Một trong hai xe Lexus GX460 được Công ty Công lý tặng cho tỉnh Cà Mau - Ảnh: CTV

Theo các chuyên gia pháp lý, giao dịch này không trái với Bộ luật dân sự. Luật sư Dương Tuấn Lộc (Đoàn luật sư TP.HCM) cho rằng không có rào cản với việc một cá nhân hoặc tổ chức tặng tài sản cho một cơ quan cụ thể trong bộ máy nhà nước.

Không phù hợp phải từ chối

Tuy nhiên, theo thạc sĩ Nguyễn Minh Sơn - Viện KSND cấp cao tại TP.HCM, mặc dù không cấm nhưng giao dịch này được thực hiện bởi hai chủ thể đặc biệt và có tính nhạy cảm cao nên phải tuân thủ một số quy định khác, mà cụ thể ở đây là quy chế về việc tặng quà và nộp lại quà tặng... ban hành kèm theo quyết định số 64/2007 của Thủ tướng Chính phủ.

Theo điều 5 của quy chế này, nghiêm cấm các cơ quan, đơn vị, cán bộ, công chức, viên chức nhận quà tặng, nhận thay người khác hoặc nhận qua các cơ quan, đơn vị, cá nhân khác trong những trường hợp có liên quan đến hoạt động công vụ do mình hoặc người mà mình nhận thay chịu trách nhiệm giải quyết hoặc thuộc phạm vi quản lý;

Nghiêm cấm quà tặng của các cơ quan, đơn vị và cá nhân mà việc tặng quà đó không rõ mục đích.

Còn theo luật sư Lộc, nghị định 29/2014 quy định về việc xác lập quyền sở hữu nhà nước với các tài sản do cá nhân, tổ chức tự nguyện chuyển giao quyền sở hữu cho Nhà nước, với đầy đủ các căn cứ và thủ tục có liên quan.

Theo đó, UBND tỉnh phải báo cáo cơ quan quản lý cấp trên để làm thủ tục xác lập quyền sở hữu nhà nước.

Trong trường hợp này (ôtô có giá trị từ 500 triệu đồng trở lên), UBND tỉnh phải lập phương án xử lý tài sản để báo cáo lên Chính phủ và sau đó Bộ Tài chính ban hành quyết định về việc xác lập quyền sở hữu nhà nước.

Tài sản được tặng phải phù hợp với đối tượng, tiêu chuẩn, định mức, chế độ sử dụng theo quy định. Nếu không phù hợp thì phải từ chối hoặc xử lý bán.

Quyết định 64/2007 của Chính phủ về quy chế tặng quà, nhận quà tặng của cơ quan nhà nước cũng có quy định về việc nếu quà tặng không phù hợp thì cơ quan đơn vị được tặng phải từ chối hoặc xử lý bán theo giá thị trường.

Dễ “phát sinh tình cảm”?

Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại diện Bộ Tài chính cho biết theo quyết định 64/2007 của Chính phủ thì địa phương được nhận quà của tổ chức, cá nhân tặng.

Thực tế, ôtô cũng được làm quà tặng cho một số bộ, ngành. Để ngăn chặn việc lợi dụng nhận quà tặng là ôtô, quy chế trên cũng nhấn mạnh đơn vị nhận xe phải bố trí sử dụng đúng theo tiêu chuẩn, định mức.

Theo quy định về định mức, tiêu chuẩn sử dụng xe công, thì xe chức danh và xe phục vụ công tác chung có trị giá tối đa là 1,040 tỉ đồng.

Ngoài ra, trường hợp đây là xe chuyên dùng như để phòng chống lụt bão, đê điều... thì giá trị lại không khống chế đối với xe là quà tặng.

Còn xe ở Cà Mau do doanh nghiệp (DN) tặng cho tỉnh này phải xem mục đích là xe đó được nhận để làm gì. Nếu xe phục vụ cho công tác chung hoặc phục vụ chức danh thì không đúng tiêu chuẩn, định mức. Trường hợp đây là xe chuyên dùng thì có thể chấp nhận được.

Tuy nhiên, Bộ Tài chính cũng cho rằng lo ngại nhất là sau khi nhận xe của DN, chính quyền địa phương phải ưu ái, có chính sách riêng cho đơn vị tặng quà. Trường hợp Cà Mau được tặng xe sang cũng như Ninh Bình hồi năm 2016.

Trong công văn phản hồi Ninh Bình về việc cho phép nhận 3 ôtô, Bộ Tài chính cho rằng Ninh Bình sẽ tự quyết định nhận hay không. Song phải chú ý việc không có chuyện lạm dụng vì nhận chiếc xe mà địa phương phải ưu ái, hỗ trợ cho DN đã tặng xe.

Nếu làm như vậy thì không công bằng với các DN khác. Tuy nhiên, sau khi dư luận có nhiều ý kiến trái chiều, Thường vụ Tỉnh ủy Ninh Bình đã từ chối món quà trên trước khi có văn bản trả lời của Bộ Tài chính.

Một trong hai chiếc Lexus do Công ty Công Lý tặng tỉnh Cà Mau - Ảnh: Nguyễn Hùng