Lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải và Ngân hàng thế giới tại Việt Nam chủ trì hội thảo - Ảnh: TUẤN PHÙNG

Đề xuất được đưa ra tại hội thảo về kế hoạch triển khai dự án đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông do Bộ Giao thông vận tải và Ngân hàng Thế giới (WB) tổ chức ngày 26-4 ở Hà Nội.

Phát biểu tại hội thảo, thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Ngọc Đông cho biết hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông Việt Nam còn nhiều hạn chế. Việc huy động nguồn lực là một trong những thách thức đặc biệt khó khăn trong bối cảnh đầu tư công chỉ đáp ứng được khoảng 25% đến 30% so với nhu cầu đầu tư phát triển hạ tầng giao thông

Từ năm 1997, ngành giao thông đã kêu gọi đầu tư phát triển kết cấu đường bộ bằng hình thức BOT. Tuy nhiên mới có các nhà đầu tư và tổ chức tín dụng trong nước tham gia đầu tư các dự án. Chưa kể các dự án BOT thời gian qua có rất nhiều mặt được nhưng cũng có khó khăn bất cập khi chưa có hệ thống luật pháp về đầu tư đối tác công - tư (PPP)  đồng bộ làm cơ sở triển khai thực hiện.

Từ những năm 2008-2009, Ngân hàng Thế giới đã thống nhất với Chính phủ Việt Nam về triển khai dự án đường cao tốc Dầu Giây - Phan Thiết theo hình thức PPP. Sau nhiều năm chuẩn bị với nhiều nỗ lực của các bên, dự án này đã dừng triển khai thí điểm vì nhiều lý do, trong đó có lý do hệ thống luật pháp về sự tham gia của nhà nước, nguồn vốn, cơ chế bảo lãnh, chia sẻ rủi ro của dự án.

Tuy nhiên, qua đó Bộ Giao thông vận tải nhận thấy có nhiều bài học kinh nghiệm rút ra trong việc triển khai các dự án đường cao tốc Bắc - Nam sắp tới như tập trung xây dựng hệ thống luật pháp, cơ chế trong việc thực hiện dự án PPP và phải có sự tham gia phân bổ rủi ro của nhà nước vào khu vực tư nhân một cách rõ ràng để tạo động lực cho việc thu hút nguồn lực đầu tư.

Tại hội thảo, Ngân hàng Thế giới nhận định các nhà đầu tư trong nước, quốc tế có năng lực và nghiêm túc sẽ không tham gia đấu thầu chọn nhà đầu tư các dự án đường cao tốc Bắc - Nam theo hình thức PPP nếu có lo ngại về tính liêm chính (gian lận, tham nhũng, mâu thuẫn lợi ích, thiên vị trong lựa chọn).

Vì vậy, cần xây dựng và triển khai kế hoạch hành động chống gian lận và tham nhũng hiệu quả; xây dựng và thực thi quy tắc ứng xử trong mua sắm - đấu thầu; xây dựng cơ chế giải quyết khiếu nại; sử dụng tư vấn thẩm tra hoặc tư vấn đảm bảo liêm chính độc lập trong suốt quá trình thực hiện dự án…