Cơ hội chưa từng có nhưng thách thức lớn, đòi hỏi TP.HCM phải quyết đoán chọn nhà đầu tư, chọn đội ngũ cán bộ để chủ trì và đồng hành cùng nhà đầu tư.

PGS.TS Trần Đình Thiên - nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng - nhấn mạnh như vậy trong cuộc trả lời phỏng vấn Tuổi Trẻ.

Ông khẳng định TP.HCM không thiếu cán bộ giỏi, năng lực và tâm huyết, vấn đề là sự quyết đoán để chọn "đúng người, đúng việc" để hiện thực hóa những đại dự án đang chờ.

"TP.HCM - sân chơi tỉ USD của doanh nghiệp"

* Thưa ông, sau sáp nhập, nhu cầu phát triển hạ tầng tại TP.HCM có quy mô rất lớn. Ông đánh giá thế nào về thách thức phía trước?

- Nhiều doanh nghiệp (DN) tư nhân đề xuất đăng ký dự án tỉ USD và có những dự án nhiều DN cùng tham gia đề xuất, điều đó cho thấy TP đang thực sự trở thành sân chơi tỉ USD cho các DN.

Khối lượng công việc phía trước là khổng lồ đòi hỏi phải đổi mới cách làm, huy động tối đa mọi nguồn lực để thực hiện.

Thách thức là rất lớn, song trong thách thức luôn có cơ hội. Tôi tin rằng lãnh đạo TP.HCM sẽ hành động và có quyết sách đủ mạnh để lèo lái siêu đô thị này phát triển tương xứng với kỳ vọng mà Đảng, Nhà nước và nhân dân gửi gắm.

* Sau khi có nghị quyết 68 cùng một loạt quy định mới, nhiều tập đoàn và DN "rộn ràng" xung phong làm dự án lớn ở TP.HCM. Đây có phải là cơ hội trong thách thức?

- Đúng vậy! Cơ hội này không chỉ mở ra một sân chơi rộng lớn cho DN trong nước mà còn là sân chơi dành cho các cán bộ chứng minh sự bản lĩnh, có năng lực phù hợp và biết xoay xở, vươn lên trong tình hình mới để đồng hành cùng DN thực hiện dự án.

Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân, cùng Chương trình hành động của Chính phủ đều thể hiện rõ quan điểm nhất quán đặt niềm tin và trao sứ mệnh vào khu vực tư nhân để giải quyết những vấn đề lớn của đất nước. 

Khi nguồn lực quốc gia được huy động cho các công trình lớn, DN Việt Nam sẽ có cơ hội "tham chiến" và trưởng thành.

Việc này không chỉ giúp các DN, tập đoàn hiện tại làm đòn bẩy để phát triển vươn tầm mà còn tạo hiệu ứng lan tỏa, mở không gian kết nối giúp DN vừa và nhỏ cùng trưởng thành. Từ đó tạo thành chuỗi công nghiệp tương ứng, đây là điều rất cần thiết cho chiến lược phát triển DN Việt Nam.

Như chúng ta đã biết, hiện nhiều tập đoàn và DN trong nước đã tự tin đề xuất, sẵn sàng nhập cuộc với các siêu dự án cực khó tại TP.HCM. Tôi cho rằng đây là thời cơ mà TP.HCM không được phép bỏ lỡ.

Quyết đoán giao việc và chọn người

* Nhiều dự án được đề xuất, nhưng làm sao để có thể hạn chế những đề xuất theo kiểu "đánh trống ghi tên" và cũng không bỏ sót những DN thực sự có tiềm lực, tâm huyết?

- Không phải DN Việt nào cũng đủ lớn để đáp ứng các vấn đề khi làm siêu dự án, nhất là với metro, đường sắt, cảng biển, cầu đường hiện đại.

Nhưng cũng phải nhìn nhận rằng hiện nay DN liên kết trong - ngoài nước rất rộng. Một DN nhỏ, nhưng phía sau có thể là tập đoàn quốc tế hùng mạnh. Do đó, khi trình hồ sơ đề xuất, các liên kết và năng lực hợp tác đó phải được giải trình cụ thể.

