Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được nói khi bộ máy theo mô hình mới bắt đầu vận hành, TP.HCM bước vào giai đoạn hoàn toàn mới, với quy mô GRDP 123 tỉ USD và vị thế trung tâm của vùng Đông Nam Bộ mở rộng.

Đề xuất "nâng cấp" nghị quyết 98 là "cơ hội quý hơn vàng" để mở đường cho TP.HCM tiến nhanh trên quỹ đạo phát triển mới.

Nếu không nâng cấp nghị quyết 98, nhiều tiềm năng chỉ dừng ở mức kỳ vọng. TP.HCM xem đây là cơ hội "quý hơn vàng" sau khi "hoàn thành sắp xếp lại giang sơn", nếu bỏ lỡ sẽ khó có cơ hội thứ hai.

Chủ tịch UBND TP.HCM NGUYỄN VĂN ĐƯỢC

Đặc thù không chỉ "ưu đãi" mà kiến tạo tương lai

* Thưa ông, vì sao TP.HCM nhấn mạnh việc nâng cấp nghị quyết 98 là yêu cầu không thể chậm trễ?

- TP.HCM sau sáp nhập đô thị có quy mô lớn nhất cả nước với dân số 13,6 triệu người, đóng góp hơn 23% GDP và khoảng 1/3 tổng thu ngân sách quốc gia. Tuy TP vẫn là đơn vị hành chính cấp tỉnh nhưng quy mô dân số và kinh tế rất lớn đặt ra yêu cầu phải có cơ chế đủ mạnh để đáp ứng thực tiễn quản lý chủ động và hiệu quả.

Ngay tại Đại hội Đảng bộ TP lần thứ I, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh định hướng chiến lược: "Phải tái kiến trúc không gian phát triển theo tư duy đa cực, tích hợp, kết nối và vận hành bằng mô hình quản trị đa trung tâm".

"Nhiều năm qua, TP luôn là cực tăng trưởng, cực đổi mới sáng tạo, dẫn đầu trong cả nước. Nhiều chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đã được tổ chức thực thi hiệu quả, từ đó được Trung ương nghiên cứu và chỉ đạo triển khai trong cả nước; mong muốn TP tiếp tục phát huy truyền thống, lấy lại vị thế".

Nghị quyết 98 hiện hành đã tạo nền tảng quan trọng nhưng nhiều quy định không còn đáp ứng được yêu cầu quản trị TP với quy mô mới.

Khi TP.HCM đặt mục tiêu trở thành trung tâm kinh tế - tài chính của Đông Nam Á, đi đầu về đô thị thông minh, chuyển đổi xanh và thu hút đầu tư công nghệ cao thì khuôn khổ pháp lý phải đi trước, mở đường để tạo dư địa phát triển chứ không thể "giữ nguyên trạng". 

Càng chậm sửa đổi, TP.HCM càng mất đi cơ hội. Khi cạnh tranh đô thị và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, TP nào không chủ động đổi mới sẽ bị bỏ lại phía sau.

* Như vậy theo ông, nghị quyết 98 mới không chỉ gỡ vướng mà còn đặt lại mô hình tăng trưởng cho TP.HCM?

- Có thể nói như vậy. Cơ chế đặc thù của một siêu đô thị không đơn thuần là một "ưu đãi", mà là công cụ để kiến tạo tương lai.

TP.HCM đang hội tụ ba cực tăng trưởng, có không gian kinh tế rộng và kết nối liên vùng mạnh. Đang đứng trước cơ hội hiếm có để định hình mô hình đô thị tương lai - một đô thị toàn cầu đảm bảo năng lực cạnh tranh về tài chính, đổi mới sáng tạo và công nghệ. Nhưng để làm được, TP.HCM phải được trao đầy đủ thẩm quyền trong quy hoạch, thu hút đầu tư và vận hành hệ sinh thái đổi mới.

Nếu không nâng cấp nghị quyết 98, những tiềm năng ấy sẽ chỉ dừng ở mức kỳ vọng. Vì vậy, TP xem đây là cơ hội "quý hơn vàng" sau khi "hoàn thành sắp xếp lại giang sơn", nếu bỏ lỡ sẽ khó có cơ hội thứ hai.

