Du khách chụp ảnh trước thông báo đóng cửa của Cơ quan Lưu trữ quốc gia tại Washington - Ảnh: AP

Chính phủ Mỹ đóng cửa do Quốc hội chưa thông qua khoản 5 tỉ USD xây tường dọc biên giới Mỹ - Mexico theo đề nghị của Tổng thống Donald Trump.

Phó giáo sư Jean Eric Branaa tại Đại học Paris II Assas giải thích: "Tại Mỹ, mỗi đô la chi tiêu ngân sách đều phải được Quốc hội phê chuẩn, sau đó tổng thống ký duyệt. Chính phủ đóng cửa một khi một trong hai bên (Quốc hội hoặc tổng thống) không đồng ý. Lúc đó không có ngân sách, chính phủ không được phép chi tiền dẫn đến tình trạng tê liệt một bộ phận cơ quan nhà nước".

Trong các khoản chi ngân sách đến tháng 10-2019, phần lớn đã được thông qua, chỉ còn ngân sách của một số ít bộ gồm Bộ Tư pháp, Bộ Nông nghiệp và Bộ An ninh nội địa.

Kỳ bầu cử năm 2020 mới là chuyện lớn

Xây bức tường ở biên giới Mexico là một trong những cam kết của ông Trump trong quá trình tranh cử Tổng thống được báo chí nói đến nhiều hơn hết.

Đối với ông Trump, giữ lời hứa xây tường sẽ gầy dựng nền tảng uy tín cho ông trong kỳ bầu cử Tổng thống năm 2020.

Còn đối với đảng Dân chủ, dứt khoát không có chuyện xây tường ở biên giới Mexico. Không ai chịu nhường ai, rốt cuộc một phần cơ quan chính phủ đóng cửa nghỉ khỏe.

Đảng Dân chủ sẽ lãnh đạo Hạ viện từ ngày 3-1-2019. Vì vậy, thế đối đầu hiện nay giữa Tổng thống Trump và đảng Dân chủ đều hướng đến đích ngắm là kỳ bầu cử Tổng thống năm 2020.

Chuyên gia Romain Huret, giám đốc nghiên cứu Trường nghiên cứu cấp cao Khoa học xã hội (EHESS) giải thích khủng hoảng lớn bắt đầu xảy ra ở Mỹ sẽ tác động đến tình hình chính trị Mỹ hai năm tới.

Ông ghi nhận: "Đây là cuộc đối đầu trực tiếp đầu tiên giữa hai bên. Điều này giải thích vì sao không ai chịu nhượng bộ".

Một điều cần lưu ý là trong hai năm qua, cho dù đảng Cộng hòa chiếm thế thượng phong tại Hạ viện, đề xuất chi ngân sách xây bức tường dọc biên giới Mexico cũng không được thông qua.

Chuyên gia Marie-Cécile Naves ở Viện Quan hệ quốc tế và chiến lược (IRIS) dự báo: "Giả thiết đáng tin cậy nhất là sẽ không bao giờ có chuyện bỏ tiền xây bức tường dù đảng nào chiếm đa số ở Hạ viện Mỹ".

Các binh sĩ Mỹ dựng hàng rào kẽm gai bên sông Rio Grande giáp biên giới Mexico vào tháng 11-2018 - Ảnh: AFP

Dân Mỹ bất bình, đối đầu vẫn tiếp tục

Thái độ "bằng mặt không bằng lòng" giữa ông Trump và đảng Dân chủ có thể sẽ thử thách lòng kiên nhẫn của cử tri. Tại Mỹ, không ai muốn chính phủ đóng cửa và công luận sẽ nhanh chóng quan trọng hóa vấn đề nếu hai bên cứ đổ lỗi cho nhau.

Chính phủ đóng cửa, cuộc sống thường nhật của người dân sẽ bị xáo trộn. Dấu hiệu gần gũi nhất là các công viên quốc gia đóng cửa vì không có tiền trả cho nhân viên trong khi dân Mỹ rất hay đi chơi công viên, nhất là mùa nghỉ hè.

Chuyên gia Marie-Cécile Naves phân tích: "Chính phủ đóng cửa sẽ gây hậu quả cụ thể cho người dân. Không ít người sẽ mất việc một thời gian hoặc ngày công không được trả lương vì chính phủ không cấp ngân sách. Điều này sẽ dẫn đến tình hình bất mãn lan rộng".

Dù vậy, cho dù dân chúng bất bình nhưng các nhà phân tích Pháp dự báo khủng hoảng sẽ còn kéo dài.

Phó giáo sư Jean Eric Branaa lý giải: "Lần chính phủ Mỹ đóng cửa lâu nhất kéo dài 21 ngày vào năm 1995-1996. Cuối cùng dư luận quay lại chỉ trích Quốc hội muốn chống lại Tổng thống Bill Clinton".

Lần này đảng Dân chủ có thể sẽ vấp phải nguy cơ ấy trong bầu cử tổng thống năm 2020. Các cử tri ủng hộ ông Trump có xu hướng trung thành với ông bất kể chuyện gì xảy ra. Trong khi đó, các cử tri ủng hộ đảng Dân chủ có thể sẽ đổi phe. Rốt cuộc ông Trump vẫn là người hưởng lợi.

Ngày 22-12, khu Hurricane Ridge trong công viên quốc gia Olympic ở Port Angeles (bang Washington) thông báo đóng cửa do không có tiền dọn tuyết - Ảnh: AP