Theo tôi, trong bối cảnh hiện nay không khó gì để không thể kiểm tra, thẩm định hồ sơ năng lực DN một cách minh bạch và chặt chẽ.

Vấn đề là TP.HCM có chọn, bố trí được cán bộ đủ năng lực, có con mắt "tinh đời", tâm huyết để chọn được nhà đầu tư phù hợp và đồng hành với DN để vượt qua thách thức khó khăn để hoàn thành dự án.

Chúng ta bảo đảm cho tư nhân quyền tự chủ, phát huy sáng tạo, nhưng không đồng nghĩa với việc "khoán trắng".

Tôi tin rằng những DN có năng lực và muốn tham gia làm dự án thật sự sẽ ủng hộ cơ chế này. Vấn đề ở đây là sân chơi và TP phải có đủ người giỏi để đồng hành cùng DN kết thúc một trận đấu đẹp.

* Như chúng ta biết Trung ương đã mở tối đa cơ chế, trao quyền "địa phương quyết - địa phương làm - địa phương chịu trách nhiệm". Như vậy để làm nhanh các dự án lớn tới đây phải chăng sẽ phụ thuộc vào sự quyết tâm, quyết đoán của TP?

- Đây là một chủ trương đúng đắn, đồng thời cũng là "thử nghiệm thể chế" quan trọng để tạo động lực mới cho phát triển. Định hướng đã có, cơ chế đã mở, thời cơ đã tới, sự ủng hộ đã sẵn sàng và việc còn lại là hành động của TP.HCM.

Qua quá trình tiếp xúc và theo dõi quá trình xây dựng các đề án hạ tầng, tôi thấy TP.HCM đang thể hiện sự tự tin và chủ động rất lớn.

Nếu trước đây một tuyến metro dài 20km phải mất tới 15 năm mới hoàn thành, thì nay TP đặt mục tiêu táo bạo: xây dựng hàng trăm km metro chỉ trong vòng 10 năm. Việc này phản ánh sự thay đổi căn bản về tư duy và quyết tâm, dấu ấn chưa từng có.

Và đó cũng là sự cổ vũ, là động lực cho DN. Khi Vingroup đề xuất xây đường sắt tốc độ cao đi Cần Giờ chỉ trong 30 tháng; Thaco đề xuất metro nối sân bay Tân Sơn Nhất và sân bay Long Thành lẫn cảng Cái Mép Hạ; cầu Cần Giờ được cả Masterise, Trung Nam, Thaigruop quan tâm...

Hành trình phía trước còn nhiều thách thức, điều quan trọng là TP phải "chọn mặt gửi vàng" - giao đúng cho những DN thật sự có tiềm lực, có khát vọng đồng hành cùng TP. Về công tác cán bộ, sau sáp nhập, bộ máy vận hành còn mới mẻ, thậm chí có phần xáo trộn.

Đây chính là giai đoạn chuyển tiếp để TP theo dõi đánh giá, từ đó chọn ra những người tài, người có khát vọng và giao trách nhiệm đúng người, đúng việc.

Phải chấp nhận guồng quay, lấy sản phẩm để đánh giá

* Như vậy, khối lượng công việc thời gian tới rất lớn với nhiều thách thức chưa từng có. Theo ông, áp lực này sẽ tác động thế nào đến đội ngũ cán bộ và bộ máy quản lý?

- Khối lượng công việc là rất lớn và đặt ra rất nhiều thách thức. Do vậy, các ban quản lý dự án phải kiện toàn, các sở ngành phải nâng tầm, vì phía trước họ là những nhà thầu, nhà đầu tư lớn trong và ngoài nước có trình độ cao.

Chỉ khi đội ngũ cán bộ đủ giỏi mới có thể thẩm định, sàng lọc và tham mưu chính xác để lãnh đạo TP chọn đúng đối tác. 