* Cũng có ý kiến đặt vấn đề cơ chế quá mạnh có tạo áp lực lớn lên bộ máy và khả năng để triển khai?

- Nếu chỉ nhìn rủi ro mà quên cơ hội thì không TP nào dám đi đầu. TP.HCM trong lịch sử luôn tiên phong: thí điểm, đổi mới, dám làm và biết làm những điều chưa có tiền lệ. Chúng tôi xác định rất rõ tinh thần: dám nghĩ, dám đổi mới, biết làm và dám chịu trách nhiệm.

Bộ máy của TP.HCM đang được tái cấu trúc theo mô hình quản trị hiện đại, sử dụng dữ liệu số để quản lý đầu tư, quy hoạch và vận hành đô thị, giảm tối đa thời gian xử lý thủ tục cho nhà đầu tư. TP.HCM cam kết hành động minh bạch, kỷ cương, hướng đến hiệu quả thực chất.

Cơ chế mạnh là để tạo không gian cho sáng tạo, thử nghiệm mô hình mới và để rút ngắn thời gian triển khai các dự án mang tính chiến lược. TP đủ khả năng để vận hành, vận dụng hiệu quả.

Hạ tầng liên vùng, kinh tế số là động lực chủ đạo

* Nghị quyết 98 mới sẽ tác động như thế nào đến mạng lưới hạ tầng của TP.HCM, vốn đang được xem là yếu tố quyết định để trở thành siêu đô thị?

- Phát triển theo mô hình siêu đô thị "đa cực, đa trung tâm", không thể thiếu hệ thống hạ tầng giao thông hiện đại, kết nối liên vùng, vận hành thông minh. 

Hạ tầng đó không chỉ gói gọn trong địa giới TP.HCM mà phải liền mạch với toàn vùng. Khi cơ chế về TOD và BT được tháo gỡ, TP.HCM sẽ chủ động hơn trong phát triển metro, đường sắt đô thị và các tuyến kết nối hướng tâm.

Từ năm 2026, TP.HCM sẽ bước vào giai đoạn mà tôi gọi là "đại công trường". Nhiều dự án đồng loạt triển khai: đường ven biển TP.HCM - Cần Giờ - Vũng Tàu, đường vượt biển Cần Giờ - Vũng Tàu, các tuyến cao tốc kết nối Chơn Thành, Long Thành, Mộc Bài, đường vành đai 2 - 3 - 4 cùng các dự án quy mô lớn như trung tâm tài chính quốc tế, khu đô thị Bình Quới - Thanh Đa, khu liên hợp Rạch Chiếc, các tuyến metro trọng điểm, đặc biệt là tuyến kết nối sân bay Long Thành (Đồng Nai), kết nối Cần Giờ...

Khi các dự án này hoàn thành, thời gian di chuyển từ sân bay Long Thành về trung tâm chỉ còn khoảng 30 phút; từ Mộc Bài hoặc Thủ Dầu Một về TP thuận lợi hơn nhiều; hành lang biển từ TP.HCM đến Vũng Tàu và Đồng bằng sông Cửu Long sẽ mở ra một trục kinh tế - du lịch hoàn toàn mới.

Những kết nối ấy không chỉ làm giao thông thông suốt, mà còn giúp TP tái cấu trúc không gian đô thị, tái bố trí dân cư phù hợp và tối ưu, đồng bộ với định hướng phát triển "3 vùng - 1 đặc khu - 3 hành lang - 5 động lực". Đó là nền tảng để TP.HCM trở thành một siêu đô thị đa cực, hiện đại, bền vững.

* TP.HCM đặt mục tiêu tăng trưởng hai con số từ năm 2026. Theo ông, điều gì sẽ bảo đảm cho mục tiêu này trong thực tế?

- TP.HCM đang chuyển sang mô hình tăng trưởng dựa trên đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và kinh tế xanh. Ba trụ cột này giúp nâng năng suất lao động, tạo giá trị gia tăng lớn và giảm phụ thuộc vào mô hình dịch vụ - công nghiệp truyền thống.

