Trong hành trình ấy, Việt Nam nhận được sự hỗ trợ to lớn từ bạn bè quốc tế mà nổi bật nhất là sự đồng hành từ những ngày đầu tiên của Chương trình Phát triển của Liên hợp quốc (UNDP).

Bà Ramla Khalidi, trưởng đại diện thường trú của UNDP ở Việt Nam, chia sẻ với Tuổi Trẻ về hành trình đáng kinh ngạc của Việt Nam trong gần 40 năm Đổi mới.

Tăng trưởng mạnh mẽ và hàn gắn vết thương quá khứ

Việt Nam đã có một hành trình tiến bộ và phát triển đáng kinh ngạc từ sau chiến tranh, đặc biệt kể từ thời kỳ Đổi mới. Chỉ trong vài thập niên từ một quốc gia nghèo khó với nền kinh tế chật vật, Việt Nam đã phát triển rực rỡ, tăng trưởng mạnh mẽ và hàn gắn những vết thương quá khứ.

Hàng triệu người đã thoát nghèo đói, tỉ lệ giáo dục và biết chữ đạt mức ấn tượng. Việt Nam cũng duy trì được chỉ số phát triển con người (HDI) ở mức cao.

Tôi muốn nhấn mạnh rằng thành công này không đến từ một chương trình đơn lẻ hay một giải pháp tức thời nào.

Đây thực sự là kết quả của cách tiếp cận toàn diện, có hệ thống từ phía Chính phủ - một cách tiếp cận đặt con người làm trung tâm của giải pháp phát triển. Việt Nam đã đầu tư đồng bộ vào cơ sở hạ tầng và năng lực nguồn nhân lực, vào y tế, giáo dục, vào cả khu vực thành thị lẫn nông thôn...

Đã có những thời điểm khó khăn nhưng tôi nghĩ rằng con đường mà Việt Nam đã chọn - tăng trưởng dựa vào xuất khẩu, tầm nhìn hướng về tương lai, đồng thời chú trọng phát triển con người - đã giúp đất nước có thể vượt qua những cơn bão đó và tiếp tục trên con đường phát triển.

Việt Nam ngày nay cần điều chỉnh mô hình tăng trưởng để phù hợp với một thế giới mới, có lẽ là mô hình tăng trưởng bao trùm, xanh và bền vững. Các quốc gia khác, đặc biệt những nơi vừa thoát khỏi chiến tranh và xung đột, có rất nhiều điều để học hỏi từ Việt Nam. Từ kinh tế, chính trị, gắn kết xã hội cho đến cách tiếp cận hội nhập toàn cầu.

Nhưng điều làm tôi ấn tượng nhất là cách các bạn tiếp cận quá trình hàn gắn vết thương chiến tranh. Các bạn luôn nhắc nhở về lịch sử nhưng cũng kiên định chọn hướng về tương lai, xây dựng đất nước trên nền tảng phúc lợi cho người dân.

Với tôi đó là bài học về việc có tầm nhìn dài hạn. Không chỉ 5 năm, 10 năm mà là tầm nhìn về vị thế của đất nước trong 50 năm nữa. Tôi cho rằng cách Việt Nam làm điều đó thực sự truyền nhiều cảm hứng.

Văn phòng UNDP mở tại Hà Nội từ năm 1978 và chúng tôi đã có mặt ở đây gần 50 năm. Chúng tôi vô cùng tự hào về mối quan hệ đối tác này và vinh dự được chứng kiến, đồng hành cùng Việt Nam trong hành trình chuyển mình của các bạn.

Tôi biết từ những người tiền nhiệm rằng năm 1990, UNDP đã tự hào hỗ trợ Chính phủ Việt Nam trong quá trình Đổi mới. Chúng tôi hỗ trợ việc giới thiệu các nguyên tắc kinh tế thị trường, tăng cường năng lực quản lý kinh tế của Việt Nam.

Đặc biệt chúng tôi đã tham gia xây dựng Luật Doanh nghiệp năm 1999, qua đó tạo sân chơi bình đẳng cho các doanh nghiệp. Những đóng góp ấy đã tạo ra việc làm mới và kiến tạo quỹ đạo tăng trưởng.

Ngày nay khi Việt Nam tiếp tục hướng về tương lai và triển khai những cải cách mới, cách tiếp cận tích hợp của UNDP có thể tiếp tục hỗ trợ Chính phủ. Dù là công nghệ hay đổi mới sáng tạo, cải cách hành chính… thì UNDP vẫn luôn là đối tác tin cậy của Chính phủ Việt Nam.