Áp lực này cũng chính là "bài kiểm tra" để TP phát hiện thêm nhân tài - những người dám nghĩ, dám làm, có tầm nhìn và có trình độ để xử lý, xoay xở các việc khó.

* Như ông nói, trong thách thức thường xuất hiện những tài năng. Vậy việc phát hiện những tài năng ấy có dễ không?

- Không có chuyện gì là dễ dàng. Lâu nay bộ máy vẫn có tình trạng thiếu tính cạnh tranh nên đôi khi việc chọn tài năng chưa rõ ràng.

Thậm chí có những người giỏi đã phải rời đi vì vấp phải rào cản từ những người không làm được việc. Do đó cần thiết lập cơ chế cạnh tranh minh bạch qua công việc: ai làm được thì ở lại, ai không làm được thì phải bước ra ngoài, chứ không thể "đứng cạnh bên".

Việc này TP.HCM cần làm ngay lúc này, không thể trù trừ để trễ thời cơ. Thời gian qua chúng ta thấy có rất nhiều dự án từ chủ trương đến thực hiện rất "rốt ráo", lấy kết quả hiệu quả làm đầu và được đẩy rất nhanh, mà mới nhất và cũng là điển hình nhất như sân bay Gia Bình vừa được khởi công, hoặc như dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, đường sắt tốc độ cao đi Cần Giờ cũng đang được triển khai rất nhanh.

Và với các dự án tỉ USD đang được đề xuất tại TP.HCM cũng cần phải được triển khai tinh thần đó. Muốn như vậy, đội ngũ cán bộ tham gia dự án phải được chuẩn bị, thay đổi, lấp đầy. Đó sẽ là áp lực, guồng quay cực lớn với nhân sự.

Nhưng cán bộ phải chấp nhận guồng quay, lấy sản phẩm để đánh giá. Những áp lực này sẽ trở thành động lực thúc đẩy bộ máy quản lý nhà nước phải đổi mới và phát triển theo.

Ông Nguyễn Quang Đồng (Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách và phát triển truyền thông - IPS):

Muốn bứt phá phải có tư duy bứt phá

Trong bối cảnh TP.HCM đang triển khai hàng loạt dự án hạ tầng trọng điểm với tổng mức đầu tư rất lớn, chọn đội ngũ cán bộ quản lý có vai trò then chốt.

Không chỉ cần chuyên môn vững vàng, kinh nghiệm thực tiễn sâu sắc, đội ngũ này phải dám quyết, dám làm và dám chịu trách nhiệm.

Đặc thù của các dự án hạ tầng quy mô lớn là luôn phát sinh các vướng mắc về giải phóng mặt bằng, thủ tục hành chính, phối hợp giữa các sở ngành và nhà thầu.

Nếu không có một bộ máy điều hành bản lĩnh, linh hoạt và quyết liệt, tiến độ dự án sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, kéo theo hệ lụy về chi phí và lòng tin của người dân.

TP.HCM cần mạnh dạn giao việc cho những cá nhân và tập thể đủ năng lực, đồng thời tạo hành lang pháp lý và cơ chế phối hợp và bảo vệ những người dám làm.

Các cấp lãnh đạo cần đồng hành, tháo gỡ kịp thời các điểm nghẽn, tránh tình trạng "trên nóng dưới lạnh".

Muốn hạ tầng bứt phá, trước hết phải có tư duy quản lý bứt phá. TP.HCM cần coi đây là phép thử để tạo ra một mô hình điều hành dự án kiểu mới hiệu quả, trách nhiệm và minh bạch.

Cao tốc 20.000 tỉ nối sân bay Long Thành - Hồ Tràm: Masterise và Công ty Hồ Tràm cùng đăng ký

Công ty TNHH Dự án Hồ Tràm và Masterise Group đều đã có văn bản đề xuất UBND TP.HCM làm dự án cao tốc Hồ Tràm - sân bay Long Thành dài 42km, với tổng mức đầu tư khoảng 20.000 tỉ đồng.