Nghị quyết 98 nâng cấp trao cho TP.HCM công cụ để thu hút các dự án công nghệ cao, R&D, logistics, tài chính, năng lượng xanh - những lĩnh vực có khả năng định vị lại vai trò của TP trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Khi dòng vốn chiến lược đổ về, TP không chỉ có thêm nguồn lực, mà còn có thêm tri thức, công nghệ và đội ngũ chuyên gia. TP cũng đang xúc tiến mạnh mẽ việc xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm, làm chủ thể; doanh nghiệp là nguồn lực, động lực của sự phát triển.

Mỗi quyết định, mỗi chính sách đều hướng đến việc tháo gỡ rào cản, rút ngắn thời gian và khuyến khích sáng kiến.

Tăng trưởng hai con số không phải là khẩu hiệu mà là mệnh lệnh của ý chí và sự quyết tâm. Khi thể chế đủ mạnh, bộ máy vận hành đủ nhanh và hạ tầng được đầu tư đồng bộ, TP.HCM hoàn toàn có thể đạt được từ năm 2026.

- Đại biểu PHAN ĐỨC HIẾU (ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội):

TP.HCM làm được, cả nước cùng hưởng lợi

Qua ghi nhận ý kiến thảo luận tại tổ và hội trường có thể thấy hầu hết đại biểu đồng tình quan điểm việc trao cho TP.HCM một khung cơ chế mới chính là đầu tư cho tương lai của Việt Nam.

Không có trung tâm kinh tế nào trong khu vực tăng trưởng mạnh nếu không có quyền tự chủ đủ lớn, có cơ chế thí điểm mạnh mẽ và có khung pháp lý linh hoạt.

Đọc bản dự thảo cuối cũng cho thấy Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã lắng nghe đầy đủ, tiếp thu tối đa, chỉnh lý công phu để dự thảo cuối cùng không chỉ khắc phục những hạn chế thời gian qua, mà quan trọng hơn là mở đường cho TP.HCM cất cánh, đóng góp mạnh mẽ hơn cho đất nước trong giai đoạn phát triển mới.

TP.HCM bây giờ là một siêu đô thị với không gian kinh tế - xã hội rộng, kết nối nhiều chuỗi giá trị sản xuất - dịch vụ.

Trách nhiệm lớn hơn, kỳ vọng của đất nước cao hơn, nên cơ chế cũng phải tương xứng mạnh hơn, mở hơn, linh hoạt hơn. Dự thảo nghị quyết lần này vì vậy không chỉ là chuyện của một địa phương.

Đây là cam kết chính trị mạnh mẽ của Quốc hội và Chính phủ, trao cho TP.HCM điều kiện để dẫn dắt, mở đường và thử nghiệm những mô hình phát triển mang tầm quốc gia.

Khi TP.HCM sẵn sàng nhận phần việc tiên phong, hành động quyết liệt, làm hết sức để tận dụng cơ chế mới, TP không chỉ phát triển cho mình, mà còn kéo cả đất nước đi lên.

Cho nên Quốc hội mới chuẩn bị một khuôn khổ pháp lý mới với nhiều cơ chế chưa từng có, để TP chạy nhanh hơn, đồng thời mở đường cho các địa phương khác tiến bước.

- Đại biểu HOÀNG VĂN CƯỜNG (Hà Nội):

Ủng hộ TP.HCM tiên phong thí điểm những mô hình chưa từng có

TP.HCM muốn trở thành trung tâm tài chính quốc tế, muốn dẫn đầu vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, muốn cạnh tranh với các đô thị lớn trong khu vực châu Á thì phải có những nhà đầu tư chiến lược thật sự: có công nghệ lõi, có năng lực tài chính, có hệ sinh thái toàn cầu và sẵn sàng đặt trụ sở, trung tâm R&D tại đây.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy các đô thị thành công đều xác định rõ nhà đầu tư chiến lược và coi họ như đối tác phát triển đô thị.

Không phải ai có vốn cũng là nhà đầu tư chiến lược.

