Chương trình Tương tác "Lên Số - Lên Đời" nằm trong chuỗi hoạt động của dự án "Cùng hộ kinh doanh lên doanh nghiệp số" 2025, do báo Tuổi Trẻ phối hợp với Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), Cục Thuế (Bộ Tài Chính), Sở Công Thương TP.HCM và UBND phường Cầu Kiệu tổ chức.

Từ sáng sớm, Trung tâm Hội nghị Phú Nhuận đã chào đón nhiều tiểu thương đến lắng nghe các chuyên gia về thuế, công nghệ, tài chính tập huấn. 

Nghe thì có vẻ lo nhưng hộ kinh doanh chuyển đổi xong sẽ yên tâm hơn

Phát biểu khai mạc chương trình, ông Trần Xuân Toàn - Phó tổng biên tập báo Tuổi Trẻ - gửi lời tri ân tới quý lãnh đạo, bà con tiểu thương dù cuối năm công việc bộn bề nhưng vẫn dành thời gian đến tham dự.

Đặt câu hỏi có bao nhiêu bà con kinh doanh ở phố ẩm thực Phan Xích Long, ông Toàn cho hay thương hiệu Cầu Kiệu thân thương với người dân Sài Gòn, gần đây có thêm phố ẩm thực Phan Xích Long, nơi tập trung rất nhiều thương hiệu ăn uống nổi tiếng, không chỉ Việt Nam mà cả thế giới, đang hướng đến trở thành điểm đến mang tầm quốc gia.

Với định hướng như vậy, theo ông Toàn, phương thức kinh doanh cũ phải thay đổi vì sẽ tiếp cận với nhiều khách quốc tế, đòi hỏi hàng hóa phải có nguồn gốc xuất xứ, truy nguyên nguồn gốc, sao cho giữ chân họ.

"Chỉ có cách là phải thay đổi phương thức kinh doanh, chuyển đổi số nhiều hơn. Với thuế, hộ kinh doanh sẽ chuyển từ thuế khoán sang kê khai. Nghe thì tiểu thương có vẻ hơi lo nhưng thực ra là minh bạch doanh thu, dòng tiền", ông Toàn nói.

Là cơ hội lớn để hộ kinh doanh thay đổi phương thức kinh doanh. Chương trình do báo Tuổi Trẻ khởi xướng, phối hợp với nhiều cơ quan, đơn vị tổ chức. sẽ đồng hành cùng bà con để giải đáp những thắc mắc này.

Ông Toàn cũng lưu ý hôm nay những lãnh đạo cao nhất của chính quyền địa phương, lãnh đạo thuế cơ sở khu vực phụ trách địa bàn, cơ quan quản lý thương mại điện tử, ngân hàng đều đã có mặt. Do vậy hộ kinh doanh nên tận dụng cơ hội để đặt câu hỏi để nắm rõ quy định cho việc kinh doanh trong thời gian tới.

Đi để hiểu rõ, không đi để "nghe cho có"

Từ sáng sớm, anh Nguyễn Thiện Tâm đã có mặt từ sớm tại địa điểm tổ chức chương trình. Là hộ kinh doanh kết hợp cà phê và bánh mì trên địa bàn phường Cầu Kiệu, anh Tâm cho biết mình đến không chỉ vì lời mời từ ban tổ chức, mà còn bởi cảm giác "không thể đứng ngoài", thấy lo lắng trước những thay đổi đang đến rất gần với tiểu thương. 

Theo anh Tâm, thông tin về chương trình được cán bộ khu phố, phường thông báo trực tiếp. Trước đó anh cũng đã nhận được các kênh thông tin chung, nhưng chỉ khi có dịp trao đổi trực tiếp với cơ quan thuế và ngân hàng, anh mới quyết định sắp xếp công việc, nghỉ làm một buổi để tham dự. 

"Cái mà mình quan tâm chắc cũng giống đa phần mọi người ở đây, là vấn đề về thuế. Có nhiều thông tin mới mà mình chưa cập nhật kịp, nên mong là hôm nay sẽ hiểu rõ hơn", anh Tâm chia sẻ.

Thực tế kinh doanh trong lĩnh vực ăn uống, anh Tâm thừa nhận không chỉ chịu áp lực đầu ra và đầu vào, mà còn cả bài toán quản lý tồn kho. Tuy nhiên khâu khiến nhiều hộ kinh doanh nhỏ lúng túng nhất hiện nay lại là ghi chép, hạch toán. 

