Doanh nghiệp giữ gần 20.000 tỉ đồng tiền mặt

Tính đến cuối quý 3-2025, trên sàn chứng khoán có 21 doanh nghiệp phi tài chính nắm giữ lượng tiền mặt (tiền, tương đương tiền và tiền gửi ngắn hạn) trên 10.000 tỉ đồng.

Trong đó Tổng công ty Máy động lực và Máy công nghiệp Việt Nam (VEAM) sở hữu 19.548 tỉ đồng, lớn hơn Sabeco, Masan, PV Oil, Hóa chất Đức Giang, FPT Telecom.

VEAM vốn là doanh nghiệp nhà nước chuyên sản xuất và kinh doanh thiết bị động lực, máy móc nông nghiệp, sản xuất và lắp ráp kinh doanh ô tô. Tính đến ngày 30-9, Bộ Công Thương nắm 88,47% cổ phần.

Doanh thu thuần 9 tháng 2025 đạt hơn 3.177 tỉ đồng, tăng gần 7% so với cùng kỳ. Hoạt động kinh doanh chính của VEAM có biên lợi nhuận gộp không cao, đạt gần 15%, cải thiện so với mức 1% năm 2019.

Thế nhưng biên lợi nhuận trước thuế từ năm 2018 đến nay luôn trên mức 100%. Mức sinh lời này đạt 169% trong 9 tháng 2025, do công ty ghi nhận nguồn thu lớn từ đầu tư tài chính và đầu tư vào công ty liên kết. Thu nhập từ các công ty liên kết là nguồn lớn nhất.

VEAM giữ cổ phần lớn tại các công ty dẫn đầu trong lĩnh vực sản xuất xe máy và ô tô tại Việt Nam, gồm Toyota Việt Nam (20%), Honda Việt Nam (30%) và Ford Việt Nam (25%, thông qua công ty con là Công ty TNHH một thành viên Diesel Sông Công).

Các công ty này đem về nguồn cổ tức, lợi nhuận đều đặn trên 5.000 tỉ đồng, thậm chí năm 2019 đạt gần 6.669 tỉ đồng. Trong đó nguồn thu từ Honda Việt Nam chiếm tỉ trọng lớn nhất.

9 tháng đầu năm 2025, nhóm công ty liên kết trả gần 6.127 tỉ đồng cho VEAM. Trong đó Honda Việt Nam chi gần 5.932 tỉ đồng, Ford Việt Nam trả hơn 179 tỉ đồng.

Doanh thu tài chính là nguồn thu lớn thứ 2, do doanh nghiệp thường xuyên gửi ngân hàng trên 10.000 tỉ đồng. Tại 30-9-2025, lượng tiền gửi tại ngân hàng là 19.548 tỉ đồng. Nhờ vậy, thu nhập tài chính đạt 676 tỉ đồng sau 9 tháng. Công ty ít vay nợ nên chi phí tài chính chỉ gần 3,5 tỉ đồng.

Thách thức từ VinFast và lộ trình cấm xe xăng

Nguồn thu nhập ổn định từ các khoản đầu tư vào công ty liên kết vốn được xem là lợi thế cạnh tranh vững chắc của VEAM từ trước đến nay.

Tuy nhiên gần đây một số công ty chứng khoán nhận định chính sách chuyển đổi xanh, xu hướng điện hóa khiến triển vọng tăng trưởng của doanh nghiệp bị đánh giá thận trọng hơn.

Chứng khoán SSI cho biết doanh số bán xe máy Honda trong quý 3-2025 giảm 7% so cùng kỳ, thấp hơn với mức tăng trung bình 2% của 8 quý trước đó.

Nguyên nhân đến từ quy định hạn chế xe máy xăng tại Hà Nội từ 1-7-2026.

Người tiêu dùng có thể tạm thời dừng mua xe máy xăng trong tháng 8 và tháng 9. Điểm tích cực là doanh số tháng 10 đã phục hồi lên mức tăng 3%.

Honda điều chỉnh giảm sản lượng cả năm khoảng 200.000 xe, tương đương 10% tổng doanh số bán hàng. Bên cạnh đó, hãng đã ra mắt 2 mẫu xe máy điện sản xuất trong nước, đồng thời đẩy mạnh sản xuất mẫu xe điện tại Thái Lan để xuất khẩu về Việt Nam, dự kiến nội địa hóa từ năm sau. Tuy nhiên biên lợi nhuận xe điện dự kiến thấp hơn xe máy xăng. Giá bán xe máy điện của Honda hiện cao hơn 18-20% so với VinFast hay Yadea.

Trong khi đó, các doanh nghiệp xe máy điện tăng trưởng tốt. 9 tháng đầu năm, VinFast bàn giao 234.536 xe máy điện và xe đạp điện, tăng 489% so với cùng kỳ. SSI ước tính hãng xe máy điện lớn nhất thế giới Yadea bán khoảng 150.000 xe/năm tại Việt Nam.

Những thay đổi chính sách chuyển đổi xanh sắp tới được nhận định sẽ tạo áp lực lớn đối với nhu cầu xe xăng trong ngắn và trung hạn.

Đối với mảng ô tô, chứng khoán Vietcap nhận định các doanh nghiệp truyền thống cũng mất dần thị phần trong bối cảnh xe điện tăng trưởng. 9 tháng đầu năm, lượng xe VinFast bán ra vượt ngưỡng 100.000 xe. Hãng này có 13 tháng liên tiếp giữ vị trí bán chạy nhất Việt Nam.

Vietcap dự báo thị trường sẽ tiếp tục thu hẹp vào năm 2026 khi các chính sách ưu đãi đối với xe điện ngày càng tăng, cho phép VinFast mở rộng thị phần. Trong khi đó các nhà sản xuất ô tô truyền thống chờ đợi lộ trình chuyển đổi hoàn chỉnh và cần thời gian để ra mắt các dòng sản phẩm điện hóa có tính cạnh tranh.

VinFast Minio Green đã có mặt ở đại lý, sẵn sàng giao khách ngay tháng 12, chạy 210km/sạc

Những chiếc VinFast Minio Green đầu tiên đã có mặt tại đại lý, sẵn sàng bàn giao cho các khách hàng đặt mua sớm.