Trong nhiều năm qua, chiều cao trung bình của trẻ em TP.HCM liên tục tăng trưởng - Ảnh: T.T.D.
Bữa ăn học đường cung cấp năng lượng và các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển toàn diện của trẻ, đặc biệt là tăng trưởng chiều cao.
Từ bữa chuẩn đến khẩu phần dinh dưỡng riêng
Trưa 7-10, chúng tôi có mặt ở Trường tiểu học Đinh Tiên Hoàng, phường Tân Định, TP.HCM khi các em học sinh đang dùng bữa trưa bán trú. Mỗi bàn có bốn học sinh ngồi với nhau, mỗi em có một khay ăn riêng.
Thực đơn của các em hôm nay là các món: thịt heo sốt cà, rau củ xào và canh rau muống. Trên mỗi bàn ăn, một nồi canh rau được để sẵn để học sinh múc thêm nếu muốn.
Bữa ăn trưa này của học sinh Trường tiểu học Đinh Tiên Hoàng được thực hiện theo Thực đơn chuẩn dinh dưỡng học đường - một chương trình về bữa ăn bán trú chuẩn của Sở GD-ĐT TP.HCM được bắt đầu từ năm 2012. Thế nên đó là một bữa trưa "đầy dinh dưỡng" gồm bốn món và bốn nhóm chất được cân - đo - đong đếm và hầu như không lặp lại trong vòng hai tuần.
Công tác này được thực hiện trôi chảy với các khâu ràng buộc kỹ càng từ phía cung cấp thức ăn, được kiểm tra, định lượng, chất lượng từ bộ phận phụ trách cân đo đong đếm của trường và bộ phận y tế.
Cô Trần Thị Thu Hương, hiệu trưởng nhà trường, thông tin sau sáu năm thực hiện bữa ăn chuẩn dinh dưỡng cho học sinh, đến nay nhìn chung bữa ăn đã được học sinh và phụ huynh đón nhận nhiệt tình. Điều đặc biệt là nhà trường còn thực hiện bữa ăn chuẩn dinh dưỡng cho học sinh béo phì và học sinh suy dinh dưỡng. Các em học sinh béo phì hoặc suy dinh dưỡng được nhà trường bố trí ăn trước để thực hiện những chuẩn dinh dưỡng riêng cho các em.
"Bữa ăn đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của trẻ. Vì thế chúng tôi luôn sinh hoạt với phụ huynh, phối hợp với họ để làm sao buổi sáng và buổi tối các em cũng có bữa ăn tương tự để các em phát triển tốt nhất. Tôi vui mừng vì giờ đây nhiều phụ huynh của trường thực sự hiểu được sự quan trọng của bữa ăn đối với trẻ và phối hợp tốt với nhà trường trong thực hiện dinh dưỡng từ trường về nhà", cô Thu Hương bày tỏ.
Trường tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm, TP.HCM cũng thực hiện bữa ăn chuẩn dinh dưỡng từ nhiều năm nay cho học sinh. Đặc biệt trường có bếp ăn tại trường nên việc thực hiện bữa ăn chuẩn dinh dưỡng theo thực đơn quy định của Sở GD-ĐT TP.HCM thuận lợi hơn.
Mỗi bữa ăn của học sinh ở đây cũng tuân thủ theo định lượng về dinh dưỡng, phải đủ hàm lượng protein, vitamin, khoáng chất, chất béo, chất xơ cần thiết theo độ tuổi của các em. Học sinh sẽ ăn theo khẩu phần quy định và thực đơn được thông tin đến phụ huynh hằng tuần.
Chưa hết, để thực hiện nghiêm ngặt việc tuân thủ thực đơn, khẩu phần dinh dưỡng được đưa ra, Trường tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm còn mời phụ huynh vào ăn cơm trưa cùng học sinh theo nhu cầu của chính phụ huynh.
Cha mẹ học sinh chỉ cần đăng ký vào buổi sáng với giáo viên chủ nhiệm, buổi trưa các phụ huynh có thể vào bàn ngồi ăn cùng các con để biết "chất lượng bữa ăn trưa thế nào".
Học sinh Trường tiểu học Đinh Tiên Hoàng trong giờ ăn trưa - Ảnh: M.DUNG
Rất cần thiết cho sự phát triển toàn diện của trẻ
Theo bác sĩ Đỗ Thị Ngọc Diệp - nguyên Giám đốc Trung tâm Dinh dưỡng TP.HCM, trong nhiều năm qua chiều cao trung bình của trẻ em TP.HCM liên tục tăng trưởng. Cứ sau mỗi năm năm, trẻ em cùng độ tuổi lại có chiều cao trung bình cao hơn trước.
Bữa ăn học đường có nhiều lợi ích. Về dinh dưỡng, bữa ăn học đường cung cấp năng lượng, nhiều chất dinh dưỡng đáp ứng nhu cầu học tập, vận động, phát triển thể lực và trí lực theo lứa tuổi, trong đó có tăng trưởng chiều cao.
Khi bữa ăn học đường được thực hiện theo hướng dẫn, khuyến nghị và tiêu chuẩn dinh dưỡng sẽ đảm bảo đa dạng thực phẩm, cân đối các nhóm chất dinh dưỡng, hạn chế ăn quá nhiều muối, đường và thiếu hụt các vitamin, chất khoáng nhờ đó hỗ trợ kiểm soát các bệnh liên quan đến dinh dưỡng như suy dinh dưỡng, thiếu hụt vi chất dinh dưỡng, thừa cân béo phì.
Về hành vi, bữa ăn học đường góp phần quan trọng trong xây dựng thói quen dinh dưỡng lành mạnh, có lợi cho sức khỏe học sinh... Ở vùng sâu vùng xa, chương trình bữa ăn học đường không chỉ giúp cải thiện dinh dưỡng mà còn khuyến khích trẻ em đến trường.