Chỉ những doanh nghiệp tạo lan tỏa công nghệ, đổi mới sáng tạo, việc làm chất lượng cao, chuỗi giá trị mới mới được hưởng cơ chế đặc thù.

Đặc biệt, mô hình sandbox, phòng thí nghiệm chính sách là xu hướng các TP hàng đầu thế giới đang áp dụng: từ tài chính xanh, công nghệ số, bán dẫn, y sinh học đến các nền tảng đổi mới sáng tạo.

Chính vì vậy, cần sẵn sàng ủng hộ TP.HCM trở thành đô thị tiên phong thí điểm những mô hình chưa từng có tại Việt Nam. Chúng ta phải dám tạo môi trường cạnh tranh quốc tế thực sự: minh bạch, dễ dự đoán, hạ tầng chất lượng cao, nhân lực chất lượng cao, thể chế linh hoạt.

Những cơ chế cốt lõi nào để TP.HCM vươn tầm?

Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được khẳng định tinh thần cốt lõi của dự thảo không đi theo hướng thêm nhiều điều khoản rời rạc mà tập trung giải quyết căn cơ những điểm nghẽn.

"Nghị quyết lần này được đánh giá mở ra những quyền hạn rất lớn cho TP.HCM. Theo ông, đâu là những điểm thay đổi đáng chú ý nhất?". Trả lời câu hỏi này của Tuổi Trẻ, Chủ tịch UBND TP.HCM phân tích:

Một trong những thay đổi quan trọng nhất là mở rộng thẩm quyền của TP trong phát triển đô thị theo mô hình TOD, phát triển đa chức năng quanh các ga metro và nút giao lớn.

Những quy định cụ thể này là điều mà nghị quyết 98 hiện hành chưa cho phép. Như vậy, TP sẽ có công cụ phát triển đô thị đa chức năng, tăng khả năng khai thác quỹ đất, tạo nguồn lực để đầu tư hạ tầng đường sắt đô thị. Đây là bước mở rất lớn.

Cơ chế thu hút nhà đầu tư chiến lược cũng rất quan trọng, rút ngắn thời gian từ 1 - 2 năm triển khai thực hiện các dự án đầu tư trong và ngoài nước. Các ưu đãi được dự thảo nêu cũng mở rộng phạm vi, bổ sung các quy định giúp nhà đầu tư được triển khai nhanh hơn, ít vướng mắc hơn.

Bởi những dự án hạ tầng hoặc công nghệ quy mô lớn thường kéo dài, đòi hỏi năng lực tài chính, công nghệ và quản trị rất cao. Cơ chế ưu đãi phải đủ hấp dẫn để thu hút các tập đoàn toàn cầu, những đơn vị có khả năng chuyển giao tri thức, vận hành hạ tầng chiến lược, phát triển chuỗi giá trị công nghệ và tạo ra động lực lan tỏa.

Về cơ chế thanh toán cho các dự án BT - nút thắt kéo dài nhiều năm đang làm chậm tiến độ triển khai dự án hạ tầng trọng điểm được tháo gỡ, hàng loạt dự án có thể khởi động trở lại.

Ngoài ra, các thủ tục đầu tư đặc biệt cho khu công nghệ cao, khu thương mại tự do, khu logistics; mở rộng quyền để chuẩn bị quỹ đất cho các dự án có ý nghĩa chiến lược và đặt nền móng cho việc hình thành khu thương mại tự do đầu tiên của cả nước. Là nền tảng để xây dựng hệ sinh thái kinh tế số, kinh tế xanh và đổi mới sáng tạo.

Dự thảo sẽ mở không gian phát triển mới, đa tầng, đa trung tâm, đa chức năng, phù hợp với tầm vóc một siêu đô thị quốc tế.

Hạ tầng TP.HCM chuyển động nhanh chóng từ khi có cơ chế và chính sách đặc thù

Sau hai năm triển khai, nghị quyết 98 về cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM đã nhanh chóng được chuyển hóa thành hành động cụ thể, góp phần thay đổi diện mạo hạ tầng TP từng ngày.