Để minh họa cụ thể, tôi xin lấy câu chuyện về cách UNDP đồng hành cùng Việt Nam, cụ thể là Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong lĩnh vực thích ứng khí hậu. UNDP đã hỗ trợ những cộng đồng ven biển tự bảo vệ mình nhờ gia cố và xây dựng hàng nghìn ngôi nhà mẫu kiên cố, chống chịu bão lũ.

Chúng tôi củng cố rừng ngập mặn, tạo không gian giúp những khu rừng này phát huy vai trò vừa là tường thành chắn sóng, hấp thụ carbon vừa là hệ sinh thái đa dạng. Các cộng đồng ở đó cũng được hướng dẫn cải thiện sinh kế và quản lý bền vững hệ sinh thái này, hướng đến sự đi lên của Việt Nam. Đó là một ví dụ nhỏ về đóng góp khiêm tốn của UNDP trong quản trị kinh tế và môi trường.

Đóng góp cho toàn cầu

Tôi nghĩ Việt Nam đã thể hiện cam kết mạnh mẽ với các Mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc (SDG) khi tích hợp chúng vào quy hoạch quốc gia thông qua Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững.

Các bạn đã đưa ra phiên bản nội địa hóa SDG Việt Nam (VSDG), chú trọng công tác giám sát, đánh giá qua cơ chế Báo cáo tự nguyện quốc gia (VNR). Thành tựu về xóa đói giảm nghèo và y tế của Việt Nam cũng rất ấn tượng.

Tuy nhiên vẫn còn một số lĩnh vực Việt Nam cần nỗ lực hơn. Đó là SDG 8 (Công việc tốt và tăng trưởng kinh tế). Chúng ta cần đảm bảo Việt Nam vừa tăng trưởng hiệu quả vừa chuyển dịch theo hướng kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn.

Thực tế là Việt Nam có tầm nhìn tăng trưởng rất rõ ràng: chú trọng đổi mới sáng tạo, nỗ lực thoát "bẫy" thu nhập trung bình và hướng tới tăng trưởng xanh. Tôi nghĩ việc đầu tư vào một lực lượng lao động có kỹ năng, có khả năng hỗ trợ định hướng tăng trưởng đó sẽ rất quan trọng.

Một mục tiêu khác là SDG 10 (Giảm bất bình đẳng). Những quyết định gần đây như miễn học phí giáo dục công lập là ví dụ tuyệt vời cho việc đảm bảo ai cũng có quyền tiếp cận với của cải xã hội, sự tăng trưởng và thịnh vượng mà Việt Nam đang hướng đến.

Cuối cùng là SDG 16 (Hòa bình công lý và các thể chế mạnh mẽ).

Đây là lĩnh vực mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã dành rất nhiều sự quan tâm về mặt cải cách hành chính, tăng cường trách nhiệm giải trình và sự minh bạch, cũng như đảm bảo chính quyền địa phương và trung ương đáp ứng nhu cầu, kỳ vọng của người dân.

Với tôi, các SDG không chỉ là khát vọng mà còn là mục tiêu thực tế đối với các nước đang phát triển. Chúng được thiết kế theo hướng phổ quát và đảm bảo ai cũng hưởng lợi từ những tiến bộ đạt được.

Tuy nhiên SDG không phải là giải pháp thần kỳ mà là một kế hoạch tổng thể (blueprint). Mỗi quốc gia cần điều chỉnh chúng theo nhu cầu, bối cảnh cụ thể và theo các năng lực mà họ đang phát triển.

Việt Nam đã luôn duy trì sự hiện diện tích cực trên trường quốc tế, xem hợp tác đa phương là trọng tâm chiến lược và tham gia chủ động các cơ chế lớn như Đại hội đồng, Hội đồng Bảo an và Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc. Việc đăng cai các diễn đàn quốc tế như Hội nghị tội phạm mạng Hà Nội, lễ ký kết Công ước Hà Nội, cho thấy vai trò dẫn dắt và sẵn sàng đóng góp vào giải quyết các vấn đề toàn cầu của Việt Nam.

Những hoạt động này vừa nâng cao vị thế quốc tế vừa góp phần thúc đẩy mục tiêu phát triển bền vững và khẳng định vai trò ngày càng quan trọng của Việt Nam trong hệ thống đa phương.

Việt Nam vươn lên trong mắt nhà báo Nhật

Trong mắt các nhà báo Nhật, từng góc phố, nụ cười thân thiện họ gặp hôm nay là minh chứng sống động cho khát vọng vươn lên không ngừng của đất nước hình chữ S.