Ngày 30-8, tài khoản X chính thức của Bộ Năng lượng Mỹ đã đăng tải đoạn clip Bộ trưởng Năng lượng Chris Wright xuất hiện trên kênh Fox Business.

Trong chương trình, ông Wright nói rằng việc đưa điện gió và điện mặt trời vào lưới điện không loại bỏ nhu cầu vận hành các nhà máy nhiệt điện than, điện hạt nhân hay điện khí - những nguồn cung ổn định.

Ông cho rằng điện gió và điện mặt trời hoạt động trên một "lưới riêng" khi có gió hoặc nắng, còn điện hạt nhân và nhiên liệu hóa thạch hoạt động trên "lưới khác", khiến chi phí điện tăng vì "phải duy trì hai lưới điện cùng lúc".

Phát biểu này gây tranh cãi, khi nhiều người hiểu rằng ông đang nói điện tái tạo và điện truyền thống tồn tại trên hai lưới riêng biệt.

Tuy nhiên theo trang chuyên kiểm chứng các thông tin khoa học Science Feedback, các chuyên gia khẳng định đây là nhận định sai lệch, khi thực chất tất cả nguồn điện đều được kết nối trên hệ thống lưới duy nhất.

Dù vậy, câu hỏi đặt ra là liệu việc thêm năng lượng tái tạo có đòi hỏi phải giữ lại toàn bộ các nhà máy truyền thống để phòng khi không có gió hoặc nắng, từ đó làm tăng chi phí điện?

Thực tế lưới điện dựa nhiều vào năng lượng tái tạo thường cần công suất lắp đặt lớn hơn - tức nhiều máy phát hơn - so với lưới dựa vào nhiên liệu hóa thạch, vì gió và nắng là những tài nguyên không ổn định.

Ví dụ Đan Mạch đã nâng công suất lắp đặt từ 8,8 gigawatt năm 2000 lên 15,7 gigawatt năm 2024, dù mức tiêu thụ điện gần như không đổi, chủ yếu nhờ mở rộng điện gió và điện mặt trời. Tuy nhiên điều này không đồng nghĩa với việc phải xây một "lưới điện thứ hai" riêng biệt.

Quan trọng hơn, dữ liệu không cho thấy việc tăng năng lượng tái tạo sẽ làm giá điện tăng. Một nghiên cứu năm 2019 chứng minh việc phát triển điện gió và điện mặt trời giúp giảm chi phí sản xuất điện ở Đan Mạch. Giá điện sinh hoạt tại nước này vẫn duy trì ở mức ổn định trong giai đoạn 2008-2019, dù tỉ trọng điện gió và điện mặt trời tăng mạnh.

Ở Mỹ, không có mối liên hệ rõ ràng giữa tỉ lệ năng lượng tái tạo cao và giá điện cao, khi nhiều bang có điện gió chiếm tỉ trọng lớn vẫn có giá điện thấp. Trên toàn cầu, chi phí điện bình quân (LCOE) của gió và mặt trời hiện đã thấp hơn điện than và điện khí.

Ngoài ra còn có nhiều giải pháp dự phòng khác khi thiếu gió hoặc nắng, như thủy điện tích năng (bơm nước lên hồ chứa khi dư điện, xả xuống phát điện khi cần) hay sử dụng pin lưu trữ để tích trữ điện dư và cung cấp lại khi cần.

Nhiều quốc gia đã lắp đặt hàng trăm gigawatt công suất lưu trữ bằng hai phương thức trên, và xu hướng này vẫn tiếp tục tăng. Nghiên cứu năm 2019 chỉ ra rằng lưới điện 100% từ gió, mặt trời, thủy điện và pin hoàn toàn khả thi cả về kỹ thuật lẫn kinh tế.

Trong bối cảnh Bộ Năng lượng Mỹ dưới thời ông Wright đang nỗ lực cắt giảm hỗ trợ cho các dự án tái tạo và thúc đẩy nhiên liệu hóa thạch, các chuyên gia cảnh báo cần thận trọng với những phát ngôn dễ gây hiểu lầm, làm suy yếu nỗ lực chuyển đổi sang năng lượng sạch.

Không có chuyện tua bin điện gió tốn năng lượng, đắt, hại môi trường

Mạng xã hội đang lan truyền thông tin sai lệch khi cho rằng tua bin gió tốn nhiều năng lượng, đắt đỏ và gây hại cho môi trường.