Theo bà Diệp, Việt Nam đã và đang tiếp tục xây dựng Hướng dẫn dinh dưỡng đối với bữa ăn học đường nhằm cung cấp các khuyến nghị về dinh dưỡng đối với bữa ăn tại trường học theo nguyên tắc đáp ứng đủ năng lượng và các chất dinh dưỡng cần thiết, cân đối, đa dạng thực phẩm giúp học sinh phát triển tốt về thể lực, góp phần cải thiện chất lượng nguồn nhân lực tương lai cho đất nước.
Bà cho biết thêm "TP.HCM đi đầu trong cả nước về xây dựng hệ thống thực đơn dinh dưỡng và tập huấn triển khai hướng dẫn về dinh dưỡng cho bữa ăn học đường theo các cấp học". Tuy nhiên trên thực tế như báo chí đã đưa tin, vẫn còn tình trạng một số cơ sở "ăn gian", cắt bớt khẩu phần hoặc nguyên liệu, vì vậy đòi hỏi công tác giám sát thực hiện cần được tăng cường hơn nữa để đảm bảo chất lượng bữa ăn cho học sinh.
Mô hình quản lý bữa ăn học đường chặt chẽ
Singapore tuy triển khai muộn hơn nhưng lại nổi bật với mô hình quản lý chặt chẽ. Năm 2011 chương trình "Bữa ăn lành mạnh trong trường học" (HMSP) được Cơ quan Y tế quốc gia phối hợp cùng Bộ Giáo dục xây dựng, đưa ra các tiêu chuẩn cụ thể về khẩu phần và tỉ lệ các nhóm thực phẩm trong bữa ăn.
Theo đó mỗi bữa ăn trong trường học bắt buộc phải có ít nhất một khẩu phần rau, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt. Đồng thời các phương pháp chế biến lành mạnh như luộc, hấp, giảm đường, muối và dầu mỡ cũng được áp dụng nghiêm ngặt.
Chính sách này không chỉ cải thiện rõ rệt chất lượng bữa ăn học sinh mà còn góp phần xây dựng thói quen ăn uống lành mạnh ngay từ bé. Theo Đài CNA, nhờ những điều chỉnh này tỉ lệ trẻ em thừa cân tại Singapore đã giảm đáng kể, đồng thời tuổi thọ trung bình của người dân cũng tăng lên khoảng 83,5 - một trong những con số cao ở châu Á.
Kinh nghiệm các nước châu Á về cải thiện bữa ăn học đường
Nhật Bản là một trong những quốc gia đầu tiên tại châu Á xây dựng chương trình bữa ăn học đường một cách bài bản và quy mô.
Theo Quỹ Dinh dưỡng trẻ em toàn cầu (GCNF), từ năm 1954 Nhật Bản đã triển khai Ðạo luật Bữa trưa học đường quốc gia nhằm cung cấp bữa ăn an toàn, đầy đủ dinh dưỡng cho học sinh tiểu học và trung học cơ sở công lập. Ðặc biệt năm 2005, "Luật Cơ bản về giáo dục thực phẩm và dinh dưỡng" (Shokuiku) ra đời, với mục tiêu hình thành thói quen ăn uống lành mạnh từ nhỏ.
Bữa ăn được thiết kế bởi chuyên gia để đảm bảo cân bằng, đủ chất, đồng thời đi kèm hoạt động giáo dục thực hành như: cùng ăn, dọn dẹp, phân loại rác, giúp trẻ hiểu và trân trọng giá trị của thực phẩm. Thành công của chương trình bữa ăn học đường tại Nhật Bản được thể hiện rõ qua các con số ấn tượng.
Theo khảo sát năm 2023 của Bộ Y tế, lao động và phúc lợi Nhật Bản, chiều cao trung bình của nam giới đã tăng lên 1,72m, nữ giới đạt 1,58m so với mức lần lượt là 1,5m và 1,49m vào năm 1970. Ðồng thời Nhật Bản cũng dẫn đầu thế giới về tuổi thọ, với mức trung bình trên 84 tuổi.
Tại Hàn Quốc, Ðạo luật về Bữa ăn học đường được thông qua năm 1981, đi kèm với Hệ thống Bữa ăn học đường tích hợp nhằm quản lý chặt chẽ thực đơn, thông tin dinh dưỡng, hướng dẫn an toàn thực phẩm và quản lý dị ứng. Hệ thống giáo viên dinh dưỡng cũng được triển khai từ năm 2006 giúp đảm bảo bữa ăn phù hợp với nhu cầu của từng độ tuổi.
Theo tờ Korea Times, bữa ăn học đường tại Hàn Quốc không chỉ đơn thuần để no bụng mà cực kỳ phong phú, đa dạng với cơm, xúp, món phụ (banchan), kim chi và rau củ theo mùa. Do đó các bữa ăn này được ca ngợi là "các bữa trưa học đường ngon nhất thế giới".
Về mặt dinh dưỡng, dữ liệu từ CEIC Data cho thấy tỉ lệ trẻ em dưới 5 tuổi bị thấp còi tại Hàn Quốc chỉ ở mức 1,7% - con số rất thấp so với nhiều quốc gia trong khu vực. Các khảo sát năm 2022 cũng ghi nhận tỉ lệ thiếu cân nhẹ ở học sinh tiểu học và trung học chỉ khoảng 2-3% - minh chứng cho hiệu quả vượt trội của chương trình dinh dưỡng học đường.
**************
>> Kỳ 3: Không thể trường thọ nếu bữa ăn còn bẩn, môi trường ô nhiễm
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận