Đường băng số 2 thuộc cảng hàng không quốc tế Cam Ranh - Ảnh: ĐÌNH CƯƠNG

Một viện bảo tàng hoạt động bằng ngân sách được cổ phần hóa 100%. Đó là tin tốt vì Nhà nước không còn tốn kém kinh phí cho các hoạt động này.

Nhưng có những người đưa ra "sáng kiến" chỉ cổ phần hóa đất mặt tiền, vỉa hè, còn các hạng mục khác vẫn do Nhà nước quản lý. Khi bảo tàng xuống cấp, Nhà nước phải chi tiền sửa chữa, trong khi mặt tiền và vỉa hè có thể kinh doanh đem lại nhiều lợi nhuận cho cổ đông.

Dạng sáng kiến "cổ phần hóa mặt tiền" này đang xảy ra với Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV).

Cổ phần hóa ACV, theo đó, Nhà nước giữ lại đường băng, đường lăn, sân đỗ... vốn ít sinh lãi và phải có trách nhiệm đầu tư cho doanh nghiệp khai thác và thu phí.

Còn ACV sau cổ phần hóa được khai thác nhà ga, các dịch vụ khác đem lại nhiều lợi nhuận và hiện có trong tay cả chục ngàn tỉ đồng có thể đem đầu tư. Như vậy, trong vụ cổ phần hóa này Nhà nước đã chấp nhận giữ lại phần "xương xẩu".

Ngặt nỗi, sau cổ phần hóa, luật chơi được xác định Nhà nước phải chi ngân sách ra đầu tư, nâng cấp đường băng, đường lăn... nhưng lại không có tiền để thực hiện trách nhiệm của mình. Còn ACV dù có chục ngàn tỉ đồng nhưng không thể đem tiền làm thay Nhà nước.

Như vậy, kiểu "cổ phần hóa mặt tiền" khiến cho nguồn lực của ACV bị "đóng băng", còn Nhà nước bị trói tay khi tiền đang nằm ở ACV đã cổ phần hóa, dù Nhà nước vẫn nắm giữ 95% cổ phần của doanh nghiệp này.

Hậu quả là tình trạng xuống cấp của đường băng sân bay Nội Bài (Hà Nội), quá tải ở sân bay Tân Sơn Nhất (TP.HCM) thêm trầm trọng.

Chắc chắn rằng chủ trương cổ phần hóa không bao giờ sai, chỉ sai với cách làm "cổ phần hóa mặt tiền". Những gì thị trường làm tốt, Nhà nước nên nhường sân cho tư nhân. Vì thế, chỉ có thực hiện sai mới gây hậu quả, như trong vụ cổ phần hóa ACV Nhà nước đem bán phần béo bở còn xương xẩu giữ lại.

Để sửa sai, Bộ GTVT vừa đề xuất Thủ tướng nghiên cứu xem xét mua lại 4,6% phần vốn cổ phần của ACV mà Nhà nước đã bán ra trước đây, tức là "quốc doanh hóa" trở lại ACV.

Mua lại, một giải pháp hay nhằm góp phần "giải cứu" sân bay nhưng cũng là tiền lệ xấu. Bởi mua lại là làm chuyện "lạ đời", đi ngược lại chủ trương cổ phần hóa. Chưa kể, có thể thiệt hại về vật chất khi Nhà nước phải bỏ ra nhiều tiền hơn số đã thu về khi bán cổ phần của ACV để nắm lại số cổ phần này...

Bài học từ vụ ACV là lời cảnh báo rằng cần phải soi xét kỹ để tìm cho ra những thương vụ "cổ phần hóa mặt tiền", còn Nhà nước giữ lại xương xẩu.

Những uẩn khúc nằm ở việc sắp xếp lại tài sản khi cổ phần hóa, xây dựng phương án cổ phần hóa tại các doanh nghiệp mà ở đó thường là những khu đất vàng, nhà xưởng vị trí đẹp được giữ lại để chờ thời...

Đề xuất mua lại cổ phần để ACV lại là doanh nghiệp nhà nước

TTO - Bộ Giao thông vận tải đề xuất Thủ tướng nghiên cứu xem xét lộ trình mua lại 4,6% cổ phần đã bán cho cổ đông ngoài nhà nước để Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) là doanh nghiệp nhà nước.