nhập cán bộ giảng viên gần 493 tỉ đồng; chi cơ sở vật chất và dịch vụ hơn 465 (chi đào tạo gần 97 tỉ đồng, chi cho nghiên cứu 108 tỉ đồng...); chi hỗ trợ người học hơn 49 tỉ đồng. Chênh lệch thu chi của trường trong năm qua hơn 190 tỉ đồng.

Đại học Kinh tế quốc dân và Trường đại học Công nghiệp TP.HCM cũng nằm trong số trường có doanh thu nghìn tỉ mấy năm qua, nhưng hiện chưa công khai tài chính năm 2024.

Điểm sáng hiếm hoi

Phần lớn các trường có doanh thu nghìn tỉ đều là trường tốp đầu, có định hướng nghiên cứu rõ rệt. Tuy nhiên, số liệu tài chính cho thấy tỉ trọng chi cho nghiên cứu vẫn còn khá thấp so với tổng chi hàng năm (phần lớn các trường dành chưa đến 15% chi cho nghiên cứu khoa học).

Tại Đại học Bách khoa Hà Nội, chi cho nghiên cứu chỉ chiếm khoảng 9% tổng chi. Trường đại học Bách khoa TP.HCM có tỉ lệ chi cho nghiên cứu khoảng 13%, Trường đại học Y Dược TP.HCM khoảng 12%.

Trong khi đó, Trường đại học Tôn Đức Thắng cũng có mức chi cho nghiên cứu quanh ngưỡng 10%, Đại học Cần Thơ dành khoảng 6,55% tổng chi để đầu tư cho hoạt động nghiên cứu khoa học, còn Trường đại học Sư phạm kỹ thuật TP.HCM dành khoảng 2,3% chi nghiên cứu.

Đáng chú ý, trong số này nổi lên Đại học Kinh tế TP.HCM là đơn vị hiếm hoi có tỉ lệ chi cho nghiên cứu cao với hơn 37% tổng chi, cho thấy sự ưu tiên rõ rệt cho hoạt động nghiên cứu và chuyển giao tri thức.

Điều đặc biệt là nguồn thu từ khoa học và công nghệ của nhà trường đạt hơn 520 tỉ đồng, chiếm 27% tổng thu, mức cao nhất trong nhóm trường có doanh thu nghìn tỉ hiện nay.

Như vậy, so với thông lệ quốc tế, chi cho nghiên cứu tại các trường định hướng nghiên cứu thường chiếm từ 25 đến 40% tổng ngân sách, mức này vẫn còn khiêm tốn.

12 đại học Việt Nam doanh thu nghìn tỉ: Học phí chiếm gần hết, nghiên cứu 'lép vế'

Ngày càng nhiều đại học Việt Nam đạt doanh thu nghìn tỉ đồng. Tuy nhiên học phí tiếp tục là nguồn thu chủ lực, nghiên cứu khoa học còn chiếm tỉ lệ nhỏ.