Anh cho biết việc theo dõi doanh thu, chi phí hiện tại cửa hàng vẫn chủ yếu thực hiện thủ công. Các khoản đầu vào, đầu ra phần lớn còn ghi sổ, chưa đưa hết lên phần mềm quản lý. "Chưa có điều kiện và cũng chưa quen để lên hết hệ thống số", anh nói, đồng thời thừa nhận đây là điểm yếu nếu các quy định mới được áp dụng chặt chẽ hơn.

Một trong những nội dung khiến anh Tâm đặc biệt chú ý là quy định liên quan đến việc thanh toán không dùng tiền mặt đối với các khoản mua bán từ 5 triệu đồng trở lên để được tính chi phí hợp lệ khi xác định nghĩa vụ thuế. 

Anh cho biết mình đã "nghe loáng thoáng" về quy định này trong một số buổi phổ biến thông tin trước đó do phường tổ chức, trong đó có các chương trình kết nối, trao đổi giữa cơ quan quản lý với doanh nghiệp và hộ kinh doanh. Tuy nhiên tại thời điểm đó, các thông tin vẫn mang tính định hướng, chưa chốt rõ ngưỡng áp dụng cụ thể.

Sẵn sàng thay đổi thói quen để chuyên nghiệp hơn

Điều khiến tiểu thương băn khoăn không hẳn là nghĩa vụ thuế, mà là việc phải thay đổi thói quen kinh doanh đã tồn tại nhiều năm. Việc chấp nhận thanh toán qua ngân hàng, minh bạch hóa dòng tiền đồng nghĩa với việc phải bỏ thêm thời gian, công sức và cả chi phí ban đầu để thích nghi.

Các tiểu thương chia sẻ hôm nay đến trước hết là muốn biết rõ hơn về chuyện thuế. Thứ hai là có nghe nói về các ứng dụng số, mình cũng muốn tìm hiểu thêm để sau này áp dụng cho bài bản hơn.

Xuất hiện tại chương trình với dáng vẻ khá trẻ, anh Từ Văn Quang hiện là chủ một hộ kinh doanh tư nhân trong lĩnh vực thú cưng, hoạt động tại phường Cầu Kiệu, cho rằng vấn đề khiến nhiều hộ kinh doanh nhỏ băn khoăn nhất hiện nay không chỉ là mức thuế phải nộp, mà là chi phí đi kèm để tuân thủ quy định. Trong trường hợp mức thuế này tăng, anh cho rằng vẫn có thể chấp nhận, nếu đổi lại Nhà nước có cơ chế hỗ trợ chi phí kế toán và hóa đơn điện tử.

"Tăng thuế nhưng giảm gánh nặng chi phí tuân thủ thì hộ kinh doanh còn thở được", anh Quang nói. Với các hộ nhỏ như tạp hóa, quầy bán lẻ gia đình, biên lợi nhuận vốn đã rất mỏng. Có những mặt hàng, mỗi hóa đơn điện tử phát sinh thêm vài trăm đồng chi phí đã là vấn đề, chưa kể phải mua phần mềm, thuê dịch vụ kế toán.

Anh Quang lấy ví dụ một hộ kinh doanh doanh thu khoảng 80 triệu đồng mỗi tháng. Nếu phải chi thêm khoảng 5 triệu đồng cho kế toán và các chi phí liên quan đến hóa đơn điện tử, tỉ lệ chi phí này là rất lớn so với lợi nhuận thực nhận. Trong khi đó nhiều cửa hàng chỉ có hai vợ chồng hoặc người lớn tuổi buôn bán, vừa bán hàng vừa xoay xở sinh hoạt, khó có điều kiện ghi chép, theo dõi thu - chi bài bản.

Từ trải nghiệm cá nhân, anh cho rằng với tiểu thương trẻ, việc sớm tiếp cận các quy định về thuế, thanh toán không dùng tiền mặt và hóa đơn điện tử là lợi thế. Tuy nhiên để quá trình này lan tỏa rộng hơn, sự hỗ trợ cụ thể từ Nhà nước và hệ thống ngân hàng vẫn là yếu tố then chốt.

Hộ kinh doanh được hỗ trợ kê khai thuế

Chỉ còn hai tuần nữa, hộ kinh doanh sẽ chuyển sang thuế kê khai. Việc tự kê khai, nộp thuế và sử dụng hóa đơn điện tử... được các hộ kinh doanh rất quan tâm, do mọi việc vẫn còn khá mới